نقد و بررسی فیلم خاتی به کارگردانی فریدون نجفی

فیلم خاتی به کارگردانی فریدون نجفی در منطقه‌ای بومی می‌گذرد. ماجرا حول محور زنی شوهر از دست داده به نام خاتی می‌گذرد. زنی که به همراه فرزندانش در مناطق جنگلی زندگی می‌کند و حیوانات آسیب‌دیده در این منطقه را تیمار می‌کند.

قصه فیلم خاتی چیست؟

مناطق جنگلی دچار آتش‌سوزی شده و مردم محلی به مناطق امن نقل مکان می‌کنند. اما خاتی قصد ترک این منطقه را ندارد. با این حال گره اصلی زمانی شکل می‌گیرد که خرسی به مناطق محلی و سکونت‌نشین نزدیک می‌شود و مردم محلی آسیب می‌رساند. همه می‌گویند این خرس متعلق به خاتی است. همان خرسی که شوهر خاتی را کشته و بعد از آن دیگر دیده نشده است. بازگشت خرس باعث می‌شود تا اهالی نسبت به خاتی کینه گرفته و تلاش کنند او این منطقه را ترک کند. البته تلاش‌های پدرشوهرش در این بین نقش اساسی را ایفا می‌کند.

در کنار این شخصیت و قصه‌ای که با خود به همراه دارد، خرده روایت‌های دیگری نیز در جریان است که مجدد حول محور شخصیت خاتی می‌گردد. برای مثال برادرشوهری که درصدد کشتن خرس خاتی است و پدرشوهری که می‌خواهد هر طور شده خاتی را رام کند.

تقابل انسان با حیات وحش

هر چند فیلم خاتی خرده روایت‌هایی با محوریت تقابل فرد با فرد ارائه می‌دهد اما غایت آن به تصویر کشیدن مواجهه و تقابل انسان با یک خرس است. از این جهت فیلم حال و هوایی متفاوت دارد. به خصوص خاتی درصدد کمک کردن به خرس است و قباد، برادر شوهر او قصد دارد هر طور شده آن را از بین ببرد. اما نه فیلم‌نامه و نه کارگردانی هیچ کدام نمی‌توانند این ایده را جان ببخشند. در نهایت عدم پرداخت درست شخصیت‌ها تمام ایده را زیر سوال می‌برد. شخصیت‌هایی که سریع قانع شده و موقعیت پیچیده‌ای که در آن هستند، ساده سازی می‌شود.

یکی از نکات قابل توجه حضور حیواناتی از قبیل روباه، خرس و کلاغ در فیلم است. نقطه قوت فیلم را می‌توان در به تصویر کشیدن هر چه طبیعی‌تر این حیوان‌های وحشی در همنشینی با انسان خلاصه کرد.

منطقه‌ای بومی و لهجه‌ای که وجود ندارد

 مشکل اساسی دیگر فیلم خاتی به بازیگری مربوط می‌شود. به نظر می‌رسد کارگردان انتخاب کرده تا تمام شخصیت‌های اصلی بدون توجه به مختصات منطقه، شبیه به کسی که در تهران زندگی می‌کند صحبت کنند. این تصمیم آسیب بزرگی به باورپذیر شدن شخصیت‌ها می‌زند. از طرفی از آنجا که افراد بومی نیز در فیلم وجود دارند، این تضاد بیش از پیش به چشم می‌آید. هم از نظر ظاهر و هم از نظر رعایت لهجه، سخت‌گیری لازم صورت نگرفته است. هیچ کدام از بازیگران در حد و اندازه‌های نقش‌آفرینی‌های پیشین خود ظاهر نشده‌اند و از این حیث خاتی یک شکست بزرگ محسوب می‌شود.