رکوردشکنی جشنواره کن ۲۰۲۳| حضور شش کارگردان زن در بخش مسابقه
اختصاصی سلام سینما - هفتاد و ششمین جشنواره فیلم کن در حالی به اختتامیه نزدیک می‌شود که امسال با شکستن رکورد حضور فیلمسازان زن در بخش اصلی خود، گامی در جهت برابری‌های جنسیتی در جهان سینما برداشت.
این در حالی است که جشنواره کن همواره از جمله پیش‌گامان فمینیسم در سینمای جهان بوده و پیش‌ازاین هم رکورد حضور فیلم‌هایی در بخش اصلی که کارگردانشان زن باشد، در اختیار خود این جشنواره بود. در این دوره فیلمسازان بزرگی در بخش‌های اصلی و خارج از مسابقه حاضر بودند که از جمله آنان می‌توان به مارتین اسکورسیزی، وس اندرسون، کن لوچ، ویم وندرس و تاد هینز اشاره کرد.
اما در کنار این نام‌های بزرگ، نام شش کارگردان زن با ملیت‌های مختلف در بخش مسابقه به چشم می‌خورد که خودش تبدیل به یکی از نکات ویژهٔ جشنواره کن ۲۰۲۳ شده است. اما این رکوردشکنی همان‌طور که امیدوارکننده به نظر می‌رسد و نشان از تلاش جشنواره کن برای رسیدن به یک برابری جنسیتی دارد، از سوی دیگر مبین بی‌توجهی این جشنواره در سالیان دورودراز خود به حضور زنان است.
جالب است بدانید در تاریخ هفتاد و شش‌سالهٔ این جشنواره تنها دو زن تاکنون موفق به دریافت جایزه بهترین کارگردانی شدند. یکی جولیا سولنتسوا که در سال ۱۹۶۱ این جایزه را برای فیلم «تاریخ سال‌های شعله‌ور» دریافت کرد و دیگری سوفیا کاپولا که با فیلم «فریب‌خوردگان» در سال ۲۰۱۷ جایزه را از آن خود کرد.
در کنار این دو، جین کمپیون فیلمساز زنی است که فیلمش «پیانو» به‌عنوان اولین ساختهٔ یک فیلمساز زن، نخل طلا را گرفت و در جشنواره دو سال گذشته یعنی ۲۰۲۱ هم جولی دوکورنو برای فیلم «تیتان» برندهٔ نخل طلا شد.
درحالی‌که تعداد انگشت شماری از فیلمسازان زن دیگر جوایز معتبری مانند جایزه بزرگ و دوربین طلایی را به دست آورده‌اند، فیلمسازان مرد همچنان بر جشنواره کن و سایر جشنواره‌های بین‌المللی فیلم تسلط دارند. البته این موضوع منحصر به کن نیست، بلکه کل صنعت فیلمسازی، تولید و پخش را در برمی‌گیرد.
در جشنواره امسال شش فیلم در بخش مسابقه حضور دارد که توسط زنان ساخته شده‌اند. فیلم‌هایی که طیف وسیعی از داستان‌های جذاب را دربرگرفته و مضامینی چالش‌برانگیز دارند. ضمن اینکه هرکدام در سبک کارگردانی متفاوت هستند. فیلم‌هایی که امید می‌رود حضورشان در جشنواره امسال راه را برای فیلمسازان زن در دوره‌های بعدی، هموارتر کند.
در اینجا پیش نمایشی از آن شش فیلم را مشاهده می‌کنید…
شیمر - La Chimera
کارگردان: آلیچه رورواکر
آلیچه رورواکر ایتالیایی، با جشنواره کن غریبه نیست. اولین فیلم بلند او «جسم آسمانی» در دو هفته کارگردانان جشنواره در سال ۲۰۱۱ به نمایش درآمد و فیلم سینمایی «شگفت‌ها» در سال ۲۰۱۴ برنده جایزه بزرگ جشنواره شد. او همچنین در سال ۲۰۱۸ جایزه بهترین فیلمنامه را برای فیلم "Happy as Lazzaro" دریافت کرد.
