گفت‌وگو با سازندگان انیمیشن ژولیت و شاه: تلاش کردیم فرمول دیزنی را پیاده کنیم

انیمیشن «ژولیت و شاه» اثری به تهیه کنندگی و کارگردانی برادران رهگذر است که به جشنواره فیلم فجر راه یافت و با سه انیمیشن دیگر برای سیمرغ بهترین انیمیشن رقابت کرد اما با وجود اینکه در نهایت موفق به دریافت سیمرغ نشد، نظر مثبت منتقدان را جلب کرد.

این انیمیشن تا کنون در جشنواره‌های متعددی مانند فانتازیا ۲۰۲۱، انسی ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ معرفی شده است و به داستان جولی، بازیگر جوانی که به دعوت ناصرالدین شاه برای بازی در نقش ژولیت به ایران آمده می‌پردازد.

متاسفانه در کشور ما به صنعت انیمیشن چندان بهایی داده نمی‌شود؛ از نقش تهیه کننده در ساخت یک انیمیشن بگویید.

تهیه کننده در واقع متولی قانونی هر فیلم و اثر هنری است که به سینما یا تلویزیون مربوط و برای مخاطب کودک، نوجوان و بزرگسال ساخته می‌شود. این متولی قانونی رابط بین بازیگران، تولید کننده‌ها، کارگردانان و متولیان قانونی مثل وزارت ارشاد و.. است هر اثر هنری و عمده کاری که انجام می‌دهند این است که یا خودش به عنوان سرمایه‌گذار مشارکت می‌کند و به کمک کارگردان و تیم تولید اثری را تهیه می‌کند و در غیر این صورت به جذب اسپانسر و جلب مشارکت کسانی که در این حوزه فعالیت مالی می‌کنند می‌پردازد تا بودجه فیلم تامین شود و یک اثر هنری را تولید و عرضه کند.

نظر شما در مورد عدم امکان رقابت آثار انیمیشن با دیگر آثار در این دوره چیست؟

متاسفانه در کشور ما به صنعت انیمیشن چندان بهایی داده نمی‌شود با اینکه صنعت بسیار مهم و جزو ده صنعت برتر پولساز دنیا است و می‌تواند علاوه بر پولسازی کمک شایانی در انتقال فرهنگ و هنر یک کشور و داستان‌ها و عقبه آن کشور هم در زمینه موسیقی و هم در زمینه داستان سرایی داشته باشد. متاسفانه هنوز در کشور ما چندان جا نیفتاده است البته فعالین این عرصه یعنی تیم‌های تولید سه بعدی و شرکت‌های فعال در این حوزه بسیار تلاش می‌کنند و فیلم‌های سینمایی زیادی بیرون آمده و همانگونه که می‌دانید وقتی که کودک یک اثر هنری انیمیشن می‌بیند تا آخر  عمر در خاطرش می‌ماند همانگونه که ما انیمیشن‌هایی که در کودکی دیدیم را تا امروز در خاطر داریم بنابراین انیمیشن‌ها می‌توانند به فرهنگسازی و انتقال تجربه و فرهنگ یک کشور به دیگر کشورهای دیگر دنیا بسیار کمک کنند.

آیا گام‌های موثری برای آینده انیمیشن برداشته می‌شود؟

خوشبختانه همین که در جشنواره فجر به این انیمیشن بها داده شده بسیار مهم است. ما اولین سیمرغ بلورین تاریخ جشنواره فجر را برای فیلم «آخرین داستان» گرفتیم و این شروع بها دادن به انیمیشن بود و آغاز اینکه بپذیرند انیمیشن‌ها جزو آثار هنری محسوب می‌شوند و باید در مهم‌ترین جشنواره سینمایی کشور حضور داشته باشد. البته در کشورهای دیگر خیلی بیش از این به انیمیشن بها داده می‌شود اما من فکر می‌کنم اگر که تیم‌های هنری و شرکت‌ها فعالیتشان را ادامه دهند و ناامید نشوند.

اتفاقی که به زودی خواهد افتاد این است که انیمیشن شاید بتواند بسیار درآمدزاتر از سینما باشد و اتفاقات بسیار بهتری را برای این صنعت رقم بزند چون همانگونه که می‌دانید این صنعت کارآفرینی بسیار گسترده‌ای دارد یعنی برای تولید یک انیمیشن دو بعدی که خیلی بیشتر و در سه بعدی نیز جوانان زیادی مشغول به کار می‌شوند و در بخش‌هایی مثل تیم تولید، تیم صداگذاری، آهنگسازی، تدوین، تیم پست تولید و …. فعالیت می‌کنند و می‌توان گفت که هم کارآفرینی و هم تولید و انتقال فرهنگ و هنر کشور است بنابراین فکر می‌کنم در کشور ما به زودی در این زمینه اتفاقات بسیار خوبی خواهد افتاد و مردم هم نسبت به این حوزه اقبال نشان خواهد داد و برایشان جذاب خواهد بود چون هنوز این حوزه را به خوبی نمی‌شناسند و اگر فرزندشان نخواهد شاید اصلاً انیمیشن نبینند در حالی که بسیاری از آثار مختص بزرگسالان هستند مثلاً مخاطب انیمیشن آخرین داستان مثبت ۱۳ و اساساً برای کودکان مناسب نبود.

میخواستم مستندی بسازم که نگاه انتقادی به تاریخ داشته باشد؛ لطفا در ابتدا از مسیری که در انیمیشن سازی طی کرده‌اید بگویید.

