فیلم های ایرانی ساخته شده در خارج از کشور | آلمان تا ژاپن
اختصاصی سلام سینما - ساخت فیلم‌های ایرانی در خارج از کشور از سالیان دور مرسوم بوده است. از اولین فیلم‌های داستانی سینمای ایران مانند «دختر لر» عبدالحسین سپنتا که بخشی از آن در هند تصویربرداری شد، بگیرید تا فیلم‌هایی که در سالهای بعد از انقلاب ساخته شده‌اند. البته اگر این فیلم‌ها را بررسی کنیم خواهیم دید که آثاری که در دهه شصت یا هفتاد در خارج از کشور ساخته شده‌اند، مبنایی مضمونی و داستانی دارند. یعنی فیلمبرداری در خارج از کشور، مستلزم روایت بخشی از داستان در سرزمین دیگری بوده است. البته در این فیلم‌ها عموماً داستان در ایران و خارج از ایران به شکل هم‌زمان می‌گذرند.
اما در دهه هشتاد و خصوصاً نود رویکرد فیلمسازان و تهیه‌کنندگان به ساخت فیلم‌هایی در خارج از کشور تغییر کرد. در پی موفقیت فیلم‌هایی مانند «سلام بمبئی» و «من سالوادور نیستم» در گیشه، بسیاری از سازندگان تصمیم گرفتند برای موفقیت فیلم‌هایشان در گیشه، داستان‌های خود را در خارج از ایران پیش بگیرند و از امکانات فیلمبرداری در خارج از ایران استفاده کنند. از جمله مهم‌ترین امکانی که فیلمبرداری در خارج از کشور به فیلم‌ها می‌بخشید، استفاده از بازیگران بی‌حجاب و نمایش لوکیشن‌های توریستی و تماشایی خارج از ایران بود که خودبه‌خود تماشاگران را کنجکاو و مشتاق تماشای این فیلم‌ها می‌کرد.
در این یادداشت فیلم‌هایی که همهٔ آنها یا بخشی از آن در خارج از ایران فیلمبرداری شده‌اند را معرفی کرده‌ایم.
کدام فیلم‌هادر دهه هشتاد خارج از تهران ساخته شدند؟
مهم‌ترین فیلم‌های ایرانی که در خارج از ایران ساخته شده‌اند
در این بخش بهترین و مهم‌ترین فیلم‌های ایرانی که در کشورهای مختلف فیلمبرداری شده‌اند را مرور می‌کنیم.
ساخت ایران
*«ساخت ایران» اولین فیلم ایرانی بعد از انقلاب است که در سال ۵۷ در خارج از ایران فیلمبرداری شد. «ساخت ایران» البته جز فیلم‌های مهمی که در خارج از ایران ساخته شده‌اند، هم قرار می‌گیرد. این فیلم را امیر نادری در آمریکا جلوی دوربین برد. فیلمی اکشن که به زندگی یک بوکسور جوان می‌پرداخت که در آمریکا با یک باند قاچاق مواد درگیر می‌شد و در دام آنها می‌افتاد.
امیر نادری با ساخت این فیلم نشان داد که تکلیفش از عموم کارگردانان فیلمفارسی‌ها جداست و به دنبال ساخت فیلم‌های ویژه و باکیفیت است. «ساخت ایران» به‌خوبی نشان می‌داد که او بیش از آنکه سعی داشته باشد به اصول جذب مخاطبی که در فیلمفارسی‌ها رایج بود، اعتنا کند، به دنبال ساخت فیلمی متأثر از فضای اکشن‌های هالیوودی و سینمای آمریکا است.
شاید همین عامل باعث شد که فیلم در آن زمان چندان موردتوجه تماشاگران قرار نگیرد و در گیشه موفق نباشد. اما هنوز که هنوز است به‌عنوان یکی از بهترین آثار اکشن دههٔ پنجاه خوانده می‌شود.
از کرخه تا راین
ابراهیم حاتمی کیا از جمله فیلمسازانی است که بعد از انقلاب ساخت فیلمی را در آلمان شروع کرد. فیلمی که بعدها تبدیل به یکی از مهم‌ترین و دیده‌شده‌ترین فیلم‌های کارنامه‌اش شد، یعنی «از کرخه تا راین». این فیلم که در سال ۱۳۷۱ ساخته شد درباره یک جانباز جنگی بود که برای درمان نابینایی خود به آلمان سفر می‌کند. درحالی‌که خواهرش سال‌هاست در آلمان زندگی و با مردی آلمانی ازدواج کرده است. هرچند که او برای درمان چشمانش رفته اما در پروسه درمان متوجه می‌شود که مدت کمی زنده خواهد بود.
بخش عمده فیلم در آلمان فیلمبرداری شده و در این بخش‌ها کارگردان اختلافات فرهنگی دو کشور را مورد تاکید قرار می‌دهد.
تاواریش
«تاواریش» فیلمی به کارگردانی مهدی فخیم زاده است که در سال ۷۲ ساخته شده است. یکی از اولین فیلم‌های ایرانی که روسیه را برای تعریف داستان بین‌المللی خود انتخاب کرد. این فیلم حال و هوایی جاسوسی دارد و درباره زندانی و تبعید شدن یک ایرانی به سیبری به جرم جاسوسی علیه شوروی است که تلاش می‌کند به کمک دوستانش در مسیر تبعید بگریزد و به ایران بازگردد.
مهدی فخیم‌زاده از جمله کارگردانان ایرانی است که همواره داستان‌هایی اکشن، پلیسی و جاسوسی را دستور کار خود قرار داده و «تاواریش» از جمله فیلم‌های این‌چنینی اوست که در زمان اکران با استقبال خوبی مواجه شد. اما در گذر زمان به دست فراموشی سپرده شد. جالب است بدانید تاواریش در زبان روسی به معنای رفیق است.
