از بیضایی تا پایتخت: مسیر هنری علیرضا خمسه
علیرضا خمسه در گفتگوی اخیر خود با برنامه «درجه یک»، به مرور تجربیات خود در دنیای هنر، تحولات زندگی حرفه‌ای‌اش و تغییرات اجتماعی پرداخت.
علیرضا خمسه در برنامه «درجه یک» درباره اختلافاتش با محسن تنابنده و نقش «باباپنجعلی» در پایتخت صحبت کرد. وی گفت که بازی در این نقش برخلاف میل باطنیش بوده و دیگر از آن عبور کرده است. خمسه تأکید کرد که اگر مشکلی بین آنها باشد، درونی است و بیرونی نمی‌شود. همچنین به این نکته اشاره کرد که می‌شد شخصیت پنجعلی را در پایتخت حفظ کرد و ادامه داد که هنر یک داد و ستد بین هنرمند و مردم است.
در ادامه، خمسه به تجربیاتش در زندگی حرفه‌ای اشاره کرد و گفت که در فوتبال و تلویزیون همیشه در «درجه دو» بوده است. او همچنین به تحصیلاتش در روانشناسی اشاره کرد و توضیح داد که این علم به او کمک کرده تا شخصیت‌ها را در بازیگری بهتر تحلیل کند. خمسه بیان کرد که بازیگری برای او نوعی روانکاوی شخصیت است و در این زمینه به کمک کارگردانان و گروه‌های تولید می‌پردازد. این گفتگو نشان داد که خمسه علاوه بر بازیگری، نگرش عمیقی به روانشناسی شخصیت‌ها و تأثیر آن در نقش‌آفرینی دارد.
بازیگر طنز تلویزیون از نخستین همکاری با بهرام بیضایی می‌گوید
بازیگر سریال‌های طنز تلویزیون از نخستین تجربه همکاری‌اش با بهرام بیضایی در تئاتر «مرگ یزدگرد» سخن گفت. او در دوران دانشجویی در دانشگاه ملی (شهید بهشتی) با گروهی از علاقه‌مندان تئاتر آشنا شد و پس از پیوستن به گروه، نخستین تجربه‌اش را بداهه‌پردازی کرد. این حرکت که بعدها به نام «پرفورمنس» شناخته شد، به او توصیه کرد که باید وارد گروه‌های حرفه‌ای شود. او به گروهی از بازیگران برجسته مانند سوسن تسلیمی و احمد آقالو پیوست و تا سال ۱۳۵۷ ادامه داد.
پس از بازگشت از فرانسه، به پیشنهاد بیضایی نقش سرباز ساسانی را در نمایش «مرگ یزدگرد» پذیرفت. بیضایی ابتدا معتقد بود او به اندازه یک سرباز چهارشانه نمی‌آید، اما پس از اصرار هاشمی، این نقش به او سپرده شد. بازی در این نمایش و نقش‌آفرینی در کنار امین تارخ تجربه‌ای ویژه برای او بود. خمسه در این نمایش سرباز خندانی بود که اخبار هولناک را می‌آورد و در نهایت با لبخندی خاص، جمله‌ای به یاد ماندنی از نمایش را بیان می‌کرد.
کمدی جدی‌ترین کار جهان؛ خاطرات خمسه از آغاز کار حرفه‌ای
بازیگر سینما و تلویزیون درباره نخستین تجربه سینمایی‌اش در فیلم «مرگ یزدگرد» که آن را هنوز هم درخشان می‌داند، صحبت کرد و بیان کرد که کمدی را جدی‌ترین کار در دنیای هنر می‌داند. به گفته او، ساختن کمدی برخلاف درام، کار شاقی است چرا که در این ژانر کمدی شما را انتخاب می‌کند و بازیگر فقط باید در دام آن بیافتد. هدف اولیه او در دنیای هنر، بخندانیدن مخاطبان و تماشاگران بوده است.
او همچنین درباره تجربه‌های اولیه‌اش در سینما از جمله حضور در فیلم «دست بالای دست» به کارگردانی اسماعیل شنگله صحبت کرد. در این فیلم که به نقش چوپان دروغگو پرداخته بود، همکاری با هنرمندانی چون جمیله شیخی و محمدعلی کشاورز را تجربه کرد. سپس مهرجویی از او دعوت کرد تا در فیلم «اجاره‌نشین‌ها» بازی کند، اما به دلایلی این اتفاق نیفتاد. این بازیگر همچنین به مجموعه تلویزیونی «هوشیار و بیدار» اشاره کرد و گفت که پس از آن، مردم به او لقب «بیدار!» دادند و در ذهنشان ماندگار شد.