حدود ۲۲ سال یعنی از سن ۱۶ سالگی کار انیمیشن را به صورت بسیار تجربی آغاز کردم، در دبیرستان صدا و سیما درس خواندم و از همان جا کارهای تجربی کوچک انجام می‌دادیم و حدود سال ۸۵ بود استودیو هورخش را تاسیس کردم و کار از آن لحظه برای من جدی‌تر شد، ده‌ها کار انیمیشن کوتاه را تهیه و کارگردانی کردم همینطور پروژه‌های سفارشی مختلف در قالب‌های سریال، سینمایی، تبلیغاتی و … انجام دادم و حدود ۱۰ سالی است که مشغول همکاری‌های متعدد با پروژه‌های خارج از کشور هستم. پیش از انیمیشن سینمایی «ژولیت و شاه» نیز انیمیشن سینمایی «آخرین داستان» را کار کردیم که کارگردانی و نویسندگی‌اش با من بود و اولین انیمیشن سینمای ایران بود که توانست به لیست اسکار راه پیدا کند.

در مورد شکل‌گیری ایده این انیمیشن که از بستر تاریخ برآمده بگویید.

سال‌ها پیش یعنی حدود سال ۸۶ بر اساس توضیحاتی که پدرم به خاطر مطالعاتش در زمینه قاجار به من داد انیمیشن کوتاهی به اسم «گربه قجری» تولید کردم که کاری تجربی و به قصه گربه ناصرالدین شاه مربوط بود در همان زمان من با این ایده یعنی دوره ناصرالدین شاه و اتفاقاتی که در این دوره افتاده درگیر شدم و بعدها زمانی که کتاب خاطرات و سفرنامه‌هایش را خواندم مواجهه ناصرالدین شاه با مقوله هنر برایم بسیار جالب شد و فکر کردم که هر کدام از این اتفاقات مثل ورود پیانوها و تئاتر داستانی داشته و من می‌توانم همانگونه که در «گربه قجری» به صورت طنز و شاد یک برداشتی از این داستان و تاریخ داشتم این بار در زمینه سفر ناصرالدین شاه به غرب و ورود تئاتر غربی به ایران و در پی آن بسیاری مسائل دیگر، مجموعه‌ای را بنویسم و بسازم که نگاه خاصی به تاریخ باشد و بیش از آنکه بخواهد خود تاریخ را به صورت مستند کند یک نگاه انتقادی داشته باشد و بحثی در این رابطه باز کند که توسعه فرهنگی ما در دوره قاجار به چه صورت و با چه نگاهی بوده است.

از تکنیک ساخت و تیم تولید اثر بگویید.

این اثر یک انیمیشن دو بعدی دیجیتال فریم بای فریم است و ما تلاش کردیم بر اساس انیمیشن‌هایی که در دوره طلایی و رنسانس دیزنی تولید می‌شد به عنوان مثال انیمیشن‌هایی مثل دیو و دلبر یا مولان این اثر را با همان کیفیت بسازیم و تفاوتش با «آخرین داستان» که فریم بای فریم بود این است که ژولیت و شاه فول انیمیشن است و کاراکترها بازیگری‌های غلیظ‌تری دارند و اثر انیمیت پرچالش‌تری داشته در حالی که «آخرین داستان» انیمیشن محدودتری داشت. یک تیم بزرگ روی این پروژه کار کردند و حدوداً می‌توان گفت که بیش از ۳۰۰ نفر در تولید این پروژه مشارکت داشتند و ساختش حدوداً ۶ سال زمان برد و می‌توان گفت که به لحاظ تکنیک و ساخت پیشروترین کار ما است و تمام تجربیاتی که طی این سال‌ها در تولید انیمیشن داشتیم در این کار مورد استفاده قرار دادیم.

گروه سنی مخاطبان این انیمیشن چیست؟

این انیمیشن خانوادگی است وقتی می‌گویم خانوادگی یعی خیلی بدرد گروه سنی الف و ب نمی‌خورد و خردسالان چندان جزو مخاطبان ما نیستند و کودکان ۶ سال به بالا به همراه خانواده‌ می‌توانند این انیمیشن را ببیند. تمام تلاش ما بر این بوده که بتوانیم همان فرمولی که دیزنی در آثارش دارد را پیاده کنیم تا مخاطبان ۶ تا ۶۰ سال بتوانند از کار لذت ببرند.

در مورد صداپیشگانی که در این اثر همکاری کرده‌اند بگویید.

ما در انیمیشن «آخرین داستان» از حضور بازیگران مطرح سینما به عنوان صداپیشه استفاده کردیم و در این پروژه تصمیم گرفتیم که از جامعه دوبله و صداپیشه‌های بسیار جوان و پر انرژی با مدیریت آقای امین قاضی استفاده کنیم و واقعاً به زیبایی تمام این صداها را گفتند و آقای نصرالله مدقالچی به عنوان پیشکسوت عرصه دوبله در کنار کار بودند و حضورشان اعتباری بر دوبله این پروژه است همینطور آقای حامد بهداد که بسیار در حوزه دوبله فعال است چهره بازیگری هستند که حضور دارند و بر اساس نقدهایی که در پروژه قبلی در این مورد داشتیم فکر می‌کنم این بار مخاطب این پروژه از شنیدن دوبله درجه یک ایرانی راضی خواهد بود.

منبع: صبا