اختصاصی سلام سینما - چیز زیادی از پخش مسابقه «جوکر» نگذشته اما با وجودی که تنها دو قسمت اول این مجموعه منتشر شده، همه‌جا حرفش شنیده می‌شود و تماشاگران بسیاری را به خود جذب کرده است. دلیل اصلی این محبوبیت اول در تازگی و سبک متفاوت برنامه است و از سوی دیگر در خنده‌دار بودن آن.

بسیاری از تماشاگران با هر لحظه «جوکر» می‌خندند و معتقدند این برنامه تماشاگر را بیش از فیلم‌های کمدی می‌خنداند. این برنامه در استودیو «قرن جدید» و با سرمایه‌گذاری فیلیمو ساخته شده است و تماشاگران ساعت ۸ صبح شنبهٔ اول هر هفته می‌توانند قسمت جدید این برنامه را از فیلیمو به شکل آنلاین ببینند و یا از سایت سلام سینما به‌صورت قانونی دانلود کنند.

دانلود قانونی قسمت دوم رئالیتی شوی «جوکر»

برنامه «جوکر» در تولید خود هم تازگی و ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارد که به کیفیت آن افزوده است. حضور چهره‌های مطرح سینما و بازیگران محبوب کمدی هم از جمله دلایل استقبال از «جوکر» هستند. در این یادداشت پنج ویژگی اصلی که باعث شده «جوکر» بدل به مسابقه/ سریالی این‌چنین جذاب شود را، مرور کرده‌ایم.

اولین ویژگی مسابقه جوکر: بازی قدیمی و جهانی

بگذارید از خود بازی شروع کنیم. «جوکر» یک بازی قدیمی است که قانون بسیار ساده‌ای دارد: «هرکس بقیه را بخنداند اما خودش نخندد، برنده است.» گویا این بازی از جمله بازی‌هایی است که در بسیاری از کشورها در جمع‌های دوستانه اجرا می‌شود. شبیه به مافیا یا پانتومیم.

اما اولین‌بار که ایده ساخت یک برنامه بر اساس این بازی به ذهن یک برنامه‌ساز خطور کرد به سال ۲۰۱۶ و کشور ژاپن برمی‌گردد. در واقع ژاپن پیش‌گام ساخت تلویزیونی مسابقه جوکر است. مبدع این برنامه تلویزیونی یک کمدین ژاپنی به نام هیتوشی ماتسوموتو بود که نام برنامه خود را Documental گذاشت.

این برنامه نه‌تنها در خود ژاپن بسیار دیده شد که موردتوجه کشورهای دیگر و خصوصاً کمپانی‌های بزرگ برنامه‌سازی قرار گرفت و به‌مرور کشورهای مختلف دست به تولید مسابقه‌ای مشابه با همان قوانین زدند. کمپانی آمازون پرایم اولین کمپانی بود که پتانسیل‌های بالقوه این برنامه را کشف کرد و حق امتیازش را از برنامه‌ساز ژاپنی گرفت و خود شروع به تولید آن با نام جدید lol  کرد.

نامی که مخفف «آخرین کسی که می‌خندد - last of laughing» است. آمازون پرایم البته در اقدامی هوشمندانه برای هر کشوری، یک نمونه جداگانه از برنامه را ساخت که با فرهنگ و آداب و ملیت‌های مختلف هر کشور، هم‌خوانی داشته باشد.

می‌دانید این نکته برای یک برنامه «رئالیتی شو» بسیار مهم است. چرا که طنازی و شوخ‌طبعی عنصری است که شدیدا به فرهنگ یک کشور وابسته است. ممکن است یک عادت رفتاری یا کلامی در جایی بسیار خنده‌دار باشد و در جایی با فرهنگ متفاوت اصلا بامزه تلقی نشود. پس مهم است که در هر سرزمینی، این بازی متناسب با فرهنگ و الگوهای رفتاری و اجتماعی همان فرهنگ ساخته شود.

