بررسی جنبه حقوقی قسمت آخر سریال وحشی/ آیا رها حق داشت علیه داوود شهادت دهد؟

اختصاصی سلام سینما| در قسمت پایانی فصل اول سریال «وحشی»، داستان به نقطه‌ای می‌رسد که از دل درام، یک سؤال جدی حقوقی بیرون می‌کشد: اگر یک وکیل پس از پایان پرونده و مختومه شدن آن، از موکل سابق خود اعترافی دریافت کند، آیا می‌تواند در دادگاه علیه او شهادت بدهد؟ این پرسش، هم از منظر اخلاق حرفه‌ای وکالت و هم از منظر حقوق جزا و آیین دادرسی کیفری، چالش‌برانگیز است. در گفت‌وگو با مصطفی شمسی، وکیل پایه یک دادگستری، به بررسی ابعاد این موضوع پرداختیم.

بیشتر بخوانید:

با منبع الهام سریال وحشی آشنا شوید | علی اشرف پروانه کیست؟ + عکس

وحشی رکوردهای فیلم‌نت را شکست | موفقیت چشمگیر سریال هومن سیدی در پایان فصل اول

نگاهی به فصل اول سریال وحشی: یک پینگ‌پنگ جذاب دراماتیک

سریال وحشی

سریال «وحشی» ساخته‌ی هومن سیدی، اثری معمایی-جنایی است که با روایتی پرکشش و روان‌شناسانه، داستان مردی به نام داوود اشرف را دنبال می‌کند که با گذشته‌ای پررمز و راز و شخصیت متغیر، درگیر ماجراهای پیچیده‌ای می‌شود. بازی چشم‌گیر جواد عزتی در نقش داوود، در کنار نگار جواهریان در نقش وکیل او، «رها»، و دیگر بازیگرانی چون الهام اخوان، ستاره پسیانی، امیر نوروزی و سیاوش چراغی‌پور، توانسته‌اند فضای ملتهب و پرتعلیق این سریال را شکل دهند.

در قسمت پایانی فصل اول، ماجرا به نقطه‌ی حساسی می‌رسد. پرونده‌ی قتل سه نفر (دو کودک و یک فرد بزرگسال)، که داوود متهم اصلی آن بود، بسته می‌شود و او از اتهام قتل تبرئه می‌گردد. اما بعد از مختومه‌شدن پرونده، داوود که حالا با وکیل خود، رها، وارد یک رابطه‌ی عاطفی شده، جزئیاتی از قتل‌ها را در قالب یک اعتراف شخصی برای رها بازگو می‌کند. صدایی ضبط‌شده از این اعتراف نیز در دست رهاست. در اقدامی غافل‌گیرکننده، رها در دادگاه به عنوان شاهد حاضر می‌شود و با افشای این صدا و جزئیات، دوباره ماجرای قتل را وارد فاز حقوقی می‌کند.

اما آیا یک وکیل می‌تواند علیه موکل سابق خود در دادگاه شهادت بدهد؟ آیا این شهادت قانونی، معتبر و پذیرفته‌شده است؟ خبرنگار سلام سینما پاسخ این سوال‌ها را از مصطفی شمسی وکیل پایه یک دادگستری پرسید.

آیا وکیل می‌تواند علیه موکل خود در دادگاه شهادت بدهد؟

شمسی در ابتدای گفت‌وگو با تأکید بر اصول حرفه‌ای وکالت گفت: «طبق قانون وکالت، وکیل نمی‌تواند علیه موکل خود در دادگاه شهادت بدهد، مخصوصاً در مسائلی که در جریان رابطه‌ی وکیل و موکلی به‌دست آمده است. این نه‌تنها خلاف قانون است، بلکه از لحاظ اخلاق حرفه‌ای نیز تخلف محسوب می‌شود. وکیل در ابتدای فعالیت خود سوگند یاد می‌کند که تمامی تلاشش را برای دفاع از موکلش به‌کار بگیرد. بنابراین چنین اقدامی، از هر جهت، مردود است.»

