اجاره نشین های دیروز و امروز

اجاره نشین های دیروز و امروز:

فیلم ابد و یک روز ، اثر سعید روستایی ، مانند فیلم اجاره نشین های داریوش مهرجویی، از نمادسازی برای ساخت اثر بهره گرفته است، در اجاره نشین ها ، مهرجویی به اقشار گوناگون جامعه اشاره داشته و در ساختمانی آنها را از لحاظ خاستگاه اجتماعی طبقه بندی کرده است .
اما در ابد و یک روز ، فیلم ساز ، نسل های 50سال اخیر را به صورت نمادین نشان میدهد و با قرار دادن آنها در یک خانه و اشتراکات آنها باهم، سبب میشود هریک از شخصیت ها ، با گفتار ، اعمال و برقراری ارتباط با یکدیگر، خود را به مخاطب معرفی نمایند ، خانه دارای شرایط ملتهبی است ، و از دلایل ایجاد هرج و مرج در خانواده ،دست و پنچه نرم کردن شخصیت ها، با بحران های اقتصادی، اجتماعی و خانوادگی است ، که در مقابل مشکلات حکم فرما در خانواده ، هریک از شخصیت ها برون رفتار های خاصی را از خود نمایان میکنند ، که تا حدودی میشود گفت با واکنش های صورت گرفته نسل خود را به مخاطب معرفی میکنند، که برخی از شخصیت ها دچار سردرگمی، بی هدفی و مشکلات روحی روانی می باشند .

شخصیت ها:
در این بین، مخاطب میتواند توسط نمودار ترسیم شده پرسناژ ها از سوی کارگردان، آنها را به صورت کلی در ذهن خود طبقه بندی کند:

سمیه «پریناز ایزدیار» نقش مادر را برای خانواده ایفا میکند و با تقبل فدا کردن خود قصد دارد ، برای خانواده پای به سمت بهبودی بسازد .

مرتضی «پیمان معادی» نقش تأمین کننده اقتصاد خانواده را بر عهده دارد ، که تحد هر شرایطی خود را موظف میداند مایحتاج خانواده را مهیا کند .

لیلا«معصومه رحمانی» بنا بر شرایط ملتهب خانه و خانواده ، به افسردگی مبتلا شده و آینده ای را برای خود متصور نیست.

محسن « نوید محمد زاده» با اعتیاد دست و پنجه نرم میکند و با حال و احوال دگرگون خود  برای خانواده ، باعث ایجاد دلهره و نگرانی میشود .

اعظم«شبنم مقدمی» دچار گمگشتگی شخصیتی است و در این راستا نیز نمی‌تواند برای شخصیت خود ثبات و نظمی قائل باشد .

شهناز « ریما رامین فر» فرزند ارشد خانواده که به ظاهر زندگی موفق تری دارد ، تشکیل خانواده داده و استقلال مالی دارد ، اما برای فرزند نوجوان خود ، دچار معضلات خاصی می‌باشد.

و اما مادر خانواده، مادری بیمار و پیر است ، که نمی‌تواند مسئولیت خانواده‌ را به دوش بکشد و نقش مادرانه خود را برای فرزندانش ایفا کند.

جالب است روستایی ، این خانواده را طوری به تصویر میکشد که هیچ گونه سرپرست و مدیری ندارد ،چه در خانواده رامین فر که مشکلات خاص خود را دارد  و چه در زندگی  سایر فرزندان خانواده، روستایی پدر را نشان نمیدهد ، که میتواند نشان دهنده عدم وجود سرپرست و در نهایت آشفتگی اعضای خانواده شود ،
و از جایی که این اثر دارای نماد سازی است ، میتوان دریافت که این بی سرپرستی و بی مدیریتی شامل حال وضعیت کشور ایران نیز میشود.

خانواده و جایگاهش:

مخاطب، با خانواده ای در فیلم مواجه میشود که نوع گویش و لباس پوشیدن آنها، با محله ای که در آن زندگی میکنند، همگنی ندارد، و به عبارتی انگار این خانواده ، پس بحران هایی که در زندگی تجربه کردند ، به تنزل های اجتماعی و اقتصادی رسیده اند ، و جایگاه اصلی خانواده چنین نباید باشد!
تا جایی که روستایی ، کشورِ سمبل سختی و مشکلاتی از گونه های مختلف ، همچون افغانستان را ، بنا به دلایلی که به صورت صریح اشاره نمیکند ، نشان میدهد ، وضعیت اقتصادی چنان خوبی دارند ، که با ماشین آخرین مدل ، به خواستگاری با کمالات ترین دختر خانواده می آیند !
و به عبارتی ، به دلیل وعده های خانواده افغان ، برای حل مشکلات اقتصادی دیگر اعضای خانواده ، دختر«سمیه» را  از خانواده اش خریداری میکنند، در واقع روستایی ، این خانواده را سمبل ایران و کنش ها و واکنش هایی که در آن صورت گرفته میداند و به طور غیر مستقیم ، حرف و انتقاد خود را به مخاطب می رساند.

نویدی برای آینده:

در میان کش مکش ها و احوال ملتهب خانواده، روستایی فرزند آخر خانواده را همچون معنای اسمش نویدی برای آینده بهتر میداند، که در سال های آینده، با آگاهی های بروز تر و منطقی تر ، میتواند، خانواده را از بحران های خود نجات دهد، روستایی در فیلم سکانسی را به درس خواندن پسر اختصاص نداده ، اما او از موقعیت تحصیلی خوبی برخوردار است، که نشان از هوش بالای او است.
پسر ، در اکثر سکانس ها ، همراه و نظاره گر ، عمل می کند، با چشم های خود حوادث را مشاهده می کند ، با گوش های خود فریاد ها و نیاز ها را می شنود ، و با منطق کودکانه اش آنها را می‌سنجد و در آینده میتواند طراح راه حل های آنها باشد .

درباره کارگردان:

سعید روستایی ، با نگاه ریز بینانه اش ، تمامی مسائل این خانواده را زیر ذره‌بین قرار میدهد ، کاراکتر هایش را می شناسد و بیرون و درون آنها را برای مخاطب عیان  میسازد ، در طول فیلم ، احساسات مختلفی را برای بیننده ایجاد می کند و اثر را یکنواخت پیش نمی برد .

وی ، بازیگرانش را به خوبی انتخاب کرده و مشخص است بازیگردانیِ سختگیرانه ای داشته است، و برای هر شخصیت به تحلیل و تفکر پرداخته است .

روستایی با بررسی مشکلات این خانواده ، به نوعی وضعیت کنونی و پیش بینی خود را از آینده ایران را مطرح میکند ، که چه نیاز هایی دارد و چه آرمان هایی در سر می پروراند ، که ممکن است درست یا غلط باشد ، اما آرمان های غلط عواقب وحشتناکی را میتواند برای کشور بدنبال داشته باشد  ، که باید بشدت از آنها مراقبت کرد .

اما چشم امید او ، در این شرایط دگرگون و ملتهب خانواده«ایران» به نوید و امثال آنها است که میتوانند با آگاهی ، پشتکار و امید ،کشورشان را از ته دره ظلمت به نوک قله خورشید برسانند.

آوین کیهان پور