دنزل واشینگتن و همکاری درخشان با اسپایک لی که اسکار نگرفت

«مالکوم ایکس» (Malcolm X) زندگی رهبر مشهور ملی‌گرای سیاه‌پوست را از اوایل زندگی جنایی در هارلم تا تبدیل شدن به عضو «ملت اسلام» و سرانجام ترور در ۱۹۶۵ روایت می‌کند. دنزل واشینگتن با تحول کامل شخصیت، مخاطب را از جوانی نادان و خلاف‌کار تا رهبر هوشیار و قدرتمند می‌برد، و طی ۲۰۲ دقیقه، تمام مراحل رشد و بلوغ مالکوم ایکس را با دقت به تصویر می‌کشد.

این فیلم، نوشته اسپایک لی همراه با آرنولد پرل و الکس هیلی، نه تنها موفق به بازسازی دقیق زندگی ایکس شد، بلکه توانست نقاط ضعف و جنبه‌های انسانی او را هم نمایش دهد و از تصویرسازی بیش از حد هالیوودی دوری کند. واشینگتن با اجرای همه‌جانبه خود، چندین مرحله زندگی ایکس را با جزئیات و عمق بی‌نظیر دراماتیک به تصویر کشید، چیزی که کمتر در آثار زندگی‌نامه‌ای دیده می‌شود.

با این حال، در رقابت اسکار ۱۹۹۳، دنزل واشینگتن با رقبایی چون آل پاچینو «بوی خوش زن» (Scent of a Woman)، رابرت داونی جونیور «چاپلین» (Chaplin) و کلینت ایستوود «نابخشوده» (Unforgiven) روبه‌رو شد و در نهایت جایزه بهترین بازیگر به آل پاچینو رسید. بسیاری معتقدند که اجرای واشینگتن سزاوار دومین اسکار او بود و عدم دریافت جایزه بزرگ، یکی از بزرگ‌ترین شگفتی‌های تاریخ اسکار محسوب می‌شود.

همکاری دنزل واشینگتن و اسپایک لی در این فیلم، نقطه اوج یک زوج بازیگر-کارگردان درخشان هالیوود است و «مالکوم ایکس» همچنان به‌عنوان نمونه‌ای از فیلم‌های زندگی‌نامه‌ای تحسین‌شده و اجرای استثنایی در تاریخ سینما شناخته می‌شود.