فیلمبرداری برکه خاموش در بیش از 30 لوکیشن | عکس

به گزارش سلام سینما، پس از جشنواره سینما حقیقت گروه سینمایی هنر و تجربه با فیلم «برکه خاموش» دور جدید اکران آثار مستقل و تجربی را آغاز کرده است.

بهادر زمانی نویسنده و کارگردان «برکه خاموش» که پیش از این به عنوان بازیگر در فیلم سینمایی «رستاخیز» و سریال‌های «تنهایی لیلا»، «کرگدن»، «یاور»، «قطب شمال» و مجموعه در حال پخش «سوجان» به ایفای نقش پرداخته در این فیلم نیز با بازیگرانی مانند فرانه کریمیان‌فر، مریم بوبانی، جواد یحیوی، یاور احمدی‌فر، امیر زمستانی و… همکاری کرده است. برکه خاموش به تهیه کنندگی محمدرضا نجاتیان و فریبا سادات خلیلی، مصائب زندگی دختر جوانی را بیان می‌کند که علاقه بسیار به نوازندگی دارد و با ورود به جهان موسیقی، زندگی‌اش دستخوش اتفاقات غیر منتظره‌ای می‌شود. در ادامه گفت‌وگویی با بهادر زمانی کارگردان و نویسنده این فیلم را می‌خوانید.

با توجه به اینکه خودتان نویسنده فیلمنامه اثر هستید در مورد ایده داستان فیلم بگویید

ژانر اصلی فیلم بیوگرافی است اما از آنجایی که به شکلی تراژیک به پایان می‌رسد می‌تواند در ژانر تراژدی هم جای بگیرد. من در یک بازه زمانی طولانی با خانمی آشنا بودم و خیلی اتفاقی متوجه شدم که ایشان در دوره‌ای نوازنده بسیار خوبی بودند در حالی که این مسئله را کسی نمی‌دانست بنابراین طی این بازه زمانی و در موقعیت‌های مختلف سوالاتی در این زمینه پرسیدم و برایم بسیار جالب بود که ایشان اصلاً این مسئله را ادامه نمی‌دادند و تمایلی نداشتند که راجع‌به این مسئله توضیح بدهند. از این پرسش‌ها به قصه‌هایی رسیدم و با توجه به اینکه تمام قصه‌ها این قابلیت را نداشت که تبدیل به یک فیلم سینمایی شود، آن بخشی که می‌شد را به فیلمنامه تبدیل کردم. البته فیلمنامه نیز در طول دریافت پروانه ساخت و پروانه نمایش تغییراتی کرد و حاصل آن همین فیلمی است که ساخته شد.

نزدیک شدن شما به سوژه به این شکل آیا تحت تاثیر تجربه مستندسازی شماست؟

من کلاً به فضای مستندگونه علاقه‌مند هستم اما اینکه فیلم را هم به همان شکل مستند بسازم چندان علاقه‌ای ندارم. اینکه قصه بر اساس یک استنادی باشد به این دلیل است که فکر می‌کنم مخاطب باید از ابتدا تکلیفش مشخص باشد. یعنی یا از همان ابتدا به او بگویی که فضا کاملاً فانتزی و ساختگی است و یا اینکه احساس همزاد پنداری کند و چیزی میانه این دو را اصلاً نمی‌توانم بپذیرم. در واقع اینکه داستانی را بگوییم که مخاطب در لحظاتی حس کند صرفاً یک فیلم است و در لحظات دیگر حس کند که چقدر می‌تواند با کاراکترها و قصه همزاد پنداری کند برایم قابل قبول نیست. از سوی دیگر پیش از این هم یک کار مستند داستانی در حوزه دفاع مقدس انجام داده بودم و کارهای کوتاه دیگری که ساخته‌ام نیز بر اساس قصه‌های واقعی بودند بنابراین همه این مسائل در نهایت ایده را به سمتی برد که این فیلمنامه را کار کنم.

فیلمبرداری‌های کار چقدر طول کشید در چه زمانی انجام شد؟

فیلمبرداری‌های کار ۳۱ جلسه طول کشید و شهریور ۹۹ تمام شد. در واقع ما از همان ابتدای دوره کرونا که هنوز کسی نمی‌دانست با چه مقوله‌ای روبرو است فیلمبرداری‌ها را آغاز کردیم.

