اعتراض سینماگران به انتخاب نماینده ایران در اسکار ۲۰۲۶
در اواسط مردادماه سال‌جاری، کمیته انتخاب فیلم از سینمای ایران برای معرفی به آکادمی اسکار تشکیل شد.
این خبر در ابتدا به‌دلیل تعداد بالای نمایندگان خانه سینما در کمیته موجب امیدواری سینماگران شد. به‌نظر می‌رسید که پس از سال‌ها، رویه یک‌بعدی و تک‌صدایی در انتخاب فیلم ایرانی برای اسکار تغییر کرده و امکان افزایش نفوذ و تاثیر خانه سینما به‌عنوان یک نهاد صنفی و غیردولتی دراین‌زمینه فراهم شده است. بااین‌حال یک‌ماه نگذشته بود که خانه سینما از حضور در برگزاری جلسات کمیته انتخاب فیلم ایرانی برای معرفی به اسکار کناره‌گیری کرد.
دلیل این کناره‌گیری براساس متن اطلاعیه خانه سینما، تداوم رویه پیشین برای انتخاب فیلم اعلام شده است. در ادامه بیش از ۱۳۰ سینماگر هم از این تصمیم خانه سینما حمایت کردند. در متن بیانیه این سینماگران آمده است: «ما بر این باوریم که شایسته است معرفی فیلم به آکادمی علوم و هنرهای سینمایی آمریکا برپایه‌ی سنجش‌های صنفی و حرفه‌ای، شفاف و به‌دور از دخالت نهادهای دولتی و ایدئولوژیکال، توسط نهادهای صنفی و با استقلال کامل شکل گیرد، زیرا مداخله‌‌های گوناگون دولت در این روند، نه‌تنها استقلال هنری و حرفه‌ای را خدشه‌دار می‌کند، بلکه فرصت‌های ارزشمند سینمای ایران برای حضور در معتبرترین رویداد جهانی سینما در پیوند با سلایق جناح‌های دولتی، دستخوش فرازونشیب‌ها و ملاحظات رسمی می‌‌شود.»
براساس قوانین آکادمی اسکار، نهادهای سینمایی رسمی در هر کشور باید با تشکیل هیئتی ۹ نفره از سینماگران، یک‌فیلم را به‌عنوان نماینده معرفی کند. مهلت ارسال اثر برای بخش فیلم‌های سینمایی بین‌المللی در این دوره از اسکار تا اول اکتبر امسال (نهم مهرماه ۱۴۰۴) است. درحالی‌که کمتر از 20روز تا پایان این مهلت باقی مانده، سینمای ایران امسال هم درگیر انتخاب و معرفی یک نماینده مستقل و شایسته است.
این اولین‌بار نیست که سینماگران خواستار واگذاری معرفی فیلم اسکار به خانه سینما هستند. کانون کارگردانان سینمای ایران در سال ۱۳۹۷ خواستار واگذاری هیئت انتخاب فیلم برای اسکار فیلم خارجی به خانه سینما شد. به‌گفته این کانون، طبق قوانین اسکار، مسئولیت معرفی فیلم برای شرکت در بخش فیلم خارجی باید توسط هیئت‌داوری یا کمیته‌ای متشکل از هنرمندان و دست‌اندرکاران صنعت سینما مانند کارگردان، تهیه‌کننده، بازیگر، فیلمبردار، فیلمنامه‌نویس و دیگر متخصصان سینما باشد. این درحالی‌است که در سه‌دهه اخیر، بنیاد سینمایی فارابی هر سال هیئتی را انتخاب می‌کند تا نسبت به تصمیم‌گیری و بررسی برای معرفی فیلم به اسکار، اقدام کنند.
حالا هم، هنرمندان و خانواده سینمای ایران در حالی مخالفت و اعتراض خود را نسبت به تداوم رویه غیرشفاف و مبهم انتخاب فیلم برای اسکار اعلام می‌کنند که با وجود همه انتقادات در ۱۸ شهریورماه، اولین جلسه کمیته با حدود ۹ نفر از سینماگران معرفی‌شده از سوی خانه سینما و بنیاد سینمایی فارابی برگزار شد. هومن بهمنش، پانته‌آ پناهی‌ها، ابوالحسن داوودی، فرهاد توحیدی، آزاده موسوی، محمدرضا تشکری و علی دهکردی ازجمله اعضای این هیئت هستند.
هرچند هنوز نماینده ایران در مهم‌ترین رویداد بین‌المللی سینمایی اعلام نشده، اما به‌نظر می‌رسد که 10فیلم ازجمله؛ «زن و بچه»، «پیرپسر»، «برف آخر»، «عزیز»، «علت مرگ نامعلوم»، «سینما متروپل»، «بی‌سروصدا»، «زیبا صدایم کن» و «آدم‌فروش» در فهرست اولیه نامزدهای معرفی به اسکار ۲۰۲۶ قرار گرفته‌اند تا نماینده ایران از میان آن‌ها انتخاب شود.
البته رقابت بین دو فیلم «زن و بچه» و «پیرپسر» از باقی فیلم‌ها جدی‌تر است و تعداد قابل‌توجهی از سینماگران و منتقدان «پیرپسر» را بهترین گزینه ایرانی در اسکار می‌دانند. ازنظر آن‌ها، این فیلم به‌دلیل داستان‌های جهانی و شخصیت‌های قابل درک برای مخاطبان مختلف، شانس بالایی برای جلب‌توجه داوران اسکار دارد. به اعتقاد آن‌ها، شخصیت‌هایی مانند غلام باستانی، رعنا و علی (پیرپسر) در بسیاری از فرهنگ‌ها، نمونه‌های مشابه دارند و قابل فهم هستند. همچنین بازی‌های قوی فیلم و ابعاد انسانی و جهانی آن، می‌تواند باعث موفقیت فیلم در اسکار شود.