این تلاش برای راهیابی به اسکار بود یا نمایش ابتذال سینمای ایران؟!

اختصاصی سلام سینما - آریا قریشی: برخی از سینماگران ایرانی در این چند هفته‌ای که بحث انتخاب نماینده ایران برای حضور در رشته بهترین فیلم بین‌المللی اسکار 2026 داغ بود، معنای تازه‌ای به مفهوم ابتذال بخشیدند!

ماجرا قبل از اعلام نامزدهای اولیه شروع شد. کافی بود سری به صفحات اینستاگرام برخی از فیلم‌ها و فیلمسازان مدعی بزنیم تا با رفتارهای عجیبی مواجه شویم. صرفا به‌عنوان یک نمونه، برخی از این فیلمسازان معنای جدیدی به واژه collaboration بخشیدند! درحالی‌که اساسا مفهوم collaboration در اینستاگرام زمانی معنا دارد که یک صفحه محتوایی تولید کند که یک فرد یا نهاد دیگر در تولید آن محتوا مشارکت داشته، در روزهای اخیر کم مانده بود با پست‌هایی مانند «آه از این فیلم زیبا» روبه‌رو شویم که در آن کارگردان آن فیلم به‌عنوان collaborator دعوت شده و این دعوت را قبول کرده است!

مرحله بعدی، افزایش بی‌معنای تعداد اخبار مرتبط با بعضی از این فیلم‌ها بود. قاعدتا هر خبر جدیدی باید ارزش افزوده‌ای برای آن اثر به همراه داشته باشد. وقتی یک بار اعلام شده که «فلان فیلم به‌زودی اکران خواهد شد»، ارسال خبری جدید به رسانه‌ها مبنی بر این‌که «فلان فیلم خیلی خیلی زود اکران خواهد شد» هیچ ارزش افزوده‌ای، نه برای فیلم و نه رسانه، ایجاد نمی‌کند و فقط تلاش مذبوحانه‌ای برای حفظ آن فیلم در صدر اخبار به هر قیمتی است، آن هم بدون کوچک‌ترین خلاقیتی و بدون درک ملزومات رسیدن به هدف اصلی.

مرحله دیگری هم که در یکی دو هفته اخیر به چشم آمد، به رخ کشیدن پخش‌کننده‌های بین‌المللی بود. یادتان می‌آید زمانی مُد شده بود که تقریبا در هر تبلیغی که از تلویزیون پخش می‌شد عبارت «فلان محصول ایرانی تحت لیسانس بهمان برند اروپایی» بر زبان گوینده جاری می‌شد؟ بماند که در مورد برخی از آن‌ها مشخص شد اساسا چنین شرکت‌هایی یا وجود خارجی ندارند یا توسط خود ایرانی‌ها ثبت شده‌اند! وضعیت بعضی از فیلم‌های ایرانی در هفته‌های اخیر بی‌ارتباط به این شرایط نبود. به رخ کشیدن اسامی مثلا باکلاس خارجی، بیشتر ژستی حاکی از این بود که «ببینید ما چقدر شانس اسکار داریم».

آیا نماینده ایران شانسی در اسکار دارد؟

کل این مجموعه تمهیدات خنده‌دار است وقتی به یاد بیاوریم که هیچ‌کدام از گزینه‌های فعلی نه‌تنها تقریبا هیچ شانسی برای حضور در جمع 5 نامزد نهایی اسکار بهترین فیلم بین‌المللی نداشتند بلکه حتی حضور آن‌ها در جمع 15 فیلم اولیه (shortlist) این رشته هم چندان در دسترس به‌نظر نمی‌رسید. به تعدادی از نمایندگان رسما اعلام‌شده کشورهای مختلف در رشته بهترین فیلم بین‌المللی اسکار 2026 توجه کنید:

• «مادران جوان» یا «خانه مادران جوان» (Young Mothers) به کارگردانی ژان‌پیر و لوک داردن، برنده جایزه بهترین فیلمنامه از جشنواره فیلم کن | نماینده بلژیک
• «مأمور مخفی» (The Secret Agent) به کارگردانی کلبر مندونسا فیلیو، برنده جایزه بهترین کارگردانی از جشنواره فیلم کن | نماینده برزیل
• «صدای سقوط» (Sound of Falling) به کارگردانی ماشا شیلینسکی، برنده جایزه داوران از جشنواره فیلم کن | نماینده آلمان
• «ارزش عاطفی» (Sentimental Value) به کارگردانی خواکیم تریه، برنده جایزه بزرگ جشنواره فیلم کن | نماینده نروژ
• «چاره‌ای جز این نیست» (No Other Choice) به کارگردانی پارک چان ووک، برنده جایزه انتخاب تماشاگران بین‌المللی از جشنواره فیلم تورنتو | نماینده کره جنوبی
• «صدای هند رجب» (The Voice of Hind Rajab) به کارگردانی کوثر بن هنیه، برنده جایزه بزرگ داوران از جشنواره فیلم ونیز | نماینده تونس

همه این‌ها در حالی است که هنوز تکلیف برخی از فیلم‌های مهم و مدعی سال مشخص نیست؛ فیلم‌هایی که در رأس آن‌ها نام «یک تصادف ساده» (جعفر پناهی)، برنده نخل طلای جشنواره فیلم کن، به چشم می‌خورد. در حال حاضر این احتمال وجود دارد که «یک تصادف ساده» از طرف فرانسه یا لوکزامبورگ به آکادمی اسکار معرفی شود. در فرانسه این احتمال وجود دارد که «موج نو»ی ریچارد لینکلیتر (یک مدعی جدی دیگر) شانس حضور در اسکار را پیدا کند. بنابراین به‌نظر می‌رسد رقابت در روزهای آینده شدیدتر هم خواهد شد.

در چنین شرایطی چقدر می‌توان بخت حضور در جمع نامزدهای نهایی را برای نماینده سینمای ایران قائل بود؟ بنابراین کل این بازی‌ها صرفا یک رقابت درون‌گروهی و داخلی با ژست بین‌المللی بود! جلوه‌ای تمام‌عیار از وضعیت این روزهای سینمای مجوزدار ایران.