بازمانده
«بازمانده» فیلمی از سیف الله داد است که درباره اشغال فلسطین توسط صهیونیست‌ها ساخته شده. این فیلم که محصول سال ۱۳۷۳ می‌باشد، در لبنان جلوی دوربین رفته است. این فیلم داستان خانواده‌ای فلسطینی را روایت می‌کند که در بحران اشغال سرزمین فلسطین، در شهر حیفا زندگی می‌کنند و حاضر به ترک خانه خویش نیستند.
مادر سعید، مرد خانواده به آنجا می‌آید تا آنان را متقاعد به ترک شهر کند اما شهر مورد هجوم قرار می‌گیرد و از خانواده سعید تنها مادر او و فرزندش زنده می‌مانند. «بازمانده» از معدود فیلم‌های قابل‌توجهی است که درباره اشغال فلسطین ساخته شده است.
خاکستر سبز
فیلم دیگری از ابراهیم حاتمی‌کیا که یک سال بعد از «از کرخه تا راین» یعنی در سال ۷۲ ساخته شد. این فیلم که بخش زیادی از آن در بوسنی می‌گذرد، درباره جنگ بوسنی و نسل‌کشی مسلمانان است. این فیلم داستان هادی فیلمسازی را روایت می‌کند که برای ثبت لحظات جنگی عازم کرواسی است. پیش از رفتن، دوست هادی از او می‌خواهد دختری بوسنیایی به نام فاطمه را پیدا کند.
هادی متوجه عاشقانه میان دوستش و فاطمه می‌شود و درحالی‌که در جستجوی فاطمه است، پلیس کرواسی به دلیل نداشتن پاسپورت قصد اخراج او از کشور را دارد ...
«خاکستر سبز» در دورانی ساخته شد که صحبت از نسل‌کشی مسلمانان در بوسنی و تجزیه کشور بسیار زیاد بود. حاتمی‌کیا در حالی به سراغ این موضوع رفت که در ایران فیلمساز دیگری آن را جدی نگرفته بود.
تجارت
تنها فیلم مسعود کیمیایی که آن را در خارج از مرزهای ایران جلوی دوربین برده است. البته «تجارت» هرگز در دسته بهترین آثار کیمیایی دسته‌بندی نمی‌شود و جز آثار متوسط اوست. بااین‌وجود بخش‌هایی از فیلم در آلمان فیلمبرداری شده است.
این فیلم که محصول سال ۷۳ است، داستانی پدر و پسری را تعریف می‌کند که در آن پدر از آمریکا برای ملاقات پسرش به آلمان می‌آید و در جریان مشکلات مالی و خانوادگی زندگی پسرش قرار می‌گیرد. آنها مورد سرقت قرار می‌گیرند و شرایطشان سخت می‌شود. در نهایت پدر و پسر باهم به ایران بازمی‌گردند.
آدم‌برفی
«آدم‌برفی» احتمالاً معروف‌ترین فیلمی است که در دهه هفتاد در خارج از کشور ساخته شده است. داوود میرباقری این فیلم را در سال ۷۳ ساخت. فیلمی که بخش عمده آن در ترکیه ساخته شد. «آدم‌برفی» یکی از اولین فیلم‌هایی بود که به بحث مهاجرت جوانان به ترکیه می‌پرداخت و از همین جهت بسیار مورد توجه تماشاگران قرار گرفت و از جمله پرفروش‌ترین آثار سال ۷۳ لقب گرفت.
این فیلم که هم مایه‌هایی درام و هم کمدی دارد، درباره مردی است که بعد از چندین تلاش ناموفق برای اخذ ویزای آمریکا، تصمیم می‌گیرد با تغییر چهره و تبدیل کردن ظاهرش به یک زن عازم ترکیه شود.
نقاب
«نقاب» فیلمی به کارگردانی کاظم راست گفتار است که مورد بی‌مهری عجیبی قرار گرفت و قربانی قاچاق فیلم‌ها شد. سی‌دی پرده‌ای فیلم تنها یک روز بعد از شروع اکران فیلم سر هر چهارراهی به‌فروش می‌رسید و این امر باعث شد فیلم ورشکسته شود. اما دلیل این قاچاق نابه‌هنگام موضوع جالب، روایت غیرقابل پیش‌بینی و سبک روایی متفاوت فیلم بود که در فیلم‌های ایرانی آن سال‌ها دیده نشده بود.
این فیلم محصول سال ۸۳ بود و برای آن سال فیلمی متفاوت به‌حساب می‌آمد. داستان این فیلم انتقام‌جویانه در دوبی می‌گذشت و درباره دو رفیق بود که از زنان سوءاستفاده کرده و آنها را در دام خیانت قرار می‌دادند تا ازشان اخاذی کنند.
تا اینکه در جریان یکی از نقشه‌ها یکی از مردان واقعاً عاشق دختر می‌شد و قضیه وقتی جالب و پیچیده می‌شد که تماشاگر می‌فهمید دختر یک قربانی شبیه به بقیه نیست و خود را در نقش قربانی جا زده تا انتقام خواهرش را بگیرد.
آل
«آل» فیلمی به کارگردانی بهرام بهرامیان و تهیه‌کنندگی علی معلم فقید است که در سال ۸۸ ساخته شد. بخش زیادی از این فیلم در ارمنستان می‌گذرد و حال و هوایی ترسناک و افسانه‌ای دارد.
شخصیت اصلی فیلم با بازی مصطفی زمانی مهندس موفقی است که برای مأموریتی کاری به همراه همسر آبستن خود راهی ارمنستان می‌شود اما در آنجا اتفاقات عجیبی برای همسرش می‌افتد و او را درگیر داستانی ماورایی می‌کند.
