گفت و گو با زمین ( درباره یان آرتوس برتراند عکاس فرانسوی )

عکاسی هوایی،به عکس هایی می گویند که از بالا، کاملا بالای سر،به وسیله هلیکوپتر یا هواپیما  گرفته شود.شاید در نظر اول ،این کار،امری آسان به نظر آید،به سادگی نشستن در هواپیمایی و چشم بر ویزور دوربین گذاردن و انگشت بر شارتر فشردن،در حالی که این گونه نیست و محتاج برنامه ریزی های دقیق و سنجش وضعیت جوی مناسب و … است. یان آرتوس برتراند،عکاس فرانسوی متولد 1946 در پاریس یکی از متخصصین این رشته و شیوه است.وی از آن دست هنرمندانی است که آثارش علاوه بر کلیه جنبه های هنری و زیبایی شناسانه که به آن می پردازیم، منبعی است غنی و کاربردی و علمی برای محققان و کارشناسان رشته های گوناگون از قبیل محیط زیست، زمین شناسی،آب و هوا،کشاورزی و بسیاری دیگر.

از دید زیبایی شناسی هنر،آثار برتراند به میزان لازم،دستاوردهای ارزشمندی دارد و تماشای شان لذت بصری وافری در مخاطبی که به دنبال دیدن ترکیب بندی های منظم و انتزاعی و آبستره مانند است ،ایجاد می کند.تصاویر طبیعی ای که به دلیل دوری از عناصر تشکیل دهنده آنها و زاویه دید ویژه اش ،به عناصری انتزاعی و در جوار هم شامل خطوط ( افقی،عمودی،اریب و قوسی،اشکال،احجام،نور و بافت تبدیل شده اند. برتراند با قرار دادن درست تعدادی خطوط در جاهای مختلف کادر دوربین اش،ترکیب های زیبایی آفریده است.هدف او با انتخاب چنین زاویه ای ، حذف آسمان و نشان دادن تمام و کمال زمین است،آن گونه که خود می گوید : هدف من صحبت درباره وضعیت زمین و سیاره زمین است و از این طریق می خواهم تا با زمین به گفت و گو بنشینم.
در بیشتر تصاویر برتراند،خطوطی – که می تواند شیارهای زمین،یا کوه هاو… باشد – با فاصله های یکسان و موازی از یکدیگر قرار گرفته اند و حس هیجان،برخواستن ،برانگیخته شدن در آنها مشهود است.این خطوط موازی،هنگامی که در حالت اریب قرار می گیرند،انرژی،حرکت و جنبش شان بیشتر هم می شود.گاه نیز در برخی عکس ها،خطوط اریب،توام با مقداری قوس و انحناء می شود که حس راحتی،انعطاف و نرمش را در دیدگان ما می نشاند.علاوه بر این ها،خطوطی در عکس های او دیده می شوند که یا منظم اند و یا غیر منظم.آن هایی که نامنظم هستند،طبیعت گرایی بیشتری دارند،چرا که دخالت انسانی در آنها دیده نمی شود و یا به حداقل رسیده است مثل مناظری که از بیابان ها گرفته،اما آن هایی که منظم هستند، مثل مناظری که از مزارع یا سواحل دریا و قایق ها گرفته، جهان مدرن را تداعی می کنند،جهان صنعتی که در آن مهندسی و دخالت دست و فکر انسان دیده می شود. به عبارت دیگر،تصاویری که برتراند به ما نشان می دهد با همه انتزاعی بودن شان، داستان دو دسته از آدم ها را روایت می کند: دسته اول کسانی که از شهر ها بریده اند و یا هرگز در شهر ها نبوده اند که از طریق خطوط و رنگ های شاد و سرسبز نامنظم دیده می شوند و کسانیکه در شهر ها مانده اند و خطوط شان منظم است، اما عکس هایی هم دارد که خطوط در آنها یکدیگر را قطع کرده اند. اینها حس خشونت در عین دخالت نمایی انسان را می رسانند.رنگ ها نیز به تصاویر زیبا و خیره کننده او احساس و وزن بصری داده اند.آگاهی تصویراش حس سبکی دارند،چون بیشتر سفید و زرد و سبز اند و برخی سنگین اند،چون سیاه و قرمز و نیلی هستند.
دنیای زیبا و چشم نوازی که برتراند سالهاست با کمک دوربین اش ثبت کرده و می کند،نشانگر دید زیبای خالق آفرینش است که برای ما انسان های کره زمین که لا به لای آن زندگی می کنیم،آفریده شده است و نظم هستی را به ما نشان می دهد.