اختصاصی سلام سینما- فیلم‌های دفاع مقدس از جمله آثاری هستند که می‌توان ردپایشان را در هر تاریخ و برهه‌ای از سینمای بعد از انقلاب دید. همواره فیلم‌های جنگی ساخته شده‌اند و همیشه تماشاگران پرشماری با هر عقیده و باوری به تماشای آن‌ها نشسته‌اند و اگر خود سال‌های جنگ را به‌چشم دیده بوده باشند، با این فیلم‌ها فارغ از کیفیت‌شان همذات‌پنداری مضاعفی کرده‌اند.

ویدیوی بهترین فیلم‌های جنگی دفاع مقدس در کانال یوتیوب سلام سینما

در دهه شصت ساخت فیلم‌های جنگی بسیار متداول بود. در اوایل دهه، کشور هنوز در جنگ تحمیلی به‌سر می‌برد و بمباران‌های رژیم بعثی، شعله‌های آتش را بیش از هر وقت دیگر و فراتر از همه مرزهای زمینی تا پایتخت ایران کشانده بود. تا پایان دهه با وجود پایان یافتن جنگ هنوز فضا و اتمسفر تیره و پرتردید جنگی بر جامعه حاکم بود. بیشترین تعداد فیلم‌های جنگی در همین سال ساخته شده‌اند. «حمله به اچ3» و «عقاب‌ها» از جمله مهم‌ترین فیلم‌های جنگی این دوران بودند.

در دهه هفتاد، دوران پسا جنگ بیش از روایت خط مقدم و جبهه‌ها مورد توجه قرار گرفت و فیلم‌ها عموما به توصیف و تحلیل فضای جامعه در دوران پساجنگ می‌پرداختند. ضمن اینکه داغ شدن بازار تماشای فیلم‌های آمریکایی باعث شد تا کیفیت خوب اکشن و جنگی آثار هالیوودی، فیلم‌های جنگی ایرانی را که با امکانات محدود ساخته می‌شدند، از دور رقابت خارج کند. چراکه اکشن ضعیفی داشتند و این چندان به‌مذاق تماشاگر خوش نمی آمد.

در دهه هشتاد و نود با تغییر سیاست‌گذاری‌های فرهنگی و در پی جلب نظر تماشاگران عامه به سینمای دفاع مقدس و وقایع‌نگاری دوران جنگ تحمیلی، کیفیت فیلم‌ها و صحنه‌های جنگی آنان خصوصا، پیشرفت‌های فنی قابل توجهی کرد. این مسئله باعث شد تا تماشاگران، حتی نسلی که جنگ را به‌چشم ندیده و درک مستقیمی از آن نداشت، با اشتیاق بیشتر پای تماشای فیلم‌های جنگی ایرانی بنشیند. این مسئله را در تعداد رای‌های بیشتری که فیلم‌های دهه نود کسب کرده و امتیازات بالاتر فیلم‌های جنگی دفاع مقدس متاخرتر، می‌توان به وضوح دید.

ده فیلم برتر جنگی دفاع مقدس از نظر کاربران سلام سینما را مرور کرده‌ایم. فیلم‌های جنگی که روایت خاکریزها و نبرد رو در رو با دشمن در خط مقدم هستند. در یادداشت دیگری ده فیلم برتر پسا جنگی را معرفی خواهیم کرد. فیلم‌هایی که درباره دفاع مقدس هستند اما رو به سوی میدان نبرد و آتش بازی ندارند.

درخت گردو

امتیاز کاربران: 7.6

«درخت گردو» درحالی در صدر لیست بهترین فیلم‌­های جنگی دفاع مقدس قرار دارد که تنها در جشنواره فیلم فجر اکران شده و هنوز به نمایش عمومی درنیامده است. این دستاورد بزرگی برای آخرین ساخته محمدحسین مهدویان  محسوب می‌­شود. کارگردانی که نشان داده دغدغه اصلی‌­اش تاریخ معاصر است و در «درخت گردو» به سراغ موضوعی ویژه می‌رود: بمباران شیمیایی شهرهای مرزی کردنشین و خصوصا سردشت.