خیابان‌های آرام
«خیابان‌های آرام» یکی از جالب‌ترین فیلم‌های کمال تبریزی و از معدود آثار قابل‌توجهی است که در واکنش به وقایع سال هشتاد و هشت ساخته شد. البته تبریزی برای اینکه بتواند فیلمش را بسازد داستان را به ارمنستان برد و در آنجا فیلمبرداری کرد. این فیلم که محصول سال ۸۹ است داستان خبرنگار زنی را دنبال می‌کند که در یک شورش خیابانی ناگهانی در ارمنستان در کوچه و خیابان‌ها به دنبال تهیه گزارش است. جالب است بدانید که نیکی کریمی نقش این خبرنگار را بازی می‌کند.
«خیابان‌های آرام» حال و هوایی طنز گونه دارد و فیلم سرگرم‌کننده‌ایست. فیلمنامه آن را کامبوزیا پرتوی نوشته و توانسته لحظات بامزه‌ای خلق کند. با وجود سعی تبریزی برای اشاره غیرمستقیم به حوادث داخل کشور، این فیلم در جشنواره فجر نمایش بسیار محدودی داشت و هرگز رنگ اکران عمومی را ندید.
بغض
فیلم «بغض» محصول سال ۹۰ و اولین اثر رضا درمیشیان در مقام کارگردان است. فیلمی که در واکنش به حوادث سال هشتاد و هشت ساخته شد و داستان یک دختر و پسر مهاجر ایرانی در ترکیه را تعریف می‌کرد که برای گرفتن ویزا درگیر سرقت از یکی از بستگان پسر می‌شدند.
«بغض» که فیلم بسیار تلخی است و پایانی مبهوت‌کننده و ناگهانی دارد، در زمان اکران خود موردتوجه قرار گرفت. خصوصاً که سعی کرده بود شخصیت قهرمانانش را بسیار نزدیک به احوال جوانان امروزی پرورش دهد. صحنه‌های عاشقانه و دونفره دختر و پسر از جمله ویژگی‌های «بغض» بود. این فیلم هم در ترکیه فیلمبرداری شده است.
گذشته
«گذشته» اولین فیلمی است که اصغر فرهادی خارج از ایران ساخت. او در اولین تجربه خود در خارج از کشور، فرانسه را برای فیلمسازی انتخاب کرد. این در حالی بود که فرهادی با ساخت «درباره الی» و «جدایی» در محافل بین‌المللی شناخته شده بود و کمپانی‌های خارجی از همکاری با فرهادی استقبال می‌کردند. این فیلم بازیگران ایرانی و فرانسوی داشت و زبان اصلی فیلم هم فرانسوی بود.
«گذشته» محصول سال ۹۱ است و در جشنواره کن جایزه بهترین بازیگر زن را به خود اختصاص داد اما در میان فیلم‌های فرهادی، جز آثار متوسط او طبقه‌بندی می‌شود. داستان «گذشته» درباره مردی ایرانی است که بعد از مدت زیادی به فرانسه و نزد همسر فرانسوی‌اش بازمی‌گردد، درحالی‌که همسر او می‌خواهد طلاق بگیرد و با مرد دیگری ازدواج کند.
ردکارپت
«رد کارپت» فیلمی است که رضا عطاران آن را کارگردانی کرده و خودش هم در آن بازی می‌کند. این فیلم را می‌توان متفاوت‌ترین فیلم عطاران در مقام کارگردانی دانست.
داستان فیلم درباره مردی است که با زحمت زیادی تلاش می‌کند خود را به جشنواره کن برساند. اما در کن پولش را می‌دزدند و در راه می‌ماند. «رد کارپت» که در سال ۹۲ ساخته شده، صحنه‌های بامزه و همچنین لحظات مستندگونهٔ جالبی از جشنواره کن دارد. جیم جارموش کارگردان مطرح جهانی هم در سکانسی از این فیلم حضور دارد. بخش عمده فیلم در کن فرانسه فیلمبرداری شده است.
سلام بمبئی
«سلام بمبئی» با بازی محمدرضا گلزار اولین فیلم کمدی بود که نشان داد فیلمبرداری در خارج از ایران و استفاده از زنان بی‌حجاب جلوی دوربین و نمایش مکان‌های توریستی کشورهای خارجی چطور می‌تواند آمار فروش یک فیلم را در هم بشکند. وقتی «سلام بمبئی» اکران شد، غوغای عجیبی در سینماها به راه افتاد و روز افتتاحیه این فیلم یکی از شلوغ‌ترین روزهای سال در سینماهای تهران بود. این فیلم در روز اول اکران، رکورد فروش روزانه سینما ایران و فروش بیش از یک میلیارد تومان در دو روز را به نام خود ثبت کرد.
کارگردان «سلام بمبئی» قربان محمدپور است. این فیلم محصول سال ۹۴ است و همان‌طور که از نامش برمی‌آید بخش‌های زیادی از آن در هند و بمبئی می‌گذرند. این کمدی رمانتیک داستان آشنایی یک دختر هندی و پسر ایرانی که هر دو دانشجوی پزشکی هستند را روایت می‌کند.
پارادایس
«پارادایس» فیلم علی عطشانی است که در سال ۹۴ساخته شد. این فیلم سعی دارد با دست گذاشتن روی اختلافات فرهنگی و مذهبی ایجاد خنده کند و در این زمینه موفق هم می‌شود. علی عطشانی فیلم‌های زیادی ساخته که همگی سرمایه‌های زیادی داشته‌اند اما در نهایت فیلم‌های معمولی از آب درآمده‌اند و فروششان هم متوسط بوده. اما در میان فیلم‌های او «پارادایس» و «کاتیوشا» را می‌توان موفق‌ترین موارد دانست.
دلیل استقبال از «پارادایس» پرداختن به تناقضات فرهنگی و مذهبی است که بسیاری در جامعه امروز با آن درگیر هستند، خصوصاً جوانان. عطشانی با انتخاب سه روحانی به عنوان قهرمانان اصلی فیلم خود که برای ترویج فرهنگ اسلامی عازم آلمان می‌شوند، دقیقا همین تناقضات را مورد تاکید قرار می‌دهد و لحظاتی خلق می‌کند که به‌راستی خنده‌دار و بامزه‌اند. ترکیب سه روحانی و شخصیت‌پردازی آنها هم جالب است. یکی مسن‌تر و سنتی، یکی روشنفکرتر و دیگری خجالتی.
