اختصاصی سلام سینما - امیدوار بودیم که لیست پروپیمان‌تری برای این یادداشت در دستمان بود. اما روند نزولی هرساله جشنواره فیلم فجر سر بازایستادن ندارد. در سال‌های اخیر، هرسال شاهد بی‌رمق‌تر شدن جشنواره هستیم. اتفاقی که از سال ۹۸ به این‌سو تجربه کرده‌ایم.

در دو سال اخیر کرونا هم عامل مضاعفی شده که هم روند تولیدات سینمایی و هم برگزاری جشنواره با محدودیت‌ها و مشکلات زیادی روبه‌رو شود. هرچند امسال سایه کرونا کم‌رنگ‌تر است اما بازهم جشنواره‌ای سوت‌وکور در پیش است. بااین‌وجود سنت هرساله را پیش گرفتیم و در این یادداشت به کنجکاوی‌برانگیزترین فیلم‌های چهلمین جشنواره فیلم فجر نگاهی انداخته‌ایم. امیدواریم که این فیلم‌ها ناامیدمان نکنند.

درباره غایبان اصلی این دوره جشنواره بیشتر بخوانید

مرد بازنده

کارگردان: محمدحسین مهدویان

بازیگران: جواد عزتی، رعنا آزادی ور، امیرحسین هاشمی، امیر دژاکام، سجاد بابایی، منوچهر علی‌پور، بابک کریمی، آناهیتا درگاهی، مهدی زمین پرداز، مجید نوروزی

خلاصه داستان: «مرد بازنده» داستانی کارآگاهی و رازآمیز دارد. احمد خسروی مسئول رسیدگی به یک پرونده مشکوک به قتل است. سرنخ‌های پرونده احمد را به یک شبکه فساد اقتصادی می‌رساند. احمد به‌قدری درگیر پرونده قتل می‌شود که بر زندگی خانوادگی‌اش تأثیر می‌گذارد و هنگامی که گمان دارد به نتیجه نزدیک است متوجه راز دیگری در پس پرده قتل می‌شود ...

انتظارمان از فیلم: مهدویان بعد از ساخت سریال «زخم کاری» در شبکه نمایش خانگی، با فیلم «مرد بازنده» به سینما برگشته است. این در حالی است که آخرین فیلم او یعنی «شیشلیک» که تنها اثر کمدی کارنامه مهدویان به‌حساب می‌آید، هنوز به اکران عمومی درنیامده و البته در جشنواره هم چندان به مذاق تماشاگران خوش نیامد.

مهدویان به‌عنوان یکی از مهم‌ترین فیلمسازان نسل جوان سینمای ایران شناخته می‌شود. فیلمسازی که البته به دلیل گشتن حول محور موضوعات حساس و دغدغه‌های تاریخی/ سیاسی همیشه یا مورد کم مهری قرار گرفته یا توسط جریان‌های سیاسی از مذهبیون افراطی گرفته تا اپوزسیون‌های لیبرال، ضربه خورده و نکوهش شده است.

مهدویان در فیلم آخر و سریال خود نشان داد که سعی کرده از فضاهای سیاسی دور بماند. هرچند مخاطبی که او را دنبال کرده باشد می‌داند که او نه‌تنها یک فیلمساز سیاسی است که دغدغهٔ اصلی‌اش هم بازخوانی تاریخ و پرونده‌های سیاسی مسکوت و ویژه بوده. باید ببینیم مهدویان به آنچه حقیقتاً به آن تعلق دارد بازگشته یا همان‌طور که بعد از حواشی پیش‌آمده برای «درخت گردو» مطرح کرد، کماکان فیلم سیاسی نخواهد ساخت.

ترکیب جواد عزتی و رعنا آزادی ور جواب خود را در «زخم کاری» پس داده‌اند و در اینجا هم در کنار هم قرار گرفته‌اند. جالب است بدانید که بهروز افخمی به‌عنوان یکی از اعضای هیئت داوران جشنواره درباره «مرد بازنده» گفته که نسخه خامی از فیلم به هیئت انتخاب تحویل داده شده و فیلم با آرای پایینی موفق شده در بخش مسابقه حضور پیدا کند.