رورواکر سال گذشته هم با فیلم کوتاه "Le Pupille" در جشنواره حضور یافت، فیلمی که نامزد بهترین فیلم کوتاه اکشن زنده در اسکار شد. بونگ جون هو در توصیف فیلم‌های رورواکر آن‌ها را «ترکیبی از رئالیسم جادویی و نئورئالیسم و داستان شخصیت‌های بی‌گناه در مقابل غول‌های فاسد» خطاب کرده است.
«شیمر» با بازی جاش اوکانر و ایزابلا روسلینی، داستانش را در دنیای باستان‌شناسی تعریف می‌کند. در خلاصه داستان این فیلم چنین آمده: «هر کسی شیمر مخصوص به خود را دارد، چیزی که برای رسیدن به آن تلاش می‌کند؛ اما هرگز موفق به یافتن آن نمی‌شود. برای گروه تومبارولی که دزدان اشیای قبرهای باستانی هستند، شیمر به معنای رهایی از کار و رؤیای ثروت آسان است.
برای آرتور، شیمر شبیه زنی به نام بنیامیان است که ازدست‌داده. برای یافتن او، آرتور نامرئی می‌شود، همه‌جا را جستجو می‌کند، به درون زمین می‌رود – او در جستجوی دری به زندگی پس از مرگ است که افسانه‌ها از آن سخن می‌گویند. در سفری ماجراجویانه بین زنده‌ها و مردگان، بین جنگل‌ها و شهرها، بین جشن‌ها و تنهایی‌ها، سرنوشت درهم‌تنیده این شخصیت‌ها آشکار می‌شود، همه در جستجوی شیمر هستند. »
چهار دختر - Four Daughters
کارگردان: کوثر بن هنیه
اولین حضور کوثر بن هنیه، کارگردان تونسی در جشنواره کن به سال ۲۰۱۷ و فیلم «زیبایی و سگ‌ها» برمی‌گردد و احتمالاً نام آخرین فیلم او «مردی که پوستش را فروخت» که نامزد بهترین فیلم خارجی زبان اسکار ۲۰۲۲ شد، به گوشتان خورده باشد. فیلمی که به‌عنوان اولین فیلم تونسی نامزد اسکار نامش در تاریخ سینمای تونس برای همیشه ثبت شد.
به نظر می‌رسد بن هنیه به‌عنوان زنی که از جهان سوم سر برآورده است، مسیر سخت‌تری را برای رسیدن فیلم‌هایش به جشنواره‌های درجه الفی مانند کن طی کرده باشد. او امسال با فیلم «چهار دختر» یا «دختران اولفا» در بخش مسابقه کن ۲۰۲۳ حضور دارد و برای نخل طلا رقابت می‌کند.
«چهار دختر» روایتگر زندگی زنی تونسی و چهار دختر او است، درحالی‌که ناگهان دو دختر بزرگش ناپدید می‌شوند. اتفاقی که تماشاگر را با واقعیت‌هایی از زندگی این خانواده مواجه می‌کند که او را به سفری هیجان‌انگیز و ناشناخته می‌برد.
تابستان گذشته - Last Summer
کارگردان: کاترین بریا
کاترین بریا از جمله کارگردانان زنی است که به‌واسطه مواضع متفاوت و بحث‌برانگیزش دربارهٔ مسائل فمینیستی شناخته می‌شود. فیلمسازی که از جمله مخالفان جنبش می‌تو هم هست و اظهار تأسفش از سقوط هاروی واینستن در می تو باعث به‌وجودآمدن حرف و حدیث‌های بسیاری شد.
بریا در فیلم‌های خود هم عموماً به مسائل چالش‌برانگیز جنسی می‌پردازد. او در پی بازنمایی زنانی است که تجربیاتی مردانه را از سر گذرانده‌اند. از جمله مضامینی که بریا به آن می‌پردازد گذار از نوجوانی به بلوغ بزرگ‌سالانهٔ زنانه است.
زنان فیلم‌های او سعی می‌کنند با فردیت طلبی از دوران نوجوانی خود فرار کنند. او با افشای درگیری‌های اجتماعی و جنسی در مضامین فیلم‌هایش، بستری را برای بحث در مورد لذت و مسئولیت جنسی زنانه ارائه می‌دهد.