بخش‌های عمده فیلم در آلمان فیلمبرداری شده است. «پارادایس» را در میان فیلم‌های این‌چنینی می‌توان جز نمونه‌های موفق دانست.
لاتاری
محمدحسین مهدویان بعد از تجربه ساخت آثاری تاریخی و سیاسی یعنی «ایستاده در غبار» و «ماجرای نیمروز» به سراغ ساخت فیلمی اجتماعی با داستانی تراژیک و امروزی رفت. فیلمی که داستان عشق دختر و پسر جوانی را تعریف می‌کرد که در پی مسائل اقتصادی، دچار مخاطره می‌شود.
نیمه اول این فیلم در تهران و نیمه دوم فیلم «لاتاری» در امارات، دبی می‌گذرد. وقتی که پسر در انتقام خون معشوقه‌اش به دبی می‌رود تا سر از چندوچون مرگ او دربیاورد. البته فیلم در قطر فیلمبرداری شده نه دوبی.
بخش‌هایی از فیلم که در خارج از ایران فیلمبرداری شده‌اند البته با سرعت بیشتری ساخته شده‌اند و این شتاب در محصول نهایی هم قابل‌مشاهده است. پایان «لاتاری» یکی از عجیب‌ترین پایان‌های سینمایی سال ۹۶ بود که بحث و جدل‌های بسیاری به راه انداخت.
شبی که ماه کامل شد
«شبی که ماه کامل شد» یکی از محبوب‌ترین و پرتماشاگرترین فیلم‌های غیر کمدی سالهای اخیر است که دل بسیاری از تماشاگران را به دست آورد. این فیلم را نرگس آبیار در سال ۹۷ ساخت که به ماجراهای عملیات تروریستی عبدالمالک ریگی در نزدیکی مرزهای ایران می‌پرداخت.
«شبی که ماه کامل شد» براساس داستانی واقعی ساخته شده است و بخش‌های زیادی از آن در پاکستان فیلمبرداری شده‌اند.
روز صفر
«روز صفر» فیلمی است که هرچند هنوز به اکران عمومی درنیامده اما اسمش زیاد شنیده شده و از آن در مقاطع مختلف صحبت‌های بسیاری به میان آمده است. فیلمی که سعید ملکان با آن اولین تجربه کارگردانی خود را رقم‌زده است. ملکان به‌عنوان چهره‌پرداز و تهیه‌کننده، چهره‌ای شناخته شده برای سینمای ایران بود و تصمیم گرفت این بار کارگردانی را هم تجربه کند.
«روز صفر» فیلمی اکشن و پلیسی است که درباره یکی از بزرگ‌ترین عملیات‌های عبدالمالک ریگی در ایران ساخته شده. این فیلم در اکران جشنواره‌ای خود بسیار موردتوجه قرار گرفت. نکته‌ای که همه را شگفت‌زده کرده بود، کیفیت اکشن آن بود. صحنه‌های اکشن و درگیری در «روز صفر» که کم هم نیستند بسیار خوب از کار درآمده‌اند و می‌توان گفت که از کیفیت عمومی سینمای ایران یک‌سروگردن بالاتر هستند.
حضور امیر جدیدی در نقش یک مأمور اطلاعاتی هم جالب‌توجه است. مأموری که بیش از آنکه شبیه به هر مأمور اطلاعاتی ایرانی دیگری که در سینمای ایران تصویر شده باشد، به جیمز باند و آن مدل مامور همه‌فن حریف غربی نزدیک است. «ٰروز صفر» که محصول سال ۹۸ است، تولید سخت و بزرگی داشته و در کشورهای مختلفی از جمله پاکستان و آلمان فیلمبرداری شده است.
کدام یک از فیلم‌های دهه نود خارج از پایتخت ساخته شدند؟
دیگر فیلم‌های ایرانی که در خارج از ایران فیلمبرداری شده‌اند
در این بخش فیلم‌هایی را مرور کردیم که در خارج از کشور ساخته شده‌اند اما نتوانستند آن‌طور که باید انتظارها را برآورده کنند.
دیدار در استانبول
«دیدار در استانبول» فیلمی به کارگردانی افشین شرکت است. این فیلم که در سال ۷۰ ساخته شده است، از جمله اولین نمونه‌های فیلم مهاجرتی بود. این فیلم داستانی خانوادگی را تعریف می‌کند و شرایط پساجنگی را به تصویر می‌کشد. موضوع فیلم به‌گونه ای بود که در زمان اکران تماشاگران زیادی را به‌خود جلب کرد. هم از اولین فیلم‌های فیلمبرداری شده در ترکیه محسوب می‌شد و هم داستان یک عشق نافرجام را تعریف می‌کرد. علی در دوران جنگ تحمیلی همسر و فرزندش را ترک می‌کند و به ترکیه می‌رود و در آنجا قاطی کارهای خلاف می‌شود و تحت تعقیب پلیس قرار می‌گیرد.
از سوی دیگر زهره همسر او در کشور به دنبال او می‌گردد. جنگ به پایان می‌رسد اما علی بازنمی‌گردد. زهره که فهمیده او به ترکیه رفته به دنبالش می‌رود و سعی دارد از طریق دوست علی، او را پیدا کند و از مهلکه خلاف‌کاری نجات دهد و به ایران بازگرداند اما علی از مواجهه با زهره شرمسار است و فرار می‌کند و وقتی صدای زهره را بعد از مدت‌ها می‌شنود تصمیم می‌گیرد خودکشی کند...
آلما
«آلما» هم از جمله اولین فیلم‌هایی است که در سال ۱۳۷۱ در خارج از ایران، این بار در آذربایجان ساخته شده. اکبر صادقی کارگردان این فیلم داستان خود را در میان نزاع شوروی و آذربایجان تعریف می‌کند. این فیلم درباره دختری به نام آلما است که به جرم فعالیت‌های ضدکمونیستی به زندان افتاده و به اعدام محکوم شده است.