«درخت گردو» همچنین از جمله فیلم‌های دفاع مقدسی است که در عین نمایش مظلومیت‌های کردنشینان مرزی و بی‌­قراری­‌های قربانیان بمباران شیمیایی، در دفاع از جنگ و جنگیدن ساخته نشده و اگر بگوییم ضد جنگ‌­ترین فیلمسینمای دفاغ مقدس است، بی­راه نگفته‌­ایم.

این مسئله انتقادات فراوانی را خصوصا از جانب اصول­گرایان متوجه فیلم کرد. تا می­‌توانستند آن را کوبیدند و به­ راحتی از کنار مواضع صلح‌طلبانه فیلم گذشتند. به آن انگ زدند که مهاجمان عراقی را موجه نشان داده، چراکه برای انسانیت فرای مرزها و ملیت­‌ها ارزش قائل شده بود. «درخت گردو» یک فیلم انسانی است و زهر هلاکت­‌بار و ضد انسانی جنگ را در معرض نمایش قرار می­‌دهد. تلخی فیلم در بعضی از لحظات طاقت فرسا می­‌شود و تماشایش بر تماشاگر سخت می­‌آید. «درخت گردو» به اوج احساسات و عواطف تماشاگر، نهیب می­‌زند و دقیقا به­ همین دلیل است که چنین محبوب شده.

تنگه ابوقریب

امتیاز کاربران: 7.5

فیلمی از بهرام توکلی با بازی ویژه جواد عزتی و امیر جدیدی که دقیقا به­ واسطه ساخت ویژه و استفاده حداکثری از تکنولوژی­‌های جدید سینمایی مورد استقبال ویژه تماشاگران قرار گرفت. باوجودیکه تجربه نشان داده فیلم­‌های موقعیت محور که داستان هیجان ­انگیز و محکمی برای روایت ندارند، چندان در جلب نظر تماشاگران عام سینمای ایران موفق نیستند، «تنگه ابوقریب» بدون داستان یا هر عنصر هیجان­ انگیز دیگری، با کیفیت بصری چشم ­نواز و البته کاراکترهایی خاطره ‌انگیز محبوب تماشاگران می‌شود. خصوصا نسل جوان­‌تری که جنگ را به چشم ندیده و تنها از آن شنیده است.

«تنگه ابوقریب» در حال و هوای جنگ پرسه می‌زند. دوربین سیال فیلم از خاک‌ریزی به خاک‌ریز دیگر می‌رود. از انتظار خوش مرخصی و دیدن خانواده به جنگ‌زدگانی که خانه‌هایشان را ترک گفته‌اند می‌رسد و از خاک به خون و از خون به خاک.

سایه سنگین ویرانی در جای‌جای فیلم  به چشم می‌خورد و تماشاگر هرلحظه انتظار مرگ را می‌کشد. ذهن نهیلیست مابانه توکلی در مواجه با جنایات جنگی هم راه خودش را رفته و جنبه‌ای گروتسک به جان دادن قهرمانانش بخشیده است. مرگ ناگهانی و ناباورانه تعدادی از قهرمانان فیلم به‌جای آنکه غافلگیرکننده یا دردناک باشد، پوزخندی تلخ بر لبان تماشاگر می‌نشاند که یعنی همه‌اش همین؟

لیلی با من است

امتیاز کاربران: 7.5

نه تنها یکی از بهترین فیلم‌های جنگی سینمای ایران که یکی از سرپاترین کمدی­‌های ایرانی. فیلمی از  کمال تبریزی که تماشای دوباره­ اش برای چندمین بار هم که شده می­‌چسبد و خستگی را در تن تماشاگر خود می­‌کشد. ضمن اینکه اگر فیلم را ندیده باشید، بعد از گذشت این­ همه سال از ساختش، مطمئنا با آن ارتباط خواهید گرفت و اصلا به­ نظرتان کهنه یا تاریخ مصرف گذشته نمی­‌آید.

بازی پرویز پرستویی درخشان است. او دیگر نتوانست بعد از «لیلی با من است» این سطح از اجرا را تکرار کند. اما مهم­ترین نکته در گیرایی و جذابیت­ های پرشمار فیلم را، باید در فیلمنامه آن جست که قهرمانش را ناخواسته در دل موقعیتی بغرنج قرار می‌­دهد و در برابر ترس او از مرگ و جان دوستی­‌اش بی­رحمانه اوضاع را وخیم‌­تر می‌­کند و دردسرهای بیشتری به جان قهرمان می­اندازد. دیالوگ نویسی پینگ پونگی فیلم و شخصیت مکملی که در کنار قهرمان حضور دارد هم، قوت فیلمنامه را دوچندان می­کند.