این فاصله ایجاد شده بین ساخت و اکران برای تیم شما چگونه گذشت؟

واقعیت ماجرا این است که به نظرم در نهایت لطف خدا بود که فیلم به اکران رسید چون خود من به عنوان سازنده‌اش دیگر وسواس چندانی برای پخشش نداشتم. به هر حال در زمانه‌ای به سر می‌بریم که آثار هنری نیز یک تاریخ مصرفی دارند و هر چقدر هم که عمیق، زیبا و جذاب باشند بیشتر به شکل یک محصول درآمده‌اند، محصولی که در یک بازه مشخص به درد می‌خورد. اما خوش شانسی این فیلم این است که موضوعش موسیقی است و هنر که هیچ وقت قدیمی نمی‌شود. موسیقی در تمام ادوار تاریخ برای انسان جذاب بوده و همین امر سبب شده تا فیلم همچنان جذاب باقی بماند. اما ما زمانی که این فیلم را می‌ساختیم از تکنیک‌هایی که در آن زمان نوآورانه بود استفاده کردیم. مثلا آن زمان تازه یک سری نورها و مولفه‌ها وارد سینمای ما ‌شده‌ و کمتر کسی از آنها استفاده کرده بود. ما تمام فیلم را با آن دسته از نورها کار کردیم که مسلماً اگر همان موقع اکران می‌شد خیلی جذاب‌تر می‌بود اما در طول این سه چهار سال اخیر از آنجایی که اکثر افراد از همان نورها استفاده کردند دیگر به عنوان یک کار جدید یا نوآوری نمی‌توان به آن پرداخت و به نوعی می‌توان گفت که تاریخ مصرف برخی از چیزها می‌گذرد. شما از تکنیک‌های جذابی برای جذب بیننده استفاده می‌کنید اما وقتی اثر در زمان خود اکران نشود دیگر آن تکنیک‌ها لو رفته و بیننده‌ای که چندین بار با آن تکنیک‌ها روبرو شده دیگر آن جذابیت را نخواهد داشت و این مسئله حتی در مدل دکوپاژ، فیلمبرداری، روایت و قصه‌گویی هم صدق می‌کند.

این فیلم در بیش از سی لوکیشن و با حضور ۱۰۰ بازیگر کار شده که به نظر نکته قابل توجهی می‌آید

از آنجایی که قصه اثر یک قصه بیوگرافی است و به یک مقطع چند ساله از زندگی این دختر می‌پردازد و طبیعتاً او کاراکترهای زیادی را در این مدت تا پایان قصه می‌بیند که به زندگی او می‌آیند و می‌روند. من سعی کردم تمام آدم‌هایی که در زندگی کاراکتر اصلی ولو به اندازه یک سکانس موثر بودند و می‌شد را در فیلم بیاورم. به خصوص از آنجایی که ما با بندهای(گروه‌های) مختلف موسیقی سر و کار داشتیم و هر بند حدود ۸ تا ۱۰ نفره بود خود این امر تعداد کاراکترها را بالا می‌برد. در نهایت با توجه به یکسری حذفیات طبیعتاً یک سری از لوکیشن‌ها را نمی‌بینیم و چون برخی کاراکترها حذف شدند و به واسطه همان کاراکتر حذف شده موقعیتشان را هم نمی‌بینیم اما با تمام این حرف‌ها مشخص است که فیلم پروداکت سنگینی داشته که با لوکیشن‌های متعدد، تایم کاری شبانه روزی و سختی‌هایی که ما در طول مدت فیلمبرداری به خاطر کرونا داشتیم همراه بود.

در مورد پخش بین‌الملل و جوایزی که فیلم کسب کرده بگویید

با وجود اینکه ما انرژی زیادی برای پخش بین‌الملل نگذاشتیم و با وسواس و هزینه زیاد سراغ بخش بین‌الملل نرفتیم موضوع فیلم به شکلی بود که در پخش بین‌الملل مورد توجه قرار بگیرد. مخصوصاً که اسم اصلی فیلم هم ریکوئیتو بود، ریکوئیتو یکی از سازهای کوبه‌ای است که در خارج از کشور تعریف و شناخته شده است. بنابراین با اینکه بخاطر خارجی بودنش اجازه ندادند که این نام را بر فیلم بگذاریم و فیلم با نام «برکه خاموش» پروانه نمایش گرفت ما در بخش بین‌الملل با همین نام ریکوئیتو شرکت کردیم. اما با همین مقدار تمرکز روی بخش بین‌الملل هم فیلم توانست جوایز خوبی کسب کند و من فکر می‌کنم حتی می‌توانست بیش از این‌ها برایش اتفاق بیفتد.