پدرش و چند تن از دوستان او قصد دارند با شناسایی جاسوسی که آلما را لو داده و فراری دادن او از زندان، آلما را از مرگ برهانند. آنها در نهایت با نقشه‌ای از پیش تعیین شده و ازپادرآوردن رئیس زندان فرار می‌کنند و به سمت مرزهای ایران می‌گریزند.
بیا با من
«بیا با من» فیلمی محصول سال ۷۱ است که مهدی ودادی آن را کارگردانی کرده. عوامل این فیلم هم بخش‌هایی از آن را در هامبورگ فیلمبرداری کرده‌اند. جالب است که در آن سال‌ها ساخت فیلم‌های ایرانی در آلمان چنین پررونق بوده است. نکته جالب درباره «بیا با من» در این است که بخش‌های زیادی از فیلم در یک کشتی می‌گذرد.
داستان آن درباره ناخدایی است که کشتی‌اش عازم دبی است اما ناگهان دستور می‌رسد که باید به بندر هامبورگ بروند. آنها در مسیر متوجه حضور یک فرد ناشناس در کشتی می‌شوند و او را پیدا می‌کنند تا در هامبورگ به پلیس آلمان تحویل دهند ... برخی از صحنه‌های فیلم در هامبورگ تصویر شده است.
بهشت پنهان
«بهشت پنهان» فیلمی از کامران قدکچیان، محصول سال ۷۳ است. بخش عمده این فیلم در پاریس ضبط شده است و داستان آن درباره ازدواج دختر یک سیاستمدار آمریکایی با یک دانشجوی ایرانی است. مرد آمریکایی شدیداً مخالف این ازدواج است اما دخترش تصمیم قطعی خود را گرفته.
هرچند در نظر اول «بهشت پنهان» فیلمی درام به نظر می‌رسد اما مایه‌های اکشن هم دارد و آدم‌کشی یکی از خرده داستان‌های غالب آن است.
مرد آفتابی
حتماً دورانی را که تب‌وتاب مهاجرت به ژاپن بعد از جنگ جهانی بسیار زیاد شده بود، به‌خاطر دارید. خب فیلم «مرد آفتابی» محصول همین دوران است و درباره خیل عظیم مهاجرت جوانان ایرانی به ژاپن در آرزوی رسیدن به فردایی بهتر ساخته شده است و طبیعتاً بخش‌های زیادی از فیلم در ژاپن فیلمبرداری شده.
همایون اسعدیان این فیلم را در سال ۷۴ ساخت و حمید جبلی و اکبر عبدی از جمله بازیگران فیلم بودند.
عشق بدون مرز
«عشق بدون مرز» فیلمی از پوران درخشنده است که در سال ۷۷ ساخته شده است. بخش زیادی از این فیلم در آمریکا تصویربرداری شده اما جز فیلم‌های معمولی درخشنده به‌حساب می‌آید. «عشق بدون مرز» فیلمی اکشن است که به ماجرای کارتل‌های مواد مخدر در آمریکا می‌پردازد. داستان فیلم درباره بیژن پزشک ایرانی و سوزان همسر آمریکایی اوست.
بعد از شروع جنگ سوزان به همراه بابک پسرش به آمریکا مهاجرت می‌کنند. درحالی‌که بیژن خیلی موافق این مهاجرت نیست. سوزان که در روزنامه تایمز شاغل می‌شود، شروع به عکاسی از یکی از باندهای قاچاق مواد می‌کند و آنها پسر او را گروگان می‌گیرند. بیژن برای نجات پسرش به آمریکا می‌رود ...
آکواریوم
«آکواریوم» فیلمی است که ایرج قادری در سال ۸۴ پشت دوربین آن ایستاد. فیلمی که به موضوع تکراری مهاجرت‌های جوانان می‌پرداخت و همان داستان آشنا را تعریف می‌کرد اما قادری فیلم را طوری ساخت که با وجود کلیشه‌ای بودن اما تماشاگرپسند شود و مخاطبان زیادی را به خود جذب کند.
علاوه بر مهاجرت، اعتیاد جوانان و قاچاق مواد مخدر هم از جمله موضوعات بارز این فیلم بود که برای تماشاگر عام جذابش می‌کرد. بخش‌های زیادی از این فیلم در ترکیه فیلمبرداری شده است. هرچند که «آکواریوم» توجه تماشاگران را به خود جلب کرد اما از نظر کیفی یک فیلم معمولی و حتی ضعیف بود.
تولدی دیگر
«تولدی دیگر» یک فیلم ایرانی به کارگردانی عباس رافعی است که در سال ۸۶ ساخته شده. احتمالاً نام فیلم در ابتدا شما را به یاد آن سریال معروف انداخت اما این فیلمی کاملاً متفاوت است که داستانش در لبنان می‌گذرد.
فیلم رافعی درباره ملوانی به نام زهیر است که با کشتی عازم آفریقاست اما وقتی توجه می‌شود همسرش در جنگ لبنان و اسرائیل گم شده، سفر را رها می‌کند و به لبنان برمی‌گردد تا همسرش را پیدا کند.
فیلم رافعی داستانی کلیشه‌ای و تکراری داشت و سعی زیاد کارگردان برای تصویرکردن فضایی معنوی باعث شده بود که نتیجه کاملاً عکس شود و در محصول نهایی معنویت جای خود را به شعارزدگی بدهد.
هفت و پنج دقیقه
«هفت و پنج دقیقه» فیلمی از محمدمهدی عسگرپور است که رضا عطاران در آن، یکی از اولین نقش‌آفرینی‌های جدی‌اش را اجرا می‌کند. این فیلم ساختاری اپیزودیک دارد و داستان هر اپیزود از دیگری مجزاست. اما همه اپیزودهای این فیلم در شهر کوچکی در فرانسه می‌گذرند و هر اپیزود داستان یک زن و دغدغه‌هایش را تعریف می‌کند.