ماجرای نیمروز 2: رد خون

امتیاز کاربران: 7.2

فیلم دیگری از محمدحسین مهدویان درباره یکی از پرسوالترین و شبهه­ انگیزترین وقایع هولناک تاریخ معاصر، درحالیکه جنگ تحمیلی نفسهای آخرش را می­کشید و در بسیاری از شهرها و جبههها حتی شادی و جشن پایان یافتن آن آغاز شده بود. «رد خون» درباره عملیات مرصاد یا همان فروغ جاویدان است. عملیاتی که در فاصله زمانی بسیار کمی پس از امضای قطعنامه به­ وقوع پیوست و مجاهدان خلق دیروز یا منافقین امروز با پشتیبانی صدام و به هوای وعدههای او  به وطن مادری خود حمله کردند. همانطور که در فیلم اشاره می‌شود از آغاز حمله تا نیمه روز که ارتش مجاهدین به اسلام آباد و حوالی کرند می­رسد، بسیاری از نیروهای نظامی گمان می‌برند که عراقی­‌ها قطعنامه را زیرپا گذاشته ­اند تا اینکه خبر می­رسد آن­ها «فارسی حرف می­زنند» و خودی هستند. در ادامه ترورهای وحشیانه مجاهدان در خیابان­‌های تهران و دیگر شهرهای بزرگ، عملیات فروغ جاویدان قساوت آنان را در کمال خود به­ نمایش می‌گذرارد و چون لکه ننگی بر تاریخ معاصر می‌­شود، هرچند در پیشروی­‌شان در خاک ایران مردم  غیرمسلح را نکشتند اما همین که هر هم­وطنشان که ظاهرش نشان از اختلاف عقیده و باور با آنان داشت را قلع و قمع می­‌کردند، خود به­ قدر کافی جنایتکارانه است.

«رد خون» فیلمی است درباره یکی از نامنتظرترین و عجیب­‌ترین و بی­رحمانه­ ترین عملیات‌­های جنگ تحمیلی که در آن هم­وطن و هم­زبان در برابر یکدیگر اسلحه کشیدند و فیلم در اوج این عداوت و بی­رحمی به­ دنبال بزنگاه‌­های انسانی و لخظاتی معجزه­ آسا از انسانیت می­‌گردد.

ایستاده در غبار

امتیاز کاربران: 7.1

باز هم فیلمی از محمدحسین مهدویان. این‌بار اولین اثرش که او را به سینمای ایران معرفی کرد. فیلمی که در عین جذابیت مضمونی، در فرم هم بسیار خلاقانه و پیشرو عمل می­ کند و هم مضمونش را با نگاهی نو ارائه می‌­دهد و هم ساختارهای فرمی وکلیشه ­ای فیلم‌های جنگی و یا بیوگرافیک سینمای ایران را در هم می­‌شکند.

در سینمای بی قهرمان امروز ایران و سرگشتگی­‌ها و پایان‌های بی‌دلیل باز، «ایستاده در غبار» یک قهرمان دارد. قهرمانی که متعلق به جایی فراتر از تاریخ دولت‌ها و نزاع‌ها ست و از حق دفاع می­‌کند و مهدویان سعی کرده با روایتی بی‌طرفانه و دوربین سوم شخص و ناظرش، تماشاگر را با تصویر بدون فیتلری از حاج احمد روبه رو کند.  ضمن اینکه "ایستاده در غبار" موفق می­‌شود با نمایش به اندازه و درستی از فراز و فرود آنچه که در زندگی -خدا می­داند- چندساله حاج احمد، تا فریادهایش بر سر شهید باقری که (اشتباه می­‌کنید برادر من...اشتباه می­ک‌نید.) در روزهای قبل از گم شدنش در تاریخ، تصویر کاملی از قهرمان ارایه دهد.

محمد حسین مهدویان روایت را با مستندات، خاطرات و تصویری که نزدیکان او، جلوی دوربین برای تماشاگر می‌­سازند، پیش می‌­برد و با فایل­های صوتی مستند برای مخاطبش داستان و سینما می­سازد. ایده جاه­طلبانه ای که سال‌­ها قبل در دهه چهل میلادی والت دیرنی در فیلم «فانتزیا » مشابه اش را در به کار برد و سعی کرد بر اساس قطعاتی از موسیقی کلاسیک انیمیشنی سینمایی بسازد.