آیا از ابتدا تصمیم به اکران فیلم در بخش هنر و تجربه داشتید

بر اساس سابقه سینمایی که داشتم می‌دانستم که این فیلم به همین سادگی پخش عمومی نخواهد گرفت، یعنی  اینگونه نیست که اگر شما فیلمی را ساخته و پروانه نمایشش را گرفتید می‌توانید فیلم را به اکران عمومی در بیاورید چرا که هم به بازیگر چهره نیاز دارید و هم به تهیه‌کننده‌ای که تهیه‌کننده سینمای بدنه باشد و این‌ها فاکتورهای مهم در زمینه اکران عمومی یک اثر هستند. زمانی هم که ما کار را آغاز کردیم یعنی در همان دوره کرونا بسیاری از بازیگران تمایلی به کار نداشتند، علاوه بر این قصه هم بسیار سخت بود و من هم از آنجایی که یک سینماگر مستقل بودم بودجه چندانی در دست نداشتم که بتوانم خیلی راحت از کسانی که می‌خواهم دعوت کنم بنابراین تصمیم گرفتم که بازیگران مخصوصاً بازیگر اصلی کار را از چهره‌های نو انتخاب کنم تا تماشاگر داخلی پس زمینه ذهنی نسبت به او نداشته باشد. همین مسئله سختی‌ها و چالش‌های زیادی داشت چون این بازیگران باید درباره نوازندگی و موسیقی هم می‌دانستند به همین علت خودم از ابتدا می‌دانستم که این فیلم نهایتاً می‌تواند در بخش هنر و تجربه اکران شود. البته یک نکته خیلی مهم و بزرگ در مورد «برکه خاموش» وجود دارد، اینکه فیلم به حالت تجربی ساخته نشده و مشخص است که فیلمساز در حال تجربه کردن نبوده و فیلمسازی است که می‌تواند برای گیشه فیلم بسازد ولی خب شرایط پروژه ایجاب کرده که بازیگرهایش چهره نباشند.

«برکه خاموش» توانسته علاوه بر جوایز دیگر فیلم منتخب جشنواره ساند اسکرین ایتالیا شود. بازخوردهایی که از این جشنواره گرفتید چه بود؟

اساساً در توضیح جشنواره ساند اسکرین آمده که موسیقی فراتر از صدا است و گاهاً می‌شود موسیقی را با تصویر بیان کرد بنابراین با این شعار به سراغ فیلم‌هایی در دنیا می‌رود که موسیقی محور هستند.  فیلم بازتاب‌های متفاوتی داشت اما مهم‌ترین نکته‌ای که در موردش گفته می‌شد و نظری فنی بود که به درد من می‌خورد این بود که «برکه خاموش» فیلمی بسیار منسجم و ساختارش هالیوودی است و این تعاریف به نظر من بسیار جذاب بود چون خود من هم دوست داشتم که این فیلم خسته کننده نشود، جنبه تجربی به خود نگیرد، اینگونه نباشد که چون فیلم در مورد موسیقی ساخته شده فقط مخاطبان موسیقی این فیلم را ببینند. بنابراین از اینکه صرفاً ساز زدن و حرف زدن در مورد آن را نشان بدهم اجتناب کردم و سعی کردم بیشتر زندگی خود دختر و قصه‌هایش که برای بیننده ملموس است را به تصویر بکشم. اینکه در جشنواره‌ها به این مسئله بیشتر توجه شده بود باعث خرسندی من بود.

سخن پایانی

به نظر من این اثر حاصل تلاشِ جمعی بوده و نمی‌توان تمام بخش‌های خوب آن را به من که کارگردان و نویسنده‌اش هستم نسبت داد. سینما یک کار گروهی است و مطلقاً نمی‌توان خوبی و یا بدی اثر را فقط به یک فرد وابسته دانست. بنابراین به خاطر زحمت بسیار زیادی که دوستان در زمان کرونا کشیدند دوست دارم از هر تریبونی که راجع به این فیلم صحبت می‌کنم از همه، چه کسانی که در فیلم حضور دارند و مخاطب با آنها مواجه می‌شود و چه کسانی که زحمت کشیدند و به دلایل مختلف از فیلم حذف شدند همینطور از مسئولین وزارت فرهنگ و مدیران و دست‌اندرکاران گروه سینمایی هنر و تجربه بخاطر تلاشی که در راستای اکران این فیلم داشتند، تشکر کنم.

منبع: صبا