این فیلم محصول سال ۱۳۸۷ می‌باشد.
شکار روباه
«شکار روباه» هم در ارمنستان می‌گذرد. فیلمی محجور که بسیار معمولی است و به همین خاطر هم هرگز موردتوجه قرار نگرفته و احتمالاً اسمش را نشنیده‌اید. مجید جوانمرد این فیلم را در سال ۸۷ ساخته که داستانی عاشقانه دارد.
در یک کنفرانس در ارمنستان یک عاشقانه جرقه می‌زند که در طول فیلم به نفرتی دیرینه تغییر شکل می‌دهد و حوادث متفاوتی را برای قهرمان فیلم رقم می‌زند. البته انتظار ندارید که فیلمی که اسمش «شکار روباه» است فقط یک عاشقانه باشد، نه؟ درست حدس زدید در زیر این داستان عاشقانه، یک قضیه جاسوسی و امنیتی در حال وقوع است که فیلم را در نیمه دوم تبدیل به اثری تعقیب و گریزی می‌کند.
عصر روز دهم
«عصر روز دهم» یکی دیگر از فیلم‌هایی است که در خاورمیانه ساخته شده است. مجتبی راعی این فیلم را در سال ۱۳۸۹ ساخت. جالب است بدانید که این فیلم پروژه نیمه‌کاره مرحوم رسول ملاقلی‌پور بود که راعی آن را به نگارش درآورده بود و خودش مجبور شد آن را تمام کند.
فیلم درباره خانم دکتری است که همراه با هلال‌احمر به عراق می‌رود تا در میانه کمک به جنگ‌زدگان به دنبال خواهر گمشده‌اش بگردد. این فیلم هم نتوانست در جذب تماشاگر موفق عمل کند.
صدای تیره
بهروز افخمی هم در سال ۸۹ در پی مهاجرتی کوتاه‌مدت به کانادا در آنجا یک فیلم سینمایی با نام «صدای تیره» ساخت. فیلمی که بعد از «فرزند صبح» به سراغ آن رفت تا کمی از حواشی و هیاهوی پوچی که سر «فرزند صبح» گریبانش را گرفته بود، خلاص شود.
البته فیلم اکران درستی نداشت و فقط در سینماتک‌ها و برخی محافل به نمایش درآمد و افخمی هم اصراری به اکران کردنش نداشت. داستان فیلم درباره پیتر مارتین پیرمرد 87 سالهای است که به بیماری آلزایمر دچار شده و مرگ همسر خود را باور ندارد. فراموشی او باعث پدید آمدن مشکلاتی برای اطرافیان پیتر می‌شود تا جایی که آنها تصمیم می‌گیرند او را به یک آسایشگاه روانی منتقل کنند، اما این همه ماجرا نیست و حضور پیتر در آن آسایشگاه سبب پدید آمدن مسائل جدیدی می‌شود.
قفس طلایی
«قفس طلایی» فیلمی است که به گفته کارگردانش یعنی محمد زرین دست به شکل پنهانی و بدون مجوز در آمریکا ساخته شده است. او فیلم را در سال ۸۹ ساخت. داستان فیلم درباره مردی بود که به دنبال گرفتن انتقام برادر خود، از قاتل اوست. جالب است بدانید محمد زرین‌دست برادر علیرضا زرین‌دست فیلم‌بردار کارکشته سینماست.
۳۳ روز
«۳۳ روز» فیلمی از جمال شورجه است. این فیلم هم در سال ۸۹ ساخته شد و لوکیشن اصلی آن لبنان بود. اگر سوابق کارگردان را بدانید حدس می‌زنید که فیلم درباره محور مقاومت باشد. بله حدستان درست است. البته اگر شورجه را هم نشناسید، نام فیلم خود گویای داستان آن است.
این فیلم درباره جنگ ۳۳ روزه اسرائیل با لبنان و دفاع نیروهای مقاومت حزب‌الله در جنوب لبنان در برابر اشغالگران قدس است. این جنگ سی و سه روز طول کشید و نام فیلم هم از همین‌جا می‌آید. این فیلم درباره محور مقاومت است. هرچند سعی شده شعاری و پروپاگاندا نباشد اما کیفیتش با عموم آثار این‌چنینی تفاوتی ندارد و کیفیت فنی آن هم متوسط است.
راه آبی ابریشم
«راه آبی ابریشم» هم یکی از تولیدات فاخر فارابی است که سرمایه زیادی صرف ساختش شد. در این فیلم هم بازیگران مطرح متعددی از عزت‌الله انتظامی و داریوش ارجمند تا بهرام رادان و پگاه آهنگرانی نقش‌آفرینی می‌کردند. این فیلم در ژانر تاریخی ساخته شده است و داستان آن درباره ناخدایی ایرانی است که می‌خواهد یک‌بار تجاری باارزش را از خلیج‌فارس و اقیانوس هند رد کند و به‌سلامت به چین برساند. بخش‌های زیادی از فیلم در آسیای شرقی و چین ضبط شده‌اند.
این فیلم را محمد بزرگ نیا در سال ۱۳۸۹ ساخت. فیلمی که در حین ساختش سروصدای زیادی به پا کرد و انتظارات زیادی را برانگیخت. گمان می‌رفت که فیلم از جمله آثار مهم تاریخی شود که توسط بنیاد فارابی ساخته شده اما نتیجه اصلاً آن‌طور که باید از کار درنیامد و فیلم نتوانست موردتوجه تماشاگران قرار بگیرد.
پاریس تا پاریس
فیلم «پاریس تا پاریس» محصول سال ۸۹ است که محمدحسین لطیفی کارگردانی آن را برعهده داشته است. این فیلم که در پاریس ساخته شده بسیار متأثر از «از کرخه تا راین» است. اما حقیقتاً لطیفی خیلی دیر به فکر ساخت فیلمی شبیه به آن افتاد و وقتی «پاریس تا پاریس» ساخته شد موضوعش دیگر تکراری و کلیشه‌ای به نظر می‌آمد و مخاطب چندانی نداشت.
