تصویر-مکان-فیلم(جلسه بیست و یکم)

فصل سوم (پایان فصل)

مبحث امروز 

فیلم-مکان-تصویر (جلسه بیست و یکم)

منتقد و تحلیلگر:مهیار محمد ملکی

#مهیارمحمدملکی

جلوه های ویژه یا جلوه های بصری

فر ایند شکل بخشی که ظاهرا قادر است ادراک ما از واقعیت را به چالش گیرد نوعی گرافیک کامپیوتری است که به کارگردان امکان میدهد شکلی را به شکلی دیگر تبدیل کند  

درشکل دیگری از فرایند ترکیب تصویر ،به عنوان مثال میتوان شخصیتی خیالی را در صحنه ای از فیلم ،در حال گفت و گو با یک شخصیت تاریخی نشان داد که تصاویر مربوط به او از فیلم های ارشیوی فراهم شده است نتیجه حاصل شده یعنی واقعیت مجازی ،

مساله اینجاست که وقتی تماشاگر این تمهید را پذیرفت حقه بودن ان را نادیده میگیرد و همین به کارگردان قدرتی میبخشد که فیلم ساز عصر پیش از دیجیتال مطلقا فاقد ان بود

اینکه تماشاگر تا چه حد با ترفند شکل بخشی یا ترکیب تصویر درگیر میشود بستگی به مهارت و ظرافتی دارد که در کاربرد ان اعمال شده است

نمونه واقع نماتری از این ترفند ،ترکیب تصویر بازیگر با تصویر فجایع و بلایای طبیعی است در این روش ابتدا تصویر بازیگر در استودیو ضبط میشود سپس تصویر ان رویداد فیلمبرداری میشود و در پایان تصویر بازیگر به شکل دیجیتال در متن تصویر رویداد ادغام میشود

لازم به ذکر است اگر پایان تمامی این فرایند ها اعم از ترکیب تصویر یا شکل بخشی در یک اثر به معنای جعل و تحریف واقعیت یاحتی جبران یک فیلمنامه ضعیف باشد که خالی از وجوه حسی و عاطفی انسان است این جلوه های ویژه نیز معادل یک عکاسی حقه ای و دوز و کلکی میباشد که هیچ نشانی از هنر ندارد

در دهه های پیشین برای تغییر شکل اشیا یا حتی ناپدید کردن انها از تکنیک فیلمبرداری قاب به قاب استفاده میشد بدین معنا که در انها هر بار یک قاب فیلم نور دهی  می شد و در میان این نور دهی قاب ها تنظیمات لازم برای ایجاد توهم استحاله یک شی به شی دیگر یا ناپدید شدن ان صورت میگرفت

فیلم سازان برجسته می دانستند که جلوه های ویژه بخشی از روایت است 

لذا برای تغییر شکل کاراکتر های خود گاها از دیزالو به شکلی صحیح در میان روایات داستانی خود بهره میبردند

اگر جلوه ها در بافت روایت جا نیافتاده باشد دررده جلوه های مضحک قرار میگیرند

ارسطو در فن شعر مضحکه را اینگونه تعریف میکند :هر نوع جلوه نمایشی که به جای واداشتن ذهن تماشاگر به تکاپو ،تنها در منظر نگاه او اجرا شود

به عبارت دیگر وی مضحکه را کم اهمیت ترین عنصر درام میداند

نکته:باید بدانیم رویکرد یک جلوه ویژه به کدام قسم است :

الف:در شرایطی که فیلم چیزی برای ارائه ندارد تنها برای مبهوت کردن تماشاگر طراحی شده اند

ب:برای پیشبرد روایت و ایجاد انگیزه ای برای ان در بافت قصه جای گرفته اند

نکته:وقتی در یک فیلم انسان و عناصر انسانی تحت الشعاع دنگ و فنگ رویدادی قرار گرفته اند یا وقتی جلوه های ویژه دلیل اصلی تماشای یک فیلم باشد طبیعی است که تماشاگر چندان دل مشغول شخصیت ها یا حتی داستان نباشد

نکته دوم:بدون شک مواردی وجود دارد که جلوه های دیجیتال نه تنها هزینه فیلم را تا حد قابل توجهی پایین میاورد بلکه در بعضی موارد کل فیلم را نجات میدهد برای مثال با مرگ اولیور رید در نیمه های فیلمبرداری گلادیاتور سال۲۰۰۰،تصویر او با تکنیک های دیجیتال به صحنه های باقی مانده افزوده شد و بدین ترتیب فیلم کامل گشت

همانطور که قبلا عرض شد جلوه بصری ای حائز اهمیت است که در خدمت پیشبرد داستان و محتوا باشد نه فقط به عنوان یک عامل مبهوت کننده .

بدین جهت جان فورد با خلق اثر توفان محصول ۱۹۳۳ توانست جلوه های بصری فیلم را (توفان عظیم)در خدمت داستانی قرار دهد که میخواهد روایت کند و ان را به بخشی از میزانسن فیلم تبدیل کند

پایان بحث امروز 

منتقد و تحلیلگر متن:مهیار محمد ملکی

#مهیارمحمدملکی