معماهایی از ماتریکس که هیچوقت حل نشد!
مجموعه سینمایی «ماتریکس» با روایت پیچیده و مفاهیم فلسفی عمیق خود، همچنان یکی از تأثیرگذارترین آثار علمی-تخیلی محسوب می‌شود. فیلم نخست این مجموعه داستانی مستقل و منسجم داشت، اما با گسترش دنیای آن، سوالات جدیدی مطرح شدند که برخی هنوز بی‌پاسخ باقی مانده‌اند. حالا که قسمت جدیدی از «ماتریکس» در دست تولید است، شاید زمان آن رسیده باشد که به این معماهای سرگشاده پرداخته شود. در این مطلب، سه پرسش مهم و حل‌نشده این فرنچایز را بررسی می‌کنیم.
1. نحوه تولد انسان‌های جدید در ماتریکس چگونه است؟
یکی از سوالاتی که از ابتدای مجموعه ذهن مخاطبان را به خود مشغول کرده، چگونگی تولد نوزادان درون ماتریکس است. در فیلم اول، توضیح داده شد که بدن انسان‌ها در دنیای واقعی داخل محفظه‌هایی رشد می‌کند و ماشین‌ها از انرژی آن‌ها تغذیه می‌کنند. اما هرگز مشخص نشد که این فرایند در دنیای شبیه‌سازی‌شده چگونه بازتاب می‌یابد.
برخی معتقدند که برنامه‌های نظارتی در ماتریکس تصمیمات انسانی را رصد کرده و در صورت لزوم، اطلاعات ژنتیکی دو فرد را پردازش کرده و در دنیای واقعی فرزندشان را به‌صورت مصنوعی ایجاد می‌کنند. والدین درون ماتریکس، یک بارداری شبیه‌سازی‌شده را تجربه می‌کنند تا با قوانین دنیای خود سازگار بمانند. با این حال، چنین فرایندی نیازمند دقتی بی‌نهایت بالا در زمان‌بندی است که هرچند برای ماشین‌ها ممکن است، اما پیچیدگی زیادی دارد.
نظریه دیگر این است که عمر انسان‌ها درون ماتریکس به‌طرز غیرعادی طولانی است و آن‌ها در چرخه‌های متعدد زندگی می‌کنند، بدون اینکه از جابجایی خود میان بدن‌های مختلف آگاه باشند. این فرضیه با مفاهیم فلسفی فیلم همخوانی دارد و به مفهوم تغییر هویت و انتقال آگاهی اشاره می‌کند.
نکته جالبی که در «رستاخیزهای ماتریکس» مطرح شد، این بود که «ترینیتی» تصور می‌کرد دو فرزند دارد، اما در نهایت فهمید که این کودکان صرفاً برنامه‌هایی برای کنترل ذهن او بوده‌اند. برخی معتقدند که تمام کودکان در ماتریکس در واقع برنامه‌های نرم‌افزاری هستند و بزرگ‌سالان نیز به‌صورت دوره‌ای از نظر ذهنی تغییر داده می‌شوند تا باور کنند در حال پیر شدن هستند.
2. آیا ساتی کنترل ماتریکس را در اختیار دارد؟
یکی دیگر از معماهای بزرگ «ماتریکس» مربوط به شخصیت «ساتی» است. در پایان «انقلاب‌های ماتریکس»، او به‌عنوان یک برنامه نرم‌افزاری که بدون هدف خاصی خلق شده بود، معرفی شد. والدینش که خود برنامه‌هایی دیگر بودند، برای نجات او از حذف شدن، وی را به دنیای ماتریکس فرستادند. در انتهای فیلم، او در کنار «پیشگو» حضور داشت و طلوع خورشیدی رنگارنگ را برای «نئو» خلق کرد که نشانه‌ای از قدرتی منحصر‌به‌فرد بود.
با این حال، در «رستاخیزهای ماتریکس»، ساتی بزرگ‌تر شده ولی توانایی خاصی از خود نشان نمی‌دهد. او تنها در نقش یک متحد ظاهر می‌شود و افشا می‌کند که از زنده بودن نئو و ترینیتی آگاه بوده و پدرش یکی از مهندسان بازسازی آن‌ها بوده است. با این وجود، برخلاف انتظارات، هیچ کنترلی بر ماتریکس از خود بروز نمی‌دهد.
این تناقض باعث شده که برخی طرفداران این سوال را مطرح کنند که آیا ساتی واقعاً قدرتی در ماتریکس دارد، یا فقط یک برنامه پیچیده است که از سایرین دانش بیشتری دارد؟
3. آیا ترینیتی همان فرد برگزیده است؟
یکی از بحث‌برانگیزترین و شاید عجیب‌ترین معمای «رستاخیزهای ماتریکس» این بود که «ترینیتی» همانند «نئو» به قدرت‌های فرد برگزیده دست یافت. این مسئله مفهوم چرخه‌ای بودن داستان را که همواره بر محور یک قهرمان واحد بنا شده بود، به چالش کشید.
بر اساس فیلم‌های قبلی، فرد برگزیده در دوره‌های مختلف ظهور می‌کرد تا ماتریکس را بازتنظیم کرده و از نابودی کامل بشریت جلوگیری کند. پنج مورد قبلی از این برگزیدگان تصمیم گرفتند که تعادل را حفظ کنند، اما «نئو» این چرخه را شکست و در پایان «انقلاب‌های ماتریکس» همراه با «ترینیتی» جان خود را از دست داد.
در «رستاخیزها»، مشخص شد که ماشین‌ها «نئو» و «ترینیتی» را احیا کرده‌اند، زیرا پیوند میان آن‌ها نیرویی عظیم تولید می‌کند. اما سوال اینجاست که چرا ترینیتی نیز به قدرت‌های «فرد برگزیده» دست پیدا کرده است؟ چند نظریه در این باره مطرح شده است:
- پس از مرگ «نئو»، چرخه برگزیدگی، فرد جدیدی را پیدا کرده و ترینیتی را به‌عنوان جانشین برگزیده است.
- دستکاری‌های ماشین‌ها و آزمایش‌های انجام‌شده روی آن‌ها باعث شده است تا نیروی «فرد برگزیده» بین آن دو تقسیم شود.
- پیوند میان «نئو» و «ترینیتی» آن‌قدر قوی بوده که انرژی برگزیده میان آن‌ها به اشتراک گذاشته شده است.
با اینکه «رستاخیزهای ماتریکس» پاسخی قطعی برای این معما ارائه نکرد، اما احتمالاً در فیلم بعدی، جزئیات بیشتری در این باره فاش خواهد شد.