تاکنون کشورهای زیادی مانند آلمان، هلند، مکزیک، استرالیا، ایتالیا، فرانسه، اسپانیا و هند این برنامه را تولید و پخش کرده‌اند و جالب است بدانید که همه این برنامه‌ها با استقبال جالب‌توجه تماشاگران روبه‌رو شده و برنامه‌ای که در مکزیک ساخته شد، حتی کاندیدای جوایز امی هم شد.

«جوکر»‌ایرانی هم بر اساس همین نمونه‌های موفق جهانی ساخته شده است. البته نکته جالب دراین‌رابطه این است که عوامل «جوکر» سعی نکرده‌اند که این حقیقت را کتمان کنند. آن‌ها شجاعانه در تیتراژ ابتدایی فیلم از قدمت بازی جوکر می‌گویند و قید می‌کنند که این برنامه را بر اساس موفقیت نمونه‌های خارجی، کپی کردند.

در کنار این آنچه در دو قسمت اول برنامه دیدیم، نشان می‌دهد که عوامل برنامه به‌خوبی از پس ایرانیزه کردن و آداپتاسیون فرهنگی اثر هم برآمده‌اند و برنامه‌ای تولید کرده‌اند که در محدوده فرهنگ ایرانی تعریف می‌شود. خب پس ما با برنامه‌ای طرف هستیم که در سطح جهان جوابش را پس داده و در جوامع مختلف مورد استقبال واقع شده، پس حتماً برای ایرانیان هم جواب می‌دهد. کمااینکه مردم این سرزمین در این روزهای تلخ و تاریک بیش از باقی جهان مستحق خنده هستند و برای بقا به خندیدن نیاز دارند ... با هر کیفتی که باشد!

دومین ویژگی مسابقه جوکر: لطفاً نخندید!

خب دومین نکته که ویژگی منحصربه‌فرد خود بازی است در تلاش معکوس برای خنداندن تماشاگران است. در فیلم‌ها و سریال‌های کمدی، تولیدکنندگان باید تا آنجا که می‌توانند دیالوگ‌ها و اتفاقاتی را طراحی کنند که خنده‌دار باشد و مستقیماً تماشاگر را بخنداند. در بازی جوکر اما این روند معکوس می‌شود.

هرچند که قانون اصلی بازی همان‌طور که گفتیم این است که شرکت‌کنندگان باید سعی کنند بقیه را بخندانند اما خودشان نخندند، اما چیزی که به اندازهٔ همهٔ ترفندهای کمدی و سرگرم‌کننده شرکت‌کنندگان برای خنداندن دیگران، خنده‌آور است، سعی‌شان در نخندیدن است.

یعنی همه لحظاتی که می‌خواهند از خنده منفجر شوند اما سعی می‌کنند و همه زور خود را می‌زنند تا نخندند. مثل وقت‌هایی که امیرمهدی ژوله کلاً درودیوار را نگاه یا در باقالی‌ها سیر می‌کند، یا وقتی که رضا نیک‌خواه با یک لقمه بزرگ سعی می‌کند در زیر جویدن، خنده‌اش را پنهان کند. یا تلاش کاظمی و فشردن لب‌هایش به هم که نخندد. همهٔ بالا و پایین پریدن‌های سام درخشانی.

در هر قسمت لحظات بسیار زیاد این‌چنینی پیدا می‌شود که تماشاگر دقیقاً به نخندیدن بازیگران می‌خندد. یک تکنیک معکوس جالب که از هوش طراح بازی می‌آید. هرچند دیدن بازی «جوکر» بسیار خنده‌دار و شادی‌آور است، اما تصورش را بکنید که در وسط بازی هستید و باید همه سعی‌تان را بکنید که نخندید، آن‌وقت جوکر تبدیل به یک جهنم می‌شود.

حتی با تلاشی چند دقیقه‌ای در حین تماشای هر قسمت هم متوجه می‌شوید که بازیگران در آن دکور جالب، در چه جهنمی گیر افتاده‌اند.