کمدی سالم؛ بی‌تکرار و با اندیشه
علیرضا خمسه معتقد است که کمدی سالم تاریخ انقضا ندارد و به آثار کلاسیکی مانند فیلم‌های چارلی چاپلین و لورن و هاردی اشاره کرد که هنوز هم با گذشت زمان جذاب باقی مانده‌اند. او سینمای دهه ۶۰ و ۷۰ را بی‌تکرار می‌داند و به کارهای خود در این دوران مانند «دلاوران کوچه دلگشا» و «آپارتمان شماره ۱۳» افتخار می‌کند. خمسه همچنین بر اهمیت منطق و اندیشه در کمدی تأکید کرد و گفت که کمدی واقعی باید علاوه بر خنداندن، نگاه انتقادی و پیام‌هایی پنهان در خود داشته باشد. او به نقل از کیومرث صابری گفت که طنز مانند جراحی است و هزل، قصابی، اشاره به تفاوت‌های مهم در ژانر کمدی و هزل. به نظر خمسه، کمدی باید نمایش رفتارهای ناصواب با پایان خوش باشد و نباید به هر قیمتی مردم را بخنداند.
انتقاد خمسه از کمدی‌های امروزی و ریل‌گذاری اشتباه
علیرضا خمسه علت عدم ارتباط خود با بسیاری از کمدی‌های امروزی را نبود عشق، اندیشه و خرد در آنها می‌داند. او معتقد است که کمدی باید علاوه بر خنداندن، به انسان‌ها پند بدهد و از آنها انتقاد کند، مانند یک پزشک که هر از چندگاه معاینه می‌کند. خمسه به کمدی‌های سخیف و سطحی اشاره کرد و گفت که این نوع کمدی‌ها ارزش واقعی ندارند. او به عنوان یک بازیگر حرفه‌ای تأکید کرد که باوجود پیشنهادهای متعدد، هنوز علاقه دارد در کمدی‌های شریفی که مبتنی بر خرد باشند، بازی کند. خمسه همچنین به ریل‌گذاری اشتباه مدیران پیشین سیما اشاره کرد و گفت که شرایط کنونی باعث شده که او در سریال‌هایی بازی کند که خودش آنها را نمی‌بیند. او به کارگردانانی مانند یدالله صمدی و ابوالحسن داوودی اشاره کرد که در آثارشان طنز با اندیشه و نقد اجتماعی دیده می‌شود و به مشکلات سناریوهای امروز انتقاد کرد.
یادگارهای دهه 60 و تغییرات اجتماعی
علیرضا خمسه در یادآوری دوران همکاری‌اش با کارگردانانی چون پوراحمد، هاشمی و داوودی، از روزهایی گفت که در کنار دوستانش در پروژه‌هایی مانند «لنگرگاه» و «روز باشکوه» کار کرده است. او به سختی‌های آن دوران اشاره کرد، از جمله فیلمبرداری در سرمای تهران با شرایط دشوار. خمسه معتقد است که روابط انسانی در گذشته صمیمی‌تر و شریف‌تر بود و حتی زندگی در جامعه‌ای فقیرتر اما پر از مهر، برایش جذاب‌تر به نظر می‌رسید. او اشاره کرد که با وجود پیشرفت‌های تکنولوژی، خانواده‌ها و روابط انسانی امروز از محتوا تهی شده‌اند. خمسه با اشاره به سخنان بیضایی درباره فقر، گفت که امروز گاهی در زندگی‌های مدرن، انسان‌ها از یکدیگر فاصله گرفته‌اند و فضای انسانی گذشته را کم‌تر می‌توان در جامعه یافت.
عبور از باباپنجعلی و دلایل عدم حضور در پایتخت
علیرضا خمسه در مورد عدم حضور خود در سریال پایتخت گفت که باوجود احترام به گروه سازنده، دیگر از نقش باباپنجعلی عبور کرده است. او توضیح داد که گروه سازنده پیشنهاد داده بودند که نقش پنجعلی به صورت روح در سریال حضور داشته باشد، اما خمسه این پیشنهاد را نپذیرفت، چون همزمان می‌خواست به خارج از کشور برای دیدن دخترش برود. او پیشنهاد کرده بود که پنجعلی به مشهد رفته و در آسایشگاه معلولان باشد، اما کارگردانی این ایده را نپذیرفت. خمسه همچنین به اختلافات درونی با محسن تنابنده اشاره کرد و گفت که هیچ اختلاف بیرونی وجود ندارد. او با بیان اینکه مردم هنوز علاقه‌مند به دیدن باباپنجعلی هستند، اذعان کرد که به این نقش فکر می‌کند چون برای مردم مهم است. با این حال، او معتقد است که دیگر در این نقش نمی‌تواند به مردم کمکی کند زیرا ویژگی‌های بدن پنجعلی دیگر به درد نقش نمی‌خورد. خمسه در نهایت بیان کرد که از پایتخت و باباپنجعلی عبور کرده و دیگر تمایلی به حضور در این پروژه ندارد.