دسته دختران

کارگردان: منیر قیدی

بازیگران: نیکی کریمی، هدی زین‌العابدین، پانته‌آ پناهی‌ها، یاسین مسعودی، مهدی حسینی نیا، محمد صدیقی مهر و صدرا امانی، فرشته حسینی

خلاصه داستان: در اثنا حمله عراق و صدام به مناطق جنوبی کشور و در پی پیشروی دشمن در خاک ایران، گروهی از زنان که هرکدام خواستگاه اجتماعی مختلفی دارند و با انگیزه‌های متفاوت، تصمیم می‌گیرند شهر را رها نکنند و بمانند و بجنگند. این فیلم داستان مبارزه زنان در جنگ را تعریف می‌کند. نقطه‌ای گمشده در تاریخ مردانه جنگ.

انتظارمان از فیلم: «دسته دختران» اسم هیجان‌انگیزی برای یک فیلم جنگی به‌حساب می‌آید، نه؟ تماشاگر با خود فکر می‌کند که احتمالاً قرار است دخترانی شجاع را در میدان نبرد ببیند و این تصور کمی مورمورش خواهد کرد. منیر قیدی که پیش‌تر با ساخت «ویلایی‌ها»‌ هم توجه تماشاگران را به خود جلب کرده بود و هم توانسته بود رضایت منتقدان را به دست بیاورد، امسال با «دسته دختران» در جشنواره حاضر شده است.

فیلمی که منحصراً به مقاومت زنان در جنگ می‌پردازد از این نظر تازگی دارد. نکته جالب دیگر درباره فیلم این است که ابراهیم امینی، فیلمنامه‌نویسی که با مهدویان همکاری می‌کند، یکی از فیلمنامه‌نویسان «دسته دختران»‌ است و همچنین در بخش‌هایی از فیلم، تصاویری مستند بازسازی شده است.

برف آخر

کارگردان: امیرحسین عسگری

بازیگران: امین حیایی، لادن مستوفی، مجید صالحی، امیرعباس رودگر صفاری و مهدی مهربان، نوشین مسعودیان، صادق ملک

خلاصه داستان: «برف آخر» مضمونی زیست‌محیطی دارد. این فیلم درباره دامپزشکی به نام یوسف است که تفریحش شکار گرگ‌هاست. او در یک آتش‌سوزی برای نجات گاوها و گوساله دچار سانحه می‌شود و زندگی‌اش تحت‌تأثیر قرار می‌گیرد. در همین حین به‌واسطه گرگی زخمی با رعنا که برای رهاسازی و کنترل جمعیت گرگ‌ها به آن منطقه آمده، آشنا می‌شود.

انتظارمان از فیلم: امیرحسین عسگری را با فیلم اولش «بدون مرز» به یاد می‌آوریم. فیلمی که درباره مواجهه دو کودک ایرانی و عراقی در یک کشتی متروکه بود و از رهگذر ارتباط این دو در کشتی سعی داشت مفهومی ضدجنگ را به تصویر بکشد. فیلمی که خصوصاً از نظر ساخت جالب به نظر می‌رسید و نشان می‌داد فیلمسازی بااستعداد، راه خود را به سینمای ایران بازکرده است. هرچند «بدون مرز» اکران درستی نداشت و به دلیل فیلم اول بودن و نداشتن بازیگران، بسیار کم دیده شد اما موردتوجه همان عدهٔ معدودی که فیلم را دیدند قرار گرفت.

همچنین در بخش نگاه نو نامزد دریافت جایزه بهترین کارگردانی شد و جایزه ویژه هیئت داوران را در همین بخش از آن خود کرد. عسگری امسال با فیلم «برف آخر» در جشنواره حضور به هم رسانده است. فیلمی که امین حیایی هم در آن نقش‌آفرینی می‌کند و به نظر می‌رسد باید منتظر فیلمی متفاوت و البته خوش‌ساخت باشیم که در قدر و منزلت مدیوم سینما و پرده بزرگ را می‌داند. این فیلم در شمال کشور فیلم‌برداری شده و از جمله سرمایه‌گذاران آن می‌توان به احسان علیخانی اشاره کرد.

نگهبان شب

کارگردان: رضا میرکریمی

بازیگران: محسن کیایی، تورج الوند، لاله مرزبان، فهیمه هرمزی، زهرا اسلامی، پرهام غلامی، علی‌اکبر اصانلو، صفورا خوش طینت

خلاصه داستان: که عشق آسان نمود اول ... این خلاصه داستانی است که عوامل فیلم درباره آن منتشر کرده‌اند.

انتظارمان از فیلم: «نگهبان شب» فیلمی بود که اخبار ساختش از مدت‌ها پیش به گوش می‌رسید و البته در زمان بازبینی فیلم‌ها توسط هیئت انتخاب نامش بیش‌ازپیش حاشیه‌ساز شد. چراکه محمدتقی فهیم در اقدامی عجیب درباره برخی از فیلم‌هایی که قرار است در جشنواره حاضر شوند، نوشت. این اقدام واکنش شدید عوامل «نگهبان شب» را برانگیخته و به امانت‌داری جشنواره حمله کردند.

