اولین کارگردان زن سینمای ایران چه کسی بود؟

شهلا ریاحی (که اگر زنده بود روز گذشته 99 ساله میشد) نهتنها بازیگری خاطرهساز با حضوری همیشه دلنشین، بلکه چهرهای کلیدی در خلق یکی از نقاط عطف سینمای ایران هم محسوب میشود: او اولین فیلمساز زن سینمای ایران است.
فیلم «مرجان» (1335) به کارگردانی ریاحی، نقطه ورود رسمی سینماگران زن ایرانی به عرصه فیلمسازی است. البته نام شهلا ریاحی بهعنوان کارگردان این فیلم ذکر نشده است و تا سالها در برخی از منابع تاریخ سینمای ایران از محمدعلی جعفری بهعنوان سازنده آن فیلم یاد میشد.
ظاهراً ماجرا از این قرار بوده که ریاحی پس از خواندن قصهای تصمیم گرفت آن را تهیه و کارگردانی کند و از یکی از دوستان خود، منوچهر کِیمرام، درخواست کرد تا آن قصه را تبدیل به فیلمنامه کند. خود ریاحی در گفتوگویی با بهمن مقصودلو به این اشاره کرده بود که به احترام پیشکسوتی جعفری (که در تئاتر کارگردانی آثار ریاحی را بر عهده داشت) اسم خود را فقط بهعنوان تهیهکننده در تیتراژ قرار داد درحالیکه عملاً تمام فعالیتهای مربوط به کارگردانی را خودش انجام داده بود (این توضیحات به نقل از کتاب «افسون پرده نقرهای: سینمای ایران»، نوشته بهمن مقصودلو، انتشارات آده ذکر شده است).
«مرجان» در گیشه شکست خورد اما از سوی برخی از منتقدان بهعنوان اثری متفاوت با فیلمهای زمان ساخت خود مورد توجه قرار گرفت.
با توجه به اینکه حتی تا سالها پس از «مرجان» هم تعداد فیلمسازان زن ایرانی انگشتشمار بود، حضور ریاحی پشت دوربین اتفاق بزرگی بود که شاید اگر زودتر مورد بحث و توجه قرار میگرفت میتوانست راه ورود زنان فیلمساز دیگری را هم هموار کند.