اما اگر پرونده مختومه شده باشد چطور؟

وی در ادامه افزود:
«اینجا یک نکته‌ی کلیدی وجود دارد. در سریال «وحشی»، پرونده قتل مختومه اعلام شده و رها دیگر در مقام وکیل داوود اشرف قرار ندارد. به همین دلیل، وقتی بعدها به‌عنوان یک شهروند عادی و یک شاهد مستقل در دادگاه حاضر می‌شود، دیگر در چهارچوب رابطه‌ی وکالت عمل نمی‌کند. او شاهد ماجراست و اطلاعاتش را از طریق یک گفت‌وگوی خارج از پرونده‌ی وکالت کسب کرده است.»

آیا شهادت این‌چنینی پذیرفته می‌شود؟

شمسی در پاسخ به این پرسش که آیا شهادت رها معتبر است، گفت:
«اگر وکیل پیش از مختومه شدن پرونده، چنین اطلاعاتی را داشته باشد و استفاده کند، جرم است. اما اگر بعد از بسته شدن پرونده، با ادله‌ای مثل صدای ضبط‌شده یا اعتراف حضوری موکل روبه‌رو شود، این موضوع وارد حوزه شهادت شهروند عادی می‌شود. در این حالت، دادگاه می‌تواند شهادت را بررسی کند. اما اینکه تنها شهادت وکیل سابق کفایت کند یا خیر، بسته به سایر قرائن و مدارک موجود دارد.»

آیا این شهادت می‌تواند باعث بازگشایی مجدد پرونده شود؟

وی توضیح داد:
«بر اساس ماده ۴۷۴ قانون آیین دادرسی کیفری، اگر مدارک جدیدی ارائه شود که در زمان صدور رأی وجود نداشته یا مورد توجه قرار نگرفته، امکان بازگشایی مجدد پرونده وجود دارد. در چنین حالتی، دادستان می‌تواند از باب احیای دادرسی وارد ماجرا شود. البته خود شهادت تنها ممکن است کفایت نکند مگر اینکه همراه با مدارکی نظیر فایل صوتی یا تایید اعتراف توسط متهم باشد.»

نقش دادستان در این مسیر چیست؟

شمسی خاطرنشان کرد:
«اگر دادستان پس از دریافت شهادت و مدارک جدید به این نتیجه برسد که جرمی واقع شده و رأی پیشین با توجه به دلایل جدید قابل نقض است، می‌تواند دستور به بازپرس برای آغاز تحقیقات جدید بدهد. در این صورت، حتی اگر شخص متهم پیش‌تر تبرئه شده باشد، مجدد مورد تحقیق قرار می‌گیرد.»

اگر شخص اقرار کند، چه می‌شود؟

وی در ادامه گفت:
«در صورتی که فرد متهم، یعنی داوود اشرف، در دادگاه یا خارج از آن به‌صراحت اقرار کند که مرتکب قتل شده، این اقرار می‌تواند در کنار سایر شواهد، مبنای صدور حکم جدید قرار گیرد.

اصل حقوقی «اقرار العقلاء علی انفسهم جائز» یعنی اقرار افراد عاقل علیه خودشان معتبر است، مگر اینکه فرد ثابت کند تحت فشار یا اجبار روانی یا فیزیکی چنین اعترافی را انجام داده.»

قتل غیر عمد چه مجازاتی دارد؟

در پایان گفت‌وگو، مصطفی شمسی درباره‌ی مجازات قتل غیر عمد نیز توضیح داد: «در قتل غیر عمد، مجازات بر مبنای پرداخت دیه و جزای نقدی است. همچنین جنبه عمومی جرم، بسته به تشخیص قاضی و شرایط وقوع حادثه، ممکن است شامل حبس تعزیری یا محدودیت‌های دیگر شود. اما در هر صورت، قتل غیر عمد برخلاف قتل عمد، مجازات قصاص ندارد و در مواردی، حتی ممکن است تنها به پرداخت دیه ختم شود.»

در نهایت، شمسی تأکید کرد: «سریال «وحشی» به درستی یکی از مباحث پیچیده حقوقی را به چالش کشیده است: مرز میان اخلاق حرفه‌ای و کشف حقیقت. و اگرچه رها نمی‌توانست در مقام وکیل علیه موکلش شهادت دهد، اما وقتی رابطه‌ی حقوقی پایان یافت، و به‌عنوان یک فرد عادی اقدام کرد، شرایط تغییر یافت. این اتفاق، در صورت وجود مدارک جدید، می‌تواند به باز شدن مجدد پرونده و حتی تغییر حکم بینجامد.»