فارغ از این حواشی، جالب است بدانید که میرکریمی علاوه بر کارگردان، فیلمنامه‌نویس و تدوینگر آخرین فیلم خودش هم هست و به نظر می‌آید فیلم برای او بسیار شخصی باشد. حضور محسن کیایی در نقش اصلی هم کنجکاوی برانگیز به نظر می‌رسد. میرکریمی در سالیان گذشته روندی سینوسی کسینوسی داشته. فیلم‌هایی مانند «امروز» ساخته که شدیداً مورد نکوهش قرار گرفته‌اند و یا فیلم‌هایی مانند «قصر شیرین» که موردتوجه منتقدان و تماشاگران واقع شده‌اند. باید دید که «نگهبان شب» در کدام دسته از آثار متأخر او قرار می‌گیرد.

خائن کشی

کارگردان: مسعود کیمیایی

بازیگران: الهام حمیدی، امیر آقایی، اندیشه فولادوند، سارا بهرامی، سام درخشانی، نرگس محمدی، پانته‌آ بهرام، مهران مدیری، پردیس پور عابدینی، پولاد کیمیایی، حمید آذرنگ، رضا یزدانی، فرهاد آئیش، نسیم ادبی، فریبا نادری و شکیب شجره

خلاصه داستان: «خائن کشی» درباره رفاقت است و در دهه ۳۰ روایت می‌شود. مرد تیرخورده‌ای در گیرودار ملی شن صنعت نفت توسط پلیس دستگیر می‌شود. او پیش از رفتن به زندان تمام دارایی خود را به رفیقش واگذار می‌کند. رفیق او اما در امانت و رفاقت خیانت می‌کند و مرد از زندان فرار می‌کند تا او را بیابد ...

انتظارمان از فیلم: فیلمی از مسعود کیمیایی که بر اساس زندگی یک شخصیت واقعی ساخته شده. هرچند که با شناختی که از کیمیایی داریم احتمال می‌دهیم او جنبه‌های دراماتیک مدنظر خود را به داستان شخصیت قهرمان اضافه کرده است. «خائن‌کشی» نگاه ویژه‌ای به جریان ملی شدن صنعت نفت انداخته است و فرهاد آییش در این فیلم نقش دکتر مصدق فقید را به اجرا درآورده است.

این فیلم درباره مهدی بلیغ یکی از معروف‌ترین سارقان و کلاهبرداران ایرانی است. اگر نام او را نشنیده باشید حتماً داستان کلاهبرداری که ساختمان قوه قضاییه را به دو آمریکایی فروخته بود، به گوشتان خورده است. آن کلاهبردار کسی نیست جز مهدی بلیغ که امیر آقایی نقش او را در فیلم مسعود کیمیایی به اجرا درآورده است.

هرچند کیمیایی در سال‌های اخیر فیلم‌های خوبی نساخته و آثارش عموماً آماج حملات و انتقادات قرار گرفته‌اند‌، اما شنیده‌ها حاکی از آن است که «خائن کشی» بهترین فیلم کیمیایی در چند سال گذشته شده و همین کنجکاوی برای تماشای آن را دوچندان می‌کند. ضمن اینکه این فیلم یکی از پربازیگرترین فیلم‌های جشنواره فیلم فجر چهلم هم هست.

ملاقات خصوصی

کارگردان: امید شمس

بازیگران: هوتن شکیبا، پری‌ناز ایزدیار و ریما رامین فر

خلاصه داستان: پروانه در جنوب شهر یک مغازه عطاری دارد. پدر او به جرم دزدی در زندان و برادرش تحت تعقیب است. یکی از هم‌بندی‌های پدر پروانه از طرف پدر برای کاری با او ارتباط می‌گیرد و رفته‌رفته به او علاقه‌مند می‌شود.