به همین واسطه موردتوجه قرار نگرفت. در این فیلم جانباز شیمیایی قصه، به همراه دخترش برای درمان عازم پاریس می‌شود ...
استرداد
«استرداد» یکی از فیلم‌های بیگ پروداکشن یا اصطلاحاً فاخری است که سازمان‌های سینمایی حمایت‌های زیادی از آن کردند و هزینه گزافی صرف ساخت آن شد ولی هرگز آن‌طور که باید موردتوجه قرار نگرفت و نتوانست سرمایه اولیه خود را در گیشه بازگرداند.
این فیلم که داستان انتقال مقدار زیادی شمش طلا که غرامت جنگی ایران از شوروی و انگلستان است را تعریف می‌کند. بخش‌هایی از این فیلم که در سال ۱۳۹۰ ساخته شده، در مسکو و روسیه می‌گذرند. کارگردان این فیلم علی غفاری است.
برلین منفی هفت
«برلین منفی هفت» هم محصول سال ۹۰ است که رامتین لوافی آن را کارگردانی می‌کند. فیلمی که درباره مصائب مهاجران عراقی بعد از جنگ عراق و آمریکاست و داستان خانواده پناهنده‌ای را تعریف می‌کند که خود را به برلین می‌رسانند و هرچند دیگر ترس جانشان را ندارند اما نمی‌توانند با محیط جدید وقف پیدا کنند.
بخش‌هایی از این فیلم در برلین گرفته شده است.
یک روز دیگر
شاید عجیب به نظر برسد اما «یک روز دیگر» فیلمی به کارگردانی حسن فتحی است. احتمالاً اسم فیلم به گوشتان نخورده چراکه از محجورترین فیلم‌های فتحی و تولیدات سال ۹۰ است. این قضیه وقتی عجیب‌تر می‌شود که بدانید هدیه تهرانی در فیلم بازی می‌کند و داستان آن در پاریس می‌گذرد.
این فیلم درباره پولی است که یک کودک ایرانی آن را در پاریس گم می‌کند و پول در طول روز به دست آدم‌های مختلفی از اقشار و ملیت‌های گوناگون می‌افتد. زبان فیلم هم فرانسوی است.
خاک و مرجان
«خاک و مرجان» فیلمی محصول سال ۹۰ است که سیدمسعود اطیابی آن را کارگردانی کرده. هرچند او را به‌عنوان کارگردان فیلم‌های کمدی می‌شناسیم اما «خاک و مرجان» درامی جدی است که در افغانستان جلوی دوربین رفته است و درباره زندگی افغان‌ها در چارچوب مدرن و امروزی است. فیلم همچنین به اثرات مخرب جنگ بر زندگی افغان‌ها اشاره دارد. نماهایی که از بازارها و خیابان‌های افغانستان ثبت کرده، جالب و بدیع هستند.
فیلم در اکران هرگز اقبال عمومی نیافت. «خاک و مرجان» داستان مردی افغان را روایت می‌کرد که همسرش توسط طالبان ربوده شده و او سال‌ها بعد در عروسی دختر بزرگش صدایی آشنا و مشابه صدای همسرش را می‌شنود و...
فرزند چهارم
این هم فیلمی ایرانی که این بار به آفریقا سفر می‌کند و داستان خود را در سومالی جلوی دوربین می‌برد. فیلمی که انتظار می‌رفت با گروه بازیگران و هزینه هنگفتی که صرف تولیدش شده، بسیار موردتوجه قرار بگیرد اما نتوانست در گیشه جواب پس دهد.
این فیلم را وحید موسائیان در سال ۹۱ ساخت و حامد بهداد، مهدی هاشمی و مهتاب کرامتی از جمله بازیگران آن بودند. بنیاد سینمایی فارابی حمایت‌های قابل‌توجهی از فیلم کرد اما «فرزند چهارم» در اکرانش در جشنواره فجر مورد تمسخر اهالی مطبوعات قرار گرفت و بسیاری آن را یکی از ضعیف‌ترین تولیدات فارابی دانستند.
این فیلم قصد دارد بزنگاه‌های انسانی و داستان ایستادگی پای شرافت و انسانیت را در میدان جنگ مورد تاکید قرار دهد اما نتیجه به‌شدت گل درشت و شعاری از آب درآمده است.
صدای آهسته
«صدای آهسته» را افشین هاشمی کارگردانی کرده و آن را در آمریکا جلوی دوربین برده است. این فیلم که در سال ۹۳ ساخته شد، درباره تغییر جنسیت است. فیلم حال و هوایی روشنفکرانه دارد و داستان یک عمل تغییر جنسیت را با تاکید بر صداها تعریف می‌کند. در این فیلم که دومین فیلم افشین هاشمی است، تماشاگر بیش از آنکه قهرمان فیلم را ببیند، نماهای نقطه‌نظر او را می‌بیند.
روایت‌های کسانی که برای ملاقات او می‌آیند، داستان را پیش می‌برد تا اینکه در پایان از جنسیت جدید قهرمان رونمایی می‌شود.
من سالوادور نیستم
«من سالوادور نیستم» یکی از اولین نمونه‌های فیلم‌های کمدی ساخته شده در خارج از کشور بود که به فروشی باورنکردنی دست‌یافت و راه را برای فیلمسازان دیگر باز کرد تا کمدی‌های خود را به کشورهای خارجی برسانند و از این طریق فروش گیشه را تأمین کنند.