سومین ویژگی برنامه جوکر: مورد ویژه سیامک انصاری

احتمالاً سخت‌ترین بخش پیش‌تولید این مجموعه برای عوامل پشت دوربین، انتخاب میزبان یا همان مجری برنامه بوده است. کسی که نقش داور مسابقه را هم برعهده دارد. خب سیامک انصاری قطعاً انتخاب بسیار خوبی برای این نقش است. خودش بارها در سریال‌های مهران مدیری نقش‌هایی جوکر گونه بازی کرده.

 یعنی کاراکترش به شکلی بوده که در اوج جدیت می‌خندانده. در کنار این گریمش هم باعث شده میزبانی جدی باشد و وقتی از پشت مانیتور به صحنه‌های داخل اتاق نگاه می‌کند و از خنده غش می‌کند، قهقهه‌های تماشاگر هم دوچندان می‌شود. اما تصورش را بکنید که اگر سیامک انصاری یکی از بازیکنان بود چه اتفاقی می‌افتاد؟

خب اگر به پشت‌صحنه‌های سریال‌هایی مانند «پاورچین»، «نقطه‌چین» و «قهوه تلخ» رجوع کنید، می‌بینید که انصاری یکی از بازیگرانی است که خیلی می‌خندد و برداشت‌هایش بارها تکرار می‌شوند چون خنده‌اش می‌گیرد! اگر یکی از بازیکنان بود، احتمالاً خیلی زود خنده‌اش می‌گرفت و حذف می‌شد.

انتخاب او به‌عنوان مجری و میزبان برنامه، بسیار هوشمندانه بوده است. چراکه تماشاگر ناخودآگاه همان تصویر جدی انصاری در نقش‌هایی مانند سپهر «پاورچین» یا مستشارالملک «قهوه تلخ» را به یاد می‌آورد. یعنی کاراکترهایی که در اوج جدیت تماشاگر را می‌خندانند. قطعاً حضور انصاری به‌عنوان میزبان یکی از مهم‌ترین عوامل محبوبیت و این استقبال غیرمنتظره از برنامه «جوکر» بوده است.

چهارمین ویژگی مسابقه جوکر: ترکیب رنگارنگ شرکت‌کنندگان

هرچند نیمه اول قسمت اول کمی کش‌دار و طولانی است و توضیح بازی و سلام و احوالپرسی‌ها تا شروع بازی زمان زیادی را گرفته‌اند اما ترکیب بازیکنان انتخاب شده برای فصل اول، این نقص را جبران می‌کنند. چراکه هرکدام به شکلی بامزه‌اند و حضورشان جلوی دوربین خودبه‌خود وجهه‌ای کمیک دارد.

حالا تصورش را بکنید ۸ نفر آدم کمیک این‌چنینی در یک اتاق با هم گیر بیفتند. قطعاً هیچ تلاشی هم برای خنداندن یکدیگر نکنند، از لابه‌لای حرف‌های عادی و روزمرگی‌هایشان، کلی صحنه خنده‌دار به وجود می‌آید. بگذارید ترکیب شرکت‌کنندگان فصل اول را بار دیگر مرور کنیم:

امیرمهدی ژوله که یکی از نویسندگان خلاق کمدی است و آثارش نشان می‌دهد که چطور می‌تواند بامزه باشد، غلام‌رضا نیک‌خواه که حضورش در سریال‌های مهران مدیری بسیار به‌یادماندنی است و البته ستاره و شگفتی‌ساز فصل اول هم هست. کسی که در کمال جدیت خنده‌دارترین کارها را می‌کند و با بی‌خیالی و اهمیت‌ندادنش به اتفاقاتی که داخل اتاق می‌افتد، سرسخت‌ترین رقیب همه است.

 در مصاحبه‌هایی که خارج از جریان بازی از شرکت‌کنندگان گرفته شده‌اند، همه از نیک‌خواه می‌نالند و معتقدند او سخت‌ترین رقیبشان است و کنترل کردن خنده‌شان در مقابل او بسیار سخت است. احتمالاً تماشاگران هم بیشتر از همه به او می‌خندند. شگفتی‌ساز «جوکر» قطعاً نیک‌خواه است.