روز سوم

امتیاز کاربران: 7.0

«روز سوم» محمدحسین لطیفی از جمله آثار سینمای دفاع مقدس است که در زمان خود با استقبال بسیار خوبی از جانب تماشاگران روبه‌رو شد. داستان عاشقانه‌ای که در میان بمب و رگبار، در مرکز خرمشهر خونین، محاصره شده است. روز سوم یک حامد بهداد به‌یادماندنی و تکرارنشدنی دارد که موفق شد تندیس جشن حافظ برای بهترین بازیگر مرد را از آن خود کند هرچند که در داوری جشنواره فجر آنطور که باید دیده نشد. اما محمدحسین لطیفی سیمرغ بهترین کارگردانی و بهترین فیلم را آن سال از جشنواره با خود به خانه برد.

چ

امتیاز کاربران: 6.9

ابراهیم حاتمی کیا بیش از هرچیز در سینمای ایران به­ عنوان فیلمساز دفاع مقدس شناخته می­‌شود. از این نظر دیدن نام او در اینجای لیست آن هم با فیلم «چ» عجیب به ­نظر می‌­رسد. «روبان قرمز»، «مهاجر» و «دید ه‌­بان» از جمله فیلم­‌های او هستند که در دل جنگ می­‌گذرند و در سال­های اکران خود با استقبال  ویژه­ ای از سوی تماشاگر عامی که مکافات جنگ  را با گوشت و خون خود حس کرده­، مواجه شدند.

«چ» فیلم خاصی در کارنامه کاری او به ­حساب می‌آید. فیلمی که سرآغاز سرشته یک تغییر موضع سیاسی، اجتماعی و ایدیولوژیک در فیلمساز است که در فیلم‌­های بعدی یعنی «بادیگارد»، «به وقت شام» و «خروج» بیشتر نمایان می­‌شود. ابراهیم حاتمی ­کیای دهه نود، ابراهیم متفاوتی است و دقیقا اینجاست که «چ» بدل به فیلم مهمی در کارنامه کارگردان می­‌شود. حتی اگر جلوه های ویژه ­اش چندان چنگی به ­دل نزند و یا بعضی از صحنه­ هایش زیادی ملودراماتیک باشد.

«چ» از  یکی از مبارزان چریک ­مسلک ماندگار تاریخ معاصر یعنی شهید مصطفی چمران، تصویر متفاوتی به­ نمایش می­‌گذارد. چمرانی که در سرتاسر فیلم و در دل جنگ مهیبی که خاکریزش بیمارستان و مناطق مسکونی پاوه کردستان می­‌شود؛ کت و شلوار به تن دارد. «چ» به­ دلیل تصویر دموکرات ­مابانه­ و متفاوتی که از چمران نشان می‌­دهد، خاص است. فلاش‌­بک­‌هایی که در فیلم به زندگی پیشین قهرمان و روابط شخصی‌اش با همسر آمریکایی خود اشاره می­‌کنند در ترکیب با ایده خلاقانه استفاده از تصویر دوربین 16 میلیمیتری برای نمایش این فلاش‌بک­‌ها یا اقتباس موسیقی متن از یکی از زیباترین و مهم­ترین ترانه­‌های مبارزان چپ سال‌­های پیش از انقلاب، از جمله مهم­ترین عناصری است که این تصویر متفاوت از شهید چمران را می­‌سازند.

در نقطه مقابل، شخصیت شهید اصغر وصالی با بازی عالی بابک حمیدیان  هم بسیار خوب از کار درآمده. سکانس حضور چمران در بیمارستان سقوط کرده پاوه، یکی از معدود لحظاتی در فیلم که چمران اسلحه در دست می­‌گیرد، هم به‌­یادماندنی است.