«من سالوادور نیستم» ساخته منوچهر هادی است که در سال ۹۴ به نمایش درآمد و همان‌طور که گفته شد مخاطبان زیادی را به خود جذب کرد. به شکلی که در شمار پرفروش‌ترین کمدی‌های سینمای بعد از انقلاب درآمده است. این فیلم که بخش زیادی از آن در سائوپائولوی برزیل فیلمبرداری شده درباره یک خانواده معمولی ایرانی است که برنده جایزه سفر سیاحتی به برزیل از یک آژانس هواپیمایی می‌شوند. آنها با ورود به برزیل درگیر مسائل مختلفی می‌شوند. از جمله اینکه یک زن زیبای برزیلی، مرد ایرانی را با نامزدش سالوادور اشتباه می‌گیرد و...
خانم یایا
عبدالرضا کاهانی که به ساخت فیلم‌های توقیفی معروف است، در سال ۹۵ فیلم «خانم یایا» را در تایلند ساخت. این فیلم یکی از کمدی‌هایی است که با فیلمبرداری در تایلند سعی در جذب مخاطب داشت.
داستان آن درباره دو باجناقی است که پس از مرگ پدر همسرشان راه او را در تجارت ادامه می‌دهند و در حین سفر به چین راهی پاپایا می‌شوند و دیدن یک دوست قدیمی در آنجا ماجراهای عجیبی را برایشان رقم می‌زند.
تگزاس
«تگزاس» یکی از فیلم‌های پرفروشی است که بخش زیادی از آن در خارج از ایران فیلمبرداری شده. البته نباید گول نام فیلم را بخورید. این فیلم ربطی به تگزاس آمریکا ندارد و داستانش در برزیل اتفاق می‌افتد.
این فیلم مسعود اطیابی یک کمدی رمانتیک است که در آن سام درخشانی و پژمان جمشیدی در کنار حمید فرخ‌نژاد به نقش‌آفرینی می‌پردازند. این فیلم یکی از فیلم‌های پرفروش سال ۹۶ بود و کارگردان را واداشت تا سری دوم را هم بسازد. البته سری دوم در ایران ساخته شده است.
چهار انگشت
«چهار انگشت» فیلم حامد محمدی است که در سال ۹۷ ساخته شده. فیلمی که در تایلند می‌گذرد و داستانش همان داستانی است که بارها در کمدی‌هایی که در خارج از ایران می‌گذرند، دیده‌ایم. دو مرد دولتی و مذهبی برای کاری به تایلند می‌روند و آنجا مورد هجوم فرهنگی ناشناخته قرار می‌گیرند و ناآشنایی‌شان با محیط و تناقضات فرهنگی قرار است لحظاتی کمیک و بامزه خلق کند.
هرچند زوج اصلی فیلم یعنی امیر جعفری و جواد عزتی ترکیب بامزه‌ای خلق کرده‌اند اما فیلمنامه فیلم ضعیف‌تر از آن است که بخواهد خیل عظیم تماشاگران را به خود جذب کند. «چهار انگشت» برخلاف انتظار سازندگان، فیلم چندان موفقی بود و به‌عنوان یک کمدی فروشی بسیار معمولی داشت.
آن شب
«آن شب» فیلمی است که کوروش اهری آن را کارگردانی کرده و شهاب حسینی تهیه‌کننده‌اش است. فیلمی که در آمریکا فیلمبرداری شده و محصول کمپانی سینمایی است که شهاب حسینی در آمریکا تأسیس کرده است. یک فیلم ترسناک با درون‌مایه‌های نفرین و طلسم که داستان زندگی شخصی یک زوج جوان را در طی گیرافتادن در موقعیتی ترسناک تعریف می‌کند تا به جزئیات پنهانی رابطه آنها نهیب بزند.
فیلم جشنواره فجر با استقبالی نسبی روبه‌رو شد اما هنوز فرصت اکران عمومی را پیدا نکرده است. «آن شب» محصول سال ۹۷ است و عمده فیلم در یک هتل قدیمی می‌گذرد.
ایده اصلی
«ایده اصلی» فیلم آزیتا موگویی است که در سال ۹۷ ساخته شده و بخش عمده آن در قبرس جلوی دوربین رفته. فیلمی اکشن که درباره یک قرارداد بزرگ اقتصادی و رقابت چند گروه ایرانی بر سر به دست آوردن پروژه‌ای بزرگ در قبرس است. دو طرف رقابت زن و مردی هستند که رقابتشان صرفا تجاری نیست و ریشه در اختلافاتی دونفره دارد و تماشاگر به‌مرور متوجه می‌شود پای یک انتقام شخصی وسط است.
هرچند عوامل فیلم انتظار داشتند با استفاده از ستاره‌های مطرح، به فروشی مطلوب برسند اما «ایده اصلی» آن‌طور که پیش‌بینی می‌شد موردتوجه قرار نگرفت.
مردی بدون سایه
«مردی بدون سایه» فیلمی از علیرضا رئیسیان است که در سال ۹۷ ساخته شد. کارگردان بخش‌های زیادی از فیلم را در اسپانیا جلوی دوربین برده است. هرچند تبلیغات زیادی برای فیلم انجام شد، اما نتوانست آن‌طور که باید تماشاگران را جذب کند.
داستان «مردی بدون سایه» به بحران‌های عاطفی و زناشویی در روابط مدرن می‌پردازد و سومین اثر از سه‌گانه کارگردان به‌حساب می‌آید. ماهان مستندسازی است که از محل کارش اخراج شده. همسر او مسئول قراردادهای خارجی یک شرکت است و وقتی قرار است همراه رئیسش به اسپانیا سفر کند تا قرارداد کاری مهمی را امضا کنند، ماهان با پیداکردن کادویی از طرف رئیس همسرش به او شک می‌کند و...
فیلم‌های ایرانی که بعضی از صحنه‌های آنها در خارج از کشور تصویر شده است
در بخش‌های پیشین فیلم‌هایی که بخش عمده آنها در خارج از ایران فیلمبرداری شدند را معرفی کردیم. اما فیلم‌هایی هم هستند که تنها چند صحنه یا بخش بسیار کمی از آنها در خارج از ایران فیلمبرداری شده‌اند. از جمله این فیلم‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
ترنج