سام درخشانی که بازیگر فیلم‌های کمدی هم هست، یکی دیگر از شرکت‌کنندگان بازی است که در ابتدا گمان می‌رفت زود حذف خواهد شد اما هر لحظه که از بازی بیشتر می‌گذرد، انگار با فضا بیشتر اخت می‌شود و تجربه فضا برایش راحت‌تر می‌شود. در اوایل بازی او فقط سعی دارد جلوی خنده‌اش را بگیرد اما در قسمت دوم دو نفر را می‌خنداند که یکی از آن‌ها امین حیایی است.

امین حیایی هم از آن رقیب‌های سرسخت است. چراکه بسیار خوب خودش را کنترل می‌کند و به‌سختی خنده‌اش می‌گیرد اما درخشانی توانست او را بخنداند. حیایی از همه معقول‌تر بازی می‌کند. نه برای خنداندن بقیه زیاد سعی می‌کند و نه راحت خنده‌اش می‌گیرد.

هومن حاج عبداللهی هم از جمله شرکت‌کنندگانی است که بقیه باید حواسشان را حسابی به او جمع کنند. او در قسمت اول چندین لحظه بسیار بامزه را خلق کرد. جنس کمدی او تصویری و اجرایی است و چندان با دیالوگ گویی سعی در خنداندن بقیه نمی‌کند. قسمتی که ناگهان با زیرپیراهنی و جوراب پاره وارد صحنه می‌شود و بهتی که همه را در آن فرو می‌برد، عالی ازکاردرآمده است. ضمن اینکه به نظر می‌رسد خنداندن او هم یکی از پروژه‌های سخت شرکت‌کنندگان مسابقه باشد. اما خنداندن بیژن بنفشه‌خواه اصلاً کار سختی نیست. او خیلی زود هم حذف می‌شود.

امیر کاظمی و سهیل مستجابیان که جوان‌ترین بازیکنان مسابقه «جوکر» هستند هم جایی در میانه قرار دارند. کاظمی خیلی سعی می‌کند نخندد. کاملاً مشخص است که نخندیدن چقدر برایش سخت است و در لحظه‌های مختلف واقعاً در مضیقه قرار دارد. از سوی دیگر مستجابیان زیاد نمی‌خندد اما خیلی سعی می‌کند بقیه را بخنداند. اما شوخی‌هایش لوس هستند و تا کنون که موردتوجه قرار نگرفته‌اند. نه موردتوجه شرکت‌کننده‌ها و نه تماشاگران.

اما نکته جالبی که در اینجا باید به آن اشاره کرد این است که چند درصد از این شوخی‌ها و اتفاقات روی داده در مسابقه بداهه هستند و چند درصد از پیش تعیین شده‌اند، روی کاغذ نوشته و در واقع توسط این بازیگران تنها به اجرا درآمده‌اند. درست است که چنین برنامه‌هایی «رئالیتی و یا شوی واقع‌گرا» نام دارند، اما به این معنی نیست که همه اتفاقات در آن به شکل بداهه پردازانه به وقوع می‌پیوندند.

معروف‌ترین رئالیتی شوها و حتی شوهای گفت‌وگومحور مانند برنامه الن هم سناریو دارند و هر حرکتی در آنان از قبل برنامه‌ریزی شده. چرا راه دور برویم حتی برگزاری مراسم اسکار هم کارگردان و نویسنده دارد و هرآنچه اتفاق می‌افتد از قبل روی کاغذ آمده، دیگر یک برنامه تلویزیونی که جای خود را دارد.

نویسنده «جوکر» در این باره در شبکه اجتماعی خود اظهار کرده که عوامل «جوکر» بارها نمونه‌هایی آزمایشی با بازیگران مختلف، کمدین‌هایی متفاوت، مردم عادی و ... را ضبط کرده‌اند اما هیچ‌کدام نتیجه مورد رضایت عوامل را به همراه نداشته و این مسئله باعث شده که عوامل به این فکر بیفتند که برای مسابقه نه‌تنها سناریو بنویسند که لحظه‌به‌لحظه آن را طراحی کنند. اما به شکلی که جنبه بداهه‌پردازانه آن هم حفظ شود و تماشاگر فکر نکند با اثری برنامه‌ریزی شده طرف است.