بریا که آخرین بار ده سال پیش پشت دوربین «سوءاستفاده از ضعف» با بازی ایزابل هوپر قرار گرفته بود، امسال بعد از یک وقفهٔ طولانی به جشنواره کن آمده است و همین نگاه‌ها را بیشتر به «تابستان قبل» معطوف می‌کند. فیلمی که یک داستان چالش‌برانگیز زنانه دارد و دربارهٔ وکیل موفقی به نام آن است که در پی برقراری رابطه‌ای نزدیک با پسرخوانده‌اش تئو، موقعیت کاری و خانوادگی خود را به خطر می‌اندازد.
کلوب صفر- club zero
کارگردان: جسیکا هاسنر
جسیکا هاسنر، فیلمساز اتریشی است که دو فیلم اولش «ریتای دوست‌داشتنی» و «هتل» بسیار موردتوجه قرار گرفتند. او هم از جمله زنانی است که سابقهٔ قابل‌توجهی در جشنواره کن دارد. تا کنون سه فیلم هاسنر از جمله دو فیلم اولش، در بخش «نوعی نگاه» کن به نمایش درآمده‌اند و خودش هم در سال ۲۰۱۶ از اعضای هیئت داوران همین بخش بوده است.
آخرین تجربهٔ حضور هاسنر در کن به سال ۲۰۱۹ برمی‌گردد که با فیلم «جو کوچولو» در بخش اصلی حاضر شد. فیلمی که در نهایت جایزه بهترین بازیگر زن را دریافت کرد.
«کلاب زیرو» فیلم امسال او در کن که میا واشیکوفسکا در آن ایفای نقش می‌کند، داستان رابطهٔ یک معلم و پنج دانش‌آموز او را تعریف می‌کند که در مسیر خطرناکی قرار می‌گیرد. فیلمی که یکی از کنجکاوی‌های بزرگ جشنواره امسال به‌حساب می‌آمد.
بانل و آداما – راماتا تولای سی
کارگردان: راماتا تولای سی
راماتا-تولای سی، فیلمساز جوان سنگالی - فرانسوی است که بیشتر به‌عنوان فیلم‌نامه‌نویس و سازنده فیلم کوتاه شناخته می‌شود. او امسال با اولین فیلم بلندش در جشنواره کن و در بخش مسابقه حاضر شده است. هرچند فیلم او در بخش مسابقه است و برای نخل طلا رقابت می‌کند؛ اما منتقدان احتمال گرفتن نخل طلا را برای او بعید دانسته‌اند.
بااین‌وجود تولای سی را می‌توان از نامزدهای اصلی دریافت دوربین طلایی دانست، جایزه‌ای که کن به فیلم اولی‌ها اختصاص می‌دهد.
«بانل و آداما» داستان یک عشق ممنوعه را در سنگال تعریف می‌کند.
آناتومی یک سقوط - Anatomie d’une Chute
کارگردان: ژوستین تریه
ژوستین تریه کارگردان فرانسوی است که کار خود را مستندسازی آغاز کرد. او با فیلم کوتاه خود «دو کشتی» در سال ۲۰۱۲ در جشنواره فیلم برلین موردتوجه قرار گرفت و به‌عنوان یک فیلمساز فرانسوی چندین بار نامزد دریافت جایزه سزار شده است. او در سال ۲۰۱۹ با فیلم «پیشگو» برای اولین‌بار در بخش‌های جانبی کن حضور پیدا کرد.
تریه امسال با فیلم «آناتومی یک سقوط» که یک تریلر دادگاهی است، در بخش مسابقه حضور دارد. فیلم او تاکنون موردتوجه ویژه‌ای قرار گرفته و حتی پیش‌بینی سایت ایندی وایر از برندهٔ نخل طلا، همین فیلم است.
داستان «آناتومی یک سقوط» که به قلم ژوستین تریه و آرتور حراری نوشته شده، درباره یک زن نویسنده است که همراه با همسر و پسرش در کلبه‌ای کوهستانی زندگی می‌کردند. با مرگ ناگهانی مرد و پیداشدن جسد او در خارج از کلبه، زن نویسنده تبدیل به متهم اول قتل همسرش می‌شود و باید از خودش دفاع کند. این در حالی است که پسر آن‌ها در دادگاه پرده از زندگی مشترک آن‌ها برمی‌دارد. احتمال می‌رود که فیلم در اکران عمومی خود در فرانسه با استقبال بسیاری مواجه شود.
