سقوط گیشه در سایه جنگ + آمار فروش سینماها
اختصاصی سلام سینما،مهلا رنجبران؛ تعطیلی گسترده سینماها، توقف اکران فیلم‌های کمدی و کاهش شدید مراجعه مردم به سالن‌ها، باعث شد فروش سینمای ایران به یکی از پایین‌ترین سطوح خود در سال‌های اخیر برسد. از تاریخ ۲۳ خرداد، همزمان با آغاز حملات، تا پایان روز ۴ تیر، تنها ۲۰۰ هزار نفر در کل کشور به سینما رفتند که سهم تهران از این عدد تنها ۴۰ هزار نفر بود؛ آن هم در شرایطی که نیمی از این تعداد تنها پس از اعلام آتش‌بس در روزهای سوم و چهارم تیر وارد سالن‌ها شده‌اند.
افت ۸۷ درصدی مخاطب نسبت به سال گذشته
برای درک بهتر شدت این سقوط، کافی‌ست نگاهی به آمار سال گذشته بیندازیم. در بازه مشابه در سال ۱۴۰۲، سینماهای کشور موفق به جذب ۱ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر مخاطب شده بودند. یعنی در مدت مشابه، سینمای ایران امسال با کاهش حدود ۸۷ درصدی مخاطب روبه‌رو بوده است. این افت فاجعه‌بار، در واقع نماد روشنی از آن است که در شرایط بحرانی، سینما نخستین قربانی فضای اجتماعی کشور است. حتی در تهران که معمولاً پرفروش‌ترین شهر کشور در اکران‌هاست، مخاطبان تنها به ۴۰ هزار نفر رسیدند و مشخص شد که حتی پایتخت نیز تاب مقاومت در برابر فضای جنگی و تعطیلی اجباری را نداشت.
بلیت نیم‌بها؛ تیر نجات سینمای نیمه‌جان
با این حال، اجرای طرح بلیت نیم‌بها از اول تیرماه، نقطه امیدی برای بازگشت مخاطبان به سینما شد. این طرح که تا پایان روز جمعه ۶ تیر ادامه خواهد داشت، با کاهش قیمت بلیت به ۵۵ هزار تومان، توانست در مدت کوتاهی جان تازه‌ای به گیشه بدهد. بررسی رفتار مخاطبان در همین بازه کوتاه نشان می‌دهد که بخش قابل توجهی از فروش فیلم‌ها در روزهای اجرای این طرح رخ داده است. به‌طور مثال، فیلم «صددام» که طی ۱۲ روز تنها ۴۷ هزار مخاطب داشت، بیش از ۳۳ هزار نفر از این تعداد را تنها در دو روز ۴ و ۵ تیر جذب کرده است. یعنی حدود ۷۰ درصد کل فروش این فیلم در بازه جنگ، تنها طی دو روز و به واسطه نیم‌بها شدن بلیت اتفاق افتاده است.
«پیرپسر»؛ قربانی زمان‌بندی، اما پرفروش‌ترین در بحران
«پیرپسر» ساخته اکتای براهنی نیز از جمله فیلم‌هایی بود که علی‌رغم شرایط بحرانی توانست بیشترین فروش را ثبت کند. این فیلم که تنها دو روز پیش از آغاز جنگ، یعنی در ۲۱ خرداد اکران شد، در همان ابتدای اکران با استقبال روبه‌رو شد. در مجموع ۷۴ هزار نفر در بازه ۲۳ خرداد تا ۵ تیر به تماشای این فیلم رفتند که ۲۰ هزار نفر آن‌ها تنها در دو روز پس از آتش‌بس به سالن‌ها رفتند. این یعنی حدود ۲۷ درصد از کل فروش «پیرپسر» در این بازه، به لطف طرح نیم‌بها و آرامش نسبی پس از پایان جنگ حاصل شده است. نکته قابل‌توجه اینکه، «پیرپسر» در پایان همین بازه کوتاه بحرانی، توانست به فروش ۱۱ میلیارد تومانی برسد؛ عددی قابل‌توجه در چنین فضایی.
