نمایندگان مجلس از چه چیزی در فیلم زن و بچه سعید روستایی می ترسند؟
اختصاصی سلام سینما – کمال نادری مطلق: چند روز پیش خبری مبنی بر این منتشر شد که اعضای کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی بعد از تماشای فیلم «زن و بچه» (سعید روستایی) نکات و نقدهایی نسبت به برخی بخش‌های فیلم مطرح کردند؛ به‌ویژه نمادها و مضامین اجتماعی موجود در فیلم که از نگاه برخی نمایندگان، حاوی پیام‌هایی انتقادی نسبت به وضعیت فرهنگی و اجتماعی کشور بوده‌اند.
بیشتر بخوانید: سینما در این 3 روز نفس کشید | پیرپسر و زن و بچه گیشه را زنده کردند!
اما پرسش این است که مگر سعید روستایی در فیلم «زن و بچه» در مورد چه چیزی صحبت کرده است که عده‌ای را هراسان کرده است؟ بیایید نگاهی به مضامینی بیاندازیم که صراحتا در فیلم جدید روستایی مطرح شده‌اند.
روستایی در «زن و بچه» داستان پرستاری رو به میانسالی به نام مهناز (پریناز ایزدیار) را روایت کرده است که به خاطر شرایط پیرامون، ناچار به اتخاذ تصمیماتی در زندگی‌اش است که ممکن است تمایلی به انجام آن‌ها نداشته باشد. نمای ابتدایی فیلم کاملا گویا است؛ جایی که مهناز را در یک سالن زیبایی با صورتی سفید و کرم‌زده می‌بینیم که آماده فرآیند جوان‌سازی می‌شود. با عقب‌کشیدن دوربین با انبوهی از زنان روبه‌رو می‌شویم که همگی همین حالت را دارند. این نمای هوشمندانه نشان می‌دهد که چطور زنان زیادی از طیف‌های مختلف در جامعه ما با مشکلات و فشارهای مشابهی برای «جوان‌سازی» روبه‌رو هستند.
این نگرش در طول فیلم گسترش می‌یابد. جامعه‌ای که در طول فیلم می‌بینیم جامعه‌ای است که حقوق ویژه‌ای را برای مردان در نظر می‌گیرد. شخصیتی مثل حمید (پیمان معادی) این حق را دارد که حتی در مراسم خواستگاری به زن دیگری نظر داشته باشد و تصمیم خود را تغییر دهد بدون این‌که کسی متعرض او شود اما مهناز برای هر تصمیم خود باید به دیگران جواب دهد. حتی علیار، پسر در حال بلوغ مهناز، روی او «غیرت» دارد و به خود اجازه می‌دهد برای او تصمیم بگیرد. در این میان، اشاره‌هایی به برخی از نواقص قانونی مملکت هم می‌شود که مشخصا با نیتی دلسوزانه و با هدف جلب توجه به آن قوانین جهت بازنگری مطرح شده‌اند.
آیا صرف انتقاد از «برخی از» شرایط مملکت به‌معنی زیر سوال بردن همه چیز است؟ آیا اگر سعید روستایی برخی از مشکلات (آن هم مشکلاتی که بعید است کسی در وجود آن‌ها تردیدی داشته باشد) را مطرح کند، چون فیلم او «حاوی پیام‌هایی انتقادی نسبت به وضعیت فرهنگی و اجتماعی کشور بوده‌اند» باید با دیده تردید به او و اثرش نگاه کرد؟ اصلا مگر می‌شود بدون طرح مشکلات به‌سمت حل آن‌ها حرکت کرد؟ روستایی چگونه باید حسن‌نیت خود را ثابت کند؟ چطور باید نشان دهد که تمایل دارد در دل همین شرایط به‌عنوان فیلمسازی با استقلال فکری به راه خود ادامه دهد؟ قطعا، به‌خصوص با موفقیت‌ها جهانی آثار اخیرش، راه‌های زیادی برای فیلمسازی جلوی راه روستایی قرار دارد اما او تصمیم گرفت که با پذیرش شرایط تولید رسمی به کار خود ادامه دهد. البته به‌طور کلی هر کارگردانی حق دارد مدل فیلمسازی‌اش را خود انتخاب کند و صرف انتخاب مسیر فیلمسازی مزیتی محسوب نمی‌شود اما، لااقل از نظر نمایندگانی که انتقادات را مطرح می‌کنند، مسیری که روستایی برگزیده باید ارزش افزوده‌ای برای فیلمساز محسوب شود.
از همه این‌ها گذشته، روستایی یکی از مستعدترین فیلمسازان فعال در سینمای حال حاضر ایران است. قاعدتا نظام فرهنگی کشور باید از ادامه فعالیت چنین فیلمسازی با دست باز استقبال کند نه این‌که او را مدام در اضطراب نگاه دارد. سوزاندن چنین مهره‌های تاثیرگذاری به ضرر همان کسانی است که دارند چنین کاری را انجام می‌دهند.