انتظارمان از فیلم: امید شمس از جمله فیلمسازان جوان و جویای نامی است که در عرصه فیلم کوتاه خوش درخشیده و تجربیات جالب‌توجهی دارد. او که خود تهیه‌کنندگی فیلم اولش را هم بر عهده گرفته، امسال به‌عنوان یک فیلم اولی در جشنواره فجر چهلم حضور پیدا کرده است. تیم بازیگری «ملاقات خصوصی» هم از جمله تیم‌های محبوب تماشاگران عام است. هوتن شکیبا و پری‌ناز ایزدیار مخاطبان زیادی را برای دیدن این فیلم جور خواهند کرد. باتوجه به تجربیات امید شمس در عرصه کوتاه باید منتظر فیلمی جاندار و متفاوت باشیم. این فیلم گویا تم عاشقانه دارد و در جنوب شهر روایت می‌شود. امیدواریم که این فیلمساز جوان به دام گدا گرافی نوظهور و مد روز سینمای ایران نیفتاده باشد و فیلمی خلاقانه را شاهد باشیم. این چیزی است که از امید شمس انتظار داریم.

بی رویا

کارگردان: آرین وزیردفتری

بازیگران: طناز طباطبایی، صابر ابر، شادی کرم رودی، میلاد یزدانی، مهری آل آقا، شهریار فرد، نوا نعمتی، رضا داوودنژاد، فرانک کلانتر، مجتبی فلاحی، نهال دشتی

خلاصه داستان: رویا با دختری بی‌نام‌ونشان آشنا می‌شود و این مسئله زندگی او و بابک همسرش را درگیر اتفاقاتی عجیب می‌کند.

انتظارمان از فیلم: آرین وزیردفتری از جمله فیلمسازان جوانی است که امسال اولین فیلم بلند خود را ساخته. او از جمله کارگردانان نامدار سینمای کوتاه به‌حساب می‌آید که فیلم‌های کوتاهش در چند سال گذشته بسیار موردتوجه قرار گرفته‌اند. اگر سینمای کوتاه را دنبال کرده باشید، حتماً نام او به گوشتان خورده است. در واقع فیلم‌های کوتاه مطرح وزیردفتری مهم‌ترین عامل کنجکاوی‌برانگیز درباره اولین فیلم بلند او هستند چراکه می‌دانیم او فیلمسازی است که حرفی برای گفتن دارد. داستان فیلم هم جالب و مرموز به نظر می‌رسد و اشتیاق به تماشایش را بیشتر می‌کند. برای تماشاگران عامی هم که نام کارگردان را نشنیده‌اند، ترکیب بازیگران اصلی فیلم جذابیت کافی را دارد تا در این جشنواره سوت‌وکور، فیلم «بی رویا» را در لیست تماشایشان قرار دهند.

تهیه‌کنندگی فیلم را سعید سعدی و هومن سیدی برعهده داشته‌اند. دونفری که پیش‌تر در ساخت فیلم‌هایی مانند «خشم و هیاهو»، «مغزهای کوچک زنگ‌زده» و «قورباغه» با هم همکاری کرده‌اند. اینکه سعدی و سیدی پشت این فیلم حضور دارند هم نوید یک فیلم نوآورانه و حداقل آبرومند را به تماشاگر می‌دهد.

موقعیت مهدی

کارگردان: هادی حجازی فر

بازیگران: هادی حجازی فر

خلاصه داستان: روایت بخشی از زندگینامه شهید مهدی باکری.

انتظارمان از فیلم: هادی حجازی فر خیلی پیش‌تر از آنکه معروف شود در عرصه بازیگری - بیشتر روی صحنه تئاتر - فعالیت داشت. تا اینکه محمدحسین مهدویان با دادن نقش جاویدالاثر احمد متوسلیان به او در «ایستاده در غبار» نامش را بر سر زبان‌ها انداخت. حجازی فر از همان ابتدا نشان داد که به دنبال حضوری جدی در سینما است و به دنبال انجام کارهای بزرگ و فیلمسازی است. او که در «آتابای» علاوه بر بازیگری، نوشتن فیلمنامه را هم برعهده داشت نشان داد که می‌تواند از پس تعریف داستانی جذاب و بدیع بربیاید و آماده فیلمسازی است. حالا در چهلمین جشنواره فیلم فجر حجازی فر اولین فیلمش را به نمایش درمی‌آورد. فیلمی درباره زندگی شهید مهدی باکری که سیما فیلم آن را تولید کرده است.

البته نکته عجیب ماجرا اینجاست که درواقع این فیلم سینمایی از سریالی به‌نام عاشورا که حجازی‌فر کارگردان آن بوده، بیرون آمده. یعنی حجازی‌فر در ابتدا قصد ساخت سریال «عاشورا» را کرده و بعد از دل آن یک فیلم سینمایی هم بیرون کشیده است. با این حساب باید دید که فیلم چطور قرار است داستان خود را تعریف کند و چه ترفندی برای حفظ همه جنبه‌های اولیه فیلمنامه اثر به کار بسته است.