فیلم‌های کمدی زیر تیغ سانسور و تعطیلی
در مقابل، فیلم‌های کمدی دیگر همچون «سلام‌علیکم حاج‌آقا» نیز با اقبال محدودی روبه‌رو شدند. این فیلم به دلیل توقف اجباری نمایش آثار کمدی، تنها ۱۸ هزار مخاطب داشت که ۳ هزار نفر از آن‌ها در همان دو روز پایانی بازه بحران، یعنی ۳ و ۴ تیر، بلیت تهیه کرده بودند. حتی «صددام» به‌رغم شوخی‌های سیاسی‌اش، بخشی از زمان طلایی اکران خود را به دلیل توقف اکران کمدی‌ها از دست داد. اما همین فیلم نیز در دو روز اجرای طرح نیم‌بها، بخش بزرگی از فروش خود را ثبت کرد.
جنگ زهر خود را ریخت، اما تخفیف‌ها جان‌بخش شدند
سینمای ایران در بازه زمانی ۲۳ خرداد تا ۵ تیر ۱۴۰۳، یکی از کم‌سابقه‌ترین دوره‌های رکود خود را تجربه کرد؛ در حالی‌که در همین بازه در سال ۱۴۰۲، تعداد مخاطبان به حدود ۱ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر رسیده بود، امسال این عدد تنها ۲۰۰ هزار نفر بود؛ یعنی دقیقاً ۸۶.۶ درصد افت مخاطب نسبت به سال گذشته. اگر متوسط قیمت بلیت در سال گذشته را حدود ۶۵ هزار تومان در نظر بگیریم، سینماها در بازه مشابه سال قبل حدود ۹۷ میلیارد تومان فروش داشتند، در حالی‌که امسال این عدد به زحمت از ۱۰ تا ۱۲ میلیارد تومان فراتر رفته است.
طرح نیم‌بها شدن قیمت بلیت از اول تیر (یعنی زمانی که هنوز جنگ به پایان نرسیده بود) تا ۶ تیر اجرا شد و قیمت بلیت را از حدود ۷۵ هزار تومان به ۵۵ هزار تومان کاهش داد. این اقدام باعث شد در تنها دو روز پایانی (۴ و ۵ تیر)، برخی فیلم‌ها مانند «صددام» و «پیرپسر» بخش قابل‌توجهی از فروش خود را ثبت کنند؛ برای مثال، «صددام» در این دو روز، بیش از ۷۰ درصد کل فروش خود در بازه بحرانی را ثبت کرد و «پیرپسر» نیز حدود ۲۷ درصد مخاطبان خود را تنها در این دو روز جذب کرد.
با این‌حال، باید در نظر گرفت که این طرح تنها توانست جریان افت فروش را موقتاً کند کند، نه متوقف.
بلیت نیم‌بها برای خانواده‌ها جذاب بود و باعث شد بخشی از مخاطبان دوباره به سالن‌ها بازگردند، اما نرخ بازگشت مخاطب هنوز بسیار پایین‌تر از حد نرمال سالانه است. در واقع، اگر متوسط بازگشت مخاطب در روزهای اجرای طرح را با میانگین سالانه مقایسه کنیم، می‌بینیم که روزانه تنها حدود ۳۵ هزار نفر به سینماها رفتند؛ در حالی‌که در روزهای عادی پیش از جنگ، این عدد بین ۹۰ تا ۱۱۰ هزار نفر بود.
در نتیجه، می‌توان گفت که سینمای ایران از جنگ، ضربه‌ای مالی معادل حداقل ۸۵ میلیارد تومان در بازه‌ای دو هفته‌ای متحمل شده و این در حالی است که حتی طرح نیم‌بها نیز تنها توانست درصد کمی از این آسیب را جبران کند. اگر این سیاست حمایتی تا پایان تیر ادامه یابد و با کمپین‌های تبلیغاتی گسترده همراه شود، می‌توان امید داشت سینماها تا حدودی به وضعیت پایدار نزدیک شوند. اما اگر نیم‌بها شدن تنها محدود به چند روز باقی بماند، اثر آن بیشتر شبیه یک مُسکن موقت خواهد بود تا راهکاری درمان‌گر برای بحران سنگینی که سینمای ایران در روزهای جنگ و پساجنگ تجربه کرده است