انتخاب «علت مرگ نامعلوم»؛ سیاسی‌کاری یا تصمیمی فرهنگی؟
اختصاصی سلام سینما - مهلا رنجبران | انتخاب فیلم «علت مرگ نامعلوم» به‌عنوان نماینده ایران در اسکار ۲۰۲۵ همچنان در مرکز بحث‌های سینمایی و حتی سیاسی قرار دارد. سلام سینما برای واکاوی این انتخاب با رضا درستکار، منتقد سرشناس سینما، به گفت‌وگو نشست. او در این مصاحبه با صراحت از «پیر پسر» به‌عنوان شایسته‌ترین گزینه یاد کرد و تصمیم کمیته انتخاب را نوعی «محافظه‌کاری سیاسی» دانست.
بیشتر بخوانید:
آنتونیا شرکا: پیرپسر باشکوه بود، اما علت مرگ نامعلوم انتخاب هوشمندانه‌تری برای اسکار است!
پیر پسر تنها فیلمی است که می‌تواند سینمای ایران را نمایندگی کند
رضا درستکار در ابتدای گفت‌وگو با اشاره به جایگاه فیلم «پیر پسر» گفت:
«موضع من نسبت به پیر پسر کاملاً مشخص است و این فیلم را بسیار می‌پسندم. هرکسی که این فیلم را درک کرده باشد، آن را می‌پسندد. احساس می‌کنم اگر ایران قرار بود نماینده‌ای برای اسکار داشته باشد، تنها و تنها پیر پسر می‌توانست باشد. این فیلم از لحاظ ساختار فرهنگی، موضوع مهمی را در خود دارد و به شکلی حرفه‌ای آن را به تصویر کشیده است.»
وی افزود:
«پیر پسر همه‌چیزش درست است؛ هم سرگرم‌کننده است، هم لایه‌های متنی عمیقی دارد. حتی تماشاگران جدی‌تر می‌توانند موضوعات میان‌متنی فراوانی را در آن کشف کنند و همین لذت تماشا را دوچندان می‌کند.»
انتخابی که بوی سیاست می‌دهد
این منتقد درباره انتخاب «علت مرگ نامعلوم» به جای «پیر پسر» تأکید کرد:
«احساس می‌کنم سیاسی‌کاری که این وسط اتفاق افتاده باعث شد فیلم دیگری مثل علت مرگ نامعلوم را برای نمایندگی ایران در اسکار انتخاب کنند. دوست نداشتم در این حوزه محافظه‌کاری رخ بدهد. منظورم از محافظه‌کاری این است که گویی فشارهایی از سوی برخی جناح‌ها و حتی تهدید به استیضاح وزیر ارشاد در میان بوده است. این زمان، زمان باج دادن به هیچ جناح سیاسی نبود و فیلم باید به درست‌ترین شکل ممکن انتخاب می‌شد.»
او هشدار داد:
«امیدوارم این نقطه منجر به شکست دولت پزشکیان نشود، گرچه مطمئنم این انتخاب می‌تواند شکاف بزرگی را در این دولت ایجاد کند.»
آثار فرهنگی ماندگارند، سیاست زودگذر است
درستکار در بخش دیگری از گفت‌وگو بر اهمیت هنر و فرهنگ در مقابل سیاست تأکید کرد:
«قرار نیست هنر قربانی سیاست شود. فیلم‌های سینمایی و آثار فرهنگی تنها چیزهایی هستند که در جهان مانا هستند و ارزش ماندگاری دارند. چه قبل از ما، چه در دوره ما و چه بعد از ما، این آثار باقی می‌مانند و می‌توانند در هر عرصه‌ای دیده شوند. سیاست و سرگرمی‌های لحظه‌ای مثل مسابقات ورزشی، آنی خوشحال‌کننده یا ناراحت‌کننده‌اند، اما فرهنگ پایدار است.»
گزینه‌های دیگر توان نمایندگی ایران را نداشتند
این منتقد درباره سایر فیلم‌های مطرح در فهرست انتخاب نماینده ایران گفت:
«در مقایسه با فیلم‌های دیگر، زیبا صدایم کن هرچند توانست جایزه جشنواره فجر را از آن خود کند، اما فیلم ضعیفی است و نمی‌تواند نمایندگی ایران را به عهده بگیرد. همچنین زن و بچه با وجود چند حضور جشنواره‌ای، واقعاً فیلم بدی بود و اساساً قابلیت حضور در اسکار را نداشت.»
علت مرگ نامعلوم محتوای مخوف‌تری از پیر پسر دارد
رضا درستکار با اشاره به استدلال برخی که معتقدند «پیر پسر» ممکن است تصویری نامطلوب از ایران ارائه دهد، گفت:
«اگر بحث بر سر این است که پیر پسر می‌تواند محتوای منفی از ایران ارائه کند، باید بگویم علت مرگ نامعلوم محتوای مخوف‌تری دارد. پس این استدلال نمی‌تواند دلیل حذف پیر پسر باشد.»
در پایان این گفت‌وگو، درستکار بار دیگر بر شایستگی «پیر پسر» تأکید کرد و گفت:
«به باور من، پیر پسر تنها فیلمی است که می‌تواند سینمای ایران را در عرصه جهانی نمایندگی کند؛ فیلمی که هم از نظر ساختار فرهنگی غنی است و هم از نظر هنری استانداردهای بالایی دارد. هر تصمیمی غیر از این، به‌ویژه اگر ناشی از مصلحت‌های سیاسی باشد، به زیان سینمای ایران تمام خواهد شد.»