23 نفر

امتیاز کاربران: 6.8

فیلمی غیر منتظره که گمان نمی­‌رفت با چنین استقبالی از جانب تماشاگران روبه­ رو شود. «23 نفر» جذابیت‌­اش را از رویکرد جمعی‌اش می‌گیرد. چه در جلوی دوربین که یک «تیم قهرمان» می‌سازد نه یک «فرد» و چه در کار پشت دوربین که رفاقت جمعی و کار گروهی مجموعه بازیگران، با خلوص نوجوانانه و بکرشان، اتمسفری گرم و صمیمانه را به جلوی دوربین تزریق می‌کند.

جلوه­ های ویژه فیلم از جمله نقاط قوت آن است و در همراه شدن تماشاگر با فیلم و سرگرم کردنش هم تاثیر به­ سزایی دارد. ضمن اینکه داستانش را به­‌خوبی تعریف می­‌کند. داستان گیراتر و جذاب تر از آن چیزی است که تماشاگر انتظارش را دارد و این باعث می‌شود، تماشای فیلم در انتهای کار راضی­ کننده باشد. سردار شهید قاسم سلیمانی در پشت صحنه فیلم حضور داشت و کارگردان مهدی جعفری آن را این ­چنین توصیف می‌کند: « «فرمانده وقتی شنید که ساخت  فیلم «بیست و سه نفر» به جریان افتاده است در اولین روزهای  فیلمبرداری مشتاقانه به دیدار سربازان دیروزش شتافت تا پس از سال‌ها دوباره دستشان را به گرمی بفشارد و انگار به نوعی به همه ما یادآوری کند که فرصت انجام چه کار بزرگی را یافته‌ایم.

دوئل

امتیاز کاربران: 6.8

«دوئل» به لحاظ ساخت و استانداردهای اجرایی و بصری هنوز هم جز مهم‌ترین‌ها و بهترین فیلم‌هاست! سی دقیقه ابتدایی فیلم فوق‌العاده است و تماشاگر درگیر و آغشته به فضای دهشناکی می‌شود که فیلمساز از خرمشهر زیر آتش تصویر می‌کند؛ اما مثل همه فیلم‌های احمدرضا درویش، «دوئل» هم فیلمی دوپاره است که در نیمه دومش از زمان حال سر در می‌آورد: آن مک گافین یا صندوقی پر از طلا که در زمان جنگ باید از آن محافظت ویژه‌ای می‌شد الان کجاست و چه اتفاقی برایش افتاده است. خود این مک‌گافین ایده اصلی فیلم را هم توضیح می‌دهد یعنی به مثابه آن صندوق سیاهی عمل می‌کند که در زمان جنگ میدان اصلی نزاع‌های حزبی میان چپ و راست و اصولگرا و اصلاح‌طلب بود.

«دوئل» از معدود فیلم‌های جدی دفاع مقدس است که گفتمان میان این دو حزب یا رویکرد متفاوت با یکدیگر را تبدیل به دستمایه اصلی خود می‌کند. البته که احمدرضا درویش به عنوان یک فیلمساز اصلاح‌طلب، در موضع اصلاح‌طلبان ایستاده است و جناح مخالف را کمی دمده و دم‌دستی و متحجر نشان می‌دهد.

اخراجی‌ها

امتیاز کاربران: 6.8

«اخراجیها» هم از آن فیلم‌های پرحاشیه بود. از مسعود ده نمکی کارگردانی پرحاشیه که به مواضع سرسختانه و افراط‌گرایانه سنتی و مذهبی مشهور بود و کسی انتظار ساخت چنین فیلمی را از او نداشت. هرچند ساخت یک کمدی درباره دفاع مقدس پیش‌تر با «لیلی با من است» اتفاق افتاده بود اما فیلم ده نمکی تصویر متفاوتی از رزمندگانش در جبهه نشان می‌داد که از منظر بسیاری توهین‌آمیز تلقی می‌شد. قضیه خصوصا وقتی پرحاشیه‌تر شد که ده نمکی در نشست مطبوعاتی بعد از نمایش فیلم در جشنواره فیلم گفت که قهرمان فیلمش مجید پازوکی یک شخصیت واقعی و از هم‌رزمان او در جبهه بوده است.

فیلم به فروشی باورکردنی دست یافت و حتی موفق شد رکورد فروش سینمای ایران را بشکند.

مدیسا مهراب پور

خبرهای مرتبط:

قهرمانان زن سینمای دفاع مقدس

متفاوت‌ترین فیلم‌های دفاع مقدس

دشمنان تاثیرگذار در سینمای دفاع مقدس