علاوه بر این، عوامل پشت دوربین هم در کیفیت مجموعه تأثیر داشته‌اند. خصوصاً که بعد از قسمت اول نام احسان علیخانی هم به کارگردانان مجموعه اضافه شد. خود علیخانی یک برند محبوب است که احتمالاً بر تماشاگران می‌افزاید. لازم به ذکر است که تهیه‌کنندگی «جوکر» را امیرحسین بزرگ‌زادگان و محسن نجفی سولاری برعهده دارند.

پنجمین ویژگی برنامه جوکر: دکورسازی قابل‌توجه

یکی از نکات بسیار ویژه «جوکر» که در نگاه اول به چشم تماشاگر عام نمی‌آید اما نقش بسیار مهمی را در گیرایی سریال بازی می‌کند، دکور این برنامه است که عوامل درباره آن گفته‌اند بزرگ‌ترین دکور سیصد و شصت درجه‌ای است که در ایران ساخته شده. دکور سیصد و شصت درجه به معنی دکوری است که در آن هر چهار طرف صحنه کاملاً ساخته شده‌اند و بازیگران در داخل دکور حضور دارند نه جلو یا روبه‌روی آن.

علاوه بر عظمت دکور و پردازش سیصد و شصت درجه‌ای، این دکور بسیار هم باسلیقه ساخته و تزئین شده. شاید در ظاهر امر دکور به نظرتان چندان مهم نباشد اما اهمیتش در وهله اول در تقسیم فضاست که شرکت‌کنندگان را در گوشه‌های مختلف رودرروی هم قرار می‌دهد و راه فرار زیادی برای امتناع آنان از مواجهه با لحظات خنده‌دار باقی نمی‌گذارد. (البته ژوله همه نقاط کور دکور که می‌تواند با زل زدن به آن‌ها از دیدن دیگر شرکت‌کنندگان طفره برود را تا همین‌الان کشف کرده است.)

و در وهله دوم طراحی اصولی دکور باعث می‌شود نماهای زیبایی را در سرتاسر زمان مسابقه ببینید که چشم‌نواز هستند و تنوع بصری‌شان باعث می‌شود چشم تماشاگر خسته نشود و به بیرون از صفحه مانیتور هم تمایل پیدا نکند. در کنار این، دکور خیلی هم شلوغ نیست که شلختگی بصری ایجاد کند و تماشاگر را در میان شلوغی سردرگم کند.

دکور متناسب و به‌اندازه، تأثیر شگرفی در جذابیت بصری «جوکر» داشته است. علاوه بر صحنه اصلی مسابقه که شبیه یک خانه است، یک اتاق کنترل هم در خارج از فضای مسابقه طراحی شده که محل نشستن میزبان مسابقه و بررسی مسابقه در مانیتورهای بزرگ توسط اوست. یک فضای مجزا که باآن‌همه مانیتور جداً حس و حالی شبیه به اتاق‌های کنترل، هدایت و امنیت را در تماشاگر زنده می‌کند.

جالب است بدانید دکور این برنامه بیش از ۵۰۰ مترمربع و مساحت درگیر تولید بیش از ۲ هزار مترمربع است و مراحل و زوایای مختلف دکور در حین بازی با ۴۵ دوربین به شکل هم‌زمان تصویربرداری می‌شوند.

«جوکر» بسیار محبوب شده. باید دید که آیا این محبوبیت را تا پایان فصل هم حفظ خواهد کرد؟ و مهم‌تر از آن اینکه فصل‌های بعدی هم آیا همین کیفیت را خواهند داشت و با همین الگو می‌توانند کماکان خنده را بر لب‌های مخاطبان بنشانند؟ شما در این باره چطور فکر می‌کنید؟