نظرات هوشنگ گلمکانی درباره جشنواره فجر / قواعد بازی را بپذیریم / هیچ جشنواره دنیا این قدر جایزه نداره
به گزارش سلام سینما هوشنگ گلمکانی، منتقد و تحلیل‌گر پیشکسوت سینما، سردبیر مجله فیلم و عضو شورای سیاست‌گذاری گروه هنروتجربه در گفت‌و‌گویی با روزنامه صبا، به بررسی جشنواره فیلم فجر سی و پنجم پرداخته است که بخش‌هایی از این گفت و گو در ادامه آمده است:
عده‌ای از سینماگران صاحب نفوذ و قدرت هستند
به‌دلیل اهمیت و تاثیر جشنواره فجر در کارنامه سینماگران، سازندگان همه فیلم‌هایی که تقاضای شرکت در این جشنواره را دارند، دلشان می‌خواهد در جشنواره و در بخش اصلی باشند.در این میان عده‌ای از آن‌ها صاحب نفوذ و قدرتی هستند که اگر احساس کنند فیلم‌شان در حال ردشدن است با رایزنی و فشار و سفارش شاید بتوانند مسیر راهیابی فیلم‌شان را هموار کنند یا اگر نشد اعلام انصراف کنند. حتما این انصراف‌ها قبلا اتفاق افتاده است. الان آمارش در ذهنم نیست ولی مثلا یادم هست که وقتی «آتش‌بس» در بخش اصلی پذیرفته نشد تهمینه میلانی حضور فیلمش در بخش جنبی را نپذیرفت و اعلام انصراف داد. موارد دیگری هم حتما وجود داشته است.
قواعد بازی را رعایت کنیم
حتما باید قواعد بازی را رعایت کنیم. وقتی وارد یک بازی می‌شویم باید به داوران احترام بگذاریم و اگر آن جشنواره و داورانش را قبول نداریم در آن شرکت نکنیم.
هر کدام از ما خودمان را یک «هیات داوری تک‌نفره» می‌دانیم
این را در نظر بگیرید هر کسی؛ سینماگر و منتقد و تماشاگر جشنواره، انتخاب‌های فردی و ذهنی خودش را دارد. وقتی که نتایج آرا اعلام می‌شود، نتایج را با انتخاب‌های خودشان مقایسه می‌کنند. هر کدام از ما خودمان را یک «هیات داوری تک‌نفره» می‌دانیم؛ بدون هیچ ملاحظه‌ای و فقط و فقط بر اساس سلیقه و نگاه شخصی‌مان. اما هیات داوری از هفت نفر تشکیل می‌شود که با بحث کردن به نتیجه می‌رسند.
ضمن این‌که داوران، خودشان سینماگرند و به‌هر حال تحت تاثیر جو هم قرار می‌گیرند، و ناچارند ملاحظاتی حرفه‌ای را هم رعایت کنند به تعبیر خودشان عدالت، انصاف و کیفیت هم در نظر رفته شود. انواع و اقسام ملاحظات در بحث‌های هر هیات داوری به‌وجود می‌آید و این با انتخاب‌های شخصی، بدون هیچ ملاحظه جمعی و حرفه‌ای یا بدون هیچ بحثی با کسی این فرق می‌کند.
زیاد بودن تعداد فیلم‌ها در جشنواره
سال‌های سال گفته می‌شود که جشنواره فجر یک رویداد متورم است. در جشنواره کن که محبوب‌ترین و معتبرترین جشنواره دنیاست در طول سال از میان هفتصد تا هشتصد فیلم از سراسر دنیا بیست فیلم برای بخش مسابقه انتخاب می‌کنند و تازه عده‌ای می‌گویند که فلان فیلم در بخش مسابقه چه کار می‌کند؟! تازه این‌ها نخبگان یک سال سینمای دنیا هستند. آن وقت ما می‌خواهیم از بین صد فیلم تولیدی یک سال ۴۴ فیلم برای جشنواره انتخاب کنیم که طبیعی است که این نسبت عجیب باعث می‌شود میانگین عیار کیفی بخش مسابقه پایین بیاید.
جشنواره فجر مخلوطی از جشنواره کن و اسکار است
همه فکر می‌کنند که شاهکار ساخته‌اند و هر کدام مدعی جایزه یا کاندیداتوری هستند. نکته مهم این است که هیچ جشنواره‌ای در دنیا نیست که ۴۴ فیلم در بخش اصلی داشته باشد و ۳۳ فیلم در بخش مسابقه و همه مدعی باشند و در ۱۸ رشته هیات داوری با یک بار دیدن فیلم‌ها قضاوت کند. در واقع جشنواره فجر مخلوطی از جشنواره کن و مراسم اسکار است. از طرفی متولی سینمای کشور می‌خواهد نگاه جامعی به همه سینما داشته باشد و طبعا حضور فیلم‌ها در این جشنواره برای اهل سینما اهمیت پیدا می‌کند. بنابراین این جشنواره با انبوه تقاضا رو‌به‌رو می‌شود؛ هم تقاضای شرکت و هم تقاضای سهم و جایزه.
جشنواره کن شش هفت جایزه دارد:
هیات داوری بعید است بیش از یک بار فیلمی را ببیند. اما در ۱۸ رشته جایزه می‌دهد. جشنواره کن یا هر جشنواره معتبر دیگری شش‌هفت جایزه دارد. هیچ جشنواره دنیا این قدر جایزه ندارد و طبیعی است که داوران آدم هستند و دیدن ۳۳ فیلم در مدتی کوتاه خسته‌شان می‌کند و ممکن است اشتباه کنند.
هوشنگ گلمکانی متولد گرگان؛ منتقد، روزنامه‌نگار، مترجم و کارگردان سینما است.