درخشش فانوس دریایی

درخشش فانوس دریایی

فیلم "فانوس دریایی"محصول 2019 به نویسندگی و کارگردانی رابرت اگرز Robert Eggers که به شیوه سیاه و سفید ساخته شده است و در قاب 3X4 به روی پرده رفته است. فیلم با نمای اکستریم لانگ شات از یک کشتی که از درون مه غلیظ پدیدار می گردد آغاز می شود. این کشتی دو نفر توماس ویک (ویلیام دفو) و افراییم وینزلو (رابرت پتینسون) را برای تعویض پست فانوس دریایی به یک جزیره کوچک دور افتاده می آورد و افراد قبلی را باز می گرداند از این به بعد بقیه زمان 110 دقیقه ای فیلم به رویدادها، کنش ها و واکنش های این دو نفر در جزیره ی فانوس دریایی می پردازد.

سازنده "فانوس دریایی" با استفاده از عناصر سبکی شامل طراحی صحنه و دکور، لباس و گریم و بازیگری، آوا ها و موسیقی، نورپردازی و فیلمبرداری و همچنین تدوین و با در نظر داشتن مولفه های موضوع، محتوا و مضمون یک فیلم به سبک اکسپرسیونیسم انتزاعی به سینمای امروز جهان عرضه نموده است. رابرت اگرز از ابتدا تا انتهای فیلم به تمام عناصر این سبک وفادار مانده و در جای جای فیلم به روشنی از کارکردهای آنها بهره برده است. انتخاب این سبک از طرف سازنده ی فیلم بی دلیل نبوده است اما قبل از این که به این دلایل پرداخته شود برای درک بهتر نگاه از زاویه ی سبک شناسی، آشنایی با سابقه ی پیدایش اکسپرسیونیسم خالی از فایده نیست.

«کلمه اکسپرسیون EXPERSSIONاز دو کلمه ی"EX " که پیشوندی به معنی "خارج" است" PERSSON"به معنای "فشار و فشردگی" تشکیل شده است. این کلمه در زبان های اروپایی معانی متعددی دارد مانند بیان، عبارت و -اصطلاح- حالت قیافه است و هم به معنی ابراز حالت درون و بلاخره به معنی فشردن است از آن نوع که میوه ای را بفشارند تا آبش در بیاید. عنوان "اکسپرسیونیسم" در واقع ناظر به دو معنی اخیر است در فرهنگ فرانسوی "لیتره" می خوانیم عرق کردن بر اثر اکسپرسیون به قطره های عرقی گفنه می شود که از درد شدید رنج می برند و بویژه بر چهره ی محتضران ظاهر می شود ...» (مکتب های ادبی، رضا سید حسینی، جلد دوم، ص 702) با این تعریف در می یابیم اکسپرسیونیسم یک مکتب اجتماعی بر پایه به تصویر کشیدن و مبالغه دردهای اجتماع است.

اکسپرسیونیسم از آلمان اوایل قرن بیستم یعنی تسلط بورژوازی و نظام سرکوبگر ویلهلم دوم شکل می گیرد عده ای از جوانان روشنفکر که از این شرایط و اوضاع به شدت ناراحت بودند فریاد اعتراض خود را در قالب اکسپرسیونیسم سر دادند. 

سه مشخصه اصلی اکسپرسیونیسم عبارتند از:

-نارضایتی و شورش بر وضع موجود. 

-ترس و وحشت از آینده ی نامعلومی که جامعه آن زمان به سوی آن حرکت می کرد، چه آن که دو فاجعه جنگ جهانی اول و دوم بر درستی این ترس و وحشت صحه می گذارد. 

-تلاش برای شناساندن نارضایتی و وحشت خود به منظور ایجاد تغییر و تحول اجتماعی.

بنابراین اگر سبک فیلم را اکسپرسیونیستی بدانیم، چه چیزی فیلمساز جوان را به وحشت انداخته تا این چنین درون فیلم را از صحنه های منزجر کننده و خشن آکنده نماید؟ به داستان های اساطیری بازگشت کند و نفرین خدایان را درباره زمینیان به زبان آورد؟ و چنین پایان اندوهناکی را برای بازماندگان این جزیره رها شده در اقیانوس بیکران هستی رقم زند؟

شاید او به زمان ویلهلم دوم می اندیشد و عرق سرد احتضار را بر پیشانی بشریت امروز پیرامونش می بیند و شاید او خطر جان گرفتن نیوفاشیسم، نیونازیسم و نیوکانها را احساس کرده است شاید او طلوع دوباره ملی گرایی افراطی، نژاد پرستی و دیگر افراطیون در جهان را شاهد است و با نور و آژیر خطر "فانوس دریایی" اش برای جامعه جهانی اعلام خطر می کند.