پماد هیدروکورتیزون برای درمان بیماریهای مقعدی موثر است؟
یکی از داروهایی که معمولاً برای تسکین علائم این بیماری‌ها تجویز می شود، پماد هیدروکورتیزون است. اما سوال اصلی اینجاست: آیا پماد هیدروکورتیزون برای درمان بیماری های مقعدی موثر است؟
در این مقاله به صورت جامع بررسی می کنیم که پماد هیدروکورتیزون چگونه عمل می کند، برای درمان کدام بیماری های مقعدی موثر است و چه نکاتی را هنگام مصرف آن باید در نظر گرفت.
پماد هیدروکورتیزون چیست و چگونه عمل می کند؟
پماد هیدروکورتیزون از دسته داروهای کورتیکواستروئیدی موضعی است که به طور مستقیم بر روی پوست استفاده می شود. این دارو دارای خاصیت های:
- ضدالتهابی
- ضد خارش
- ضدآلرژی
- تا حدی ضد درد موضعی
است. هیدروکورتیزون با مهار آنزیم هایی که باعث بروز التهاب و پاسخ ایمنی بیش فعال می شوند، التهاب پوست و بافت های اطراف را کاهش داده و به تسکین سریع علائم کمک می کند.
چرا هیدروکورتیزون در درمان بیماری های مقعدی کاربرد دارد؟
بیماری های مقعدی معمولاً با تحریک بافتی، التهاب، خارش، سوزش یا خونریزی همراه اند. از آنجا که هیدروکورتیزون به کاهش التهاب و حساسیت کمک می کند، استفاده موضعی از آن در بسیاری از موارد، موجب بهبود علائم و افزایش کیفیت زندگی بیمار می شود. البته تأکید شده است که این دارو بیشتر جنبه تسکینی و حمایتی دارد، نه درمان ریشه ای.
Hydrocortisone comes as creams, ointment, spray or suppositories, for use inside and around the anus (bottom) to treat
هیدروکورتیزون به صورت کرم، پماد، اسپری یا شیاف برای استفاده در داخل و اطراف مقعد (پایین) برای درمان عرضه می شود.
https://www.nhs.uk/medicines/hydrocortisone/
بیماری های مقعدی قابل درمان با پماد هیدروکورتیزون
1. هموروئید (بواسیر)
بواسیر چیست و چه علائمی دارد؟ توضیحی از آن را با هم میخوانیم:
هموروئید به تورم و التهاب رگ های خونی در ناحیه مقعد گفته می شود که می تواند داخلی یا خارجی باشد. علائم آن شامل:
- احساس فشار یا درد در مقعد
- خونریزی حین دفع
- خارش یا سوزش شدید
نقش پماد هیدروکورتیزون در درمان بواسیر
در درمان بواسیر خفیف تا متوسط، پماد هیدروکورتیزون با کاهش التهاب، خارش و سوزش نقش موثری ایفا می کند. این پماد معمولاً با داروهای دیگری مثل لیدوکائین ترکیب شده تا اثر تسکینی سریع تری داشته باشد.
توجه: در بواسیر پیشرفته یا بیرون زده، نیاز به درمان های تخصصی تری وجود دارد.
2. شقاق مقعدی (فیشر آنال)
توضیح بیماری:
شقاق به شکاف یا ترک پوستی در اطراف مقعد گفته می شود که به طور معمول در اثر یبوست، دفع سخت یا التهاب مزمن به وجود می آید. علائم آن شامل:
- درد شدید هنگام یا پس از دفع
- خونریزی روشن در مدفوع یا دستمال
- اسپاسم عضلانی مقعد
نقش پماد هیدروکورتیزون در درمان شقاق
با کاهش التهاب و تسکین خارش اطراف زخم، به روند ترمیم پوست کمک می کند. این دارو اغلب با پمادهای شل کننده عضله ترکیب می شود.
3. درماتیت مقعدی (تحریک یا التهاب پوستی اطراف مقعد)
توضیح بیماری:
درماتیت مقعدی در اثر تماس پوست ناحیه با عوامل تحریک کننده مانند:
- مواد شوینده قوی
- پوشک بزرگسالان
- تعریق زیاد یا عدم بهداشت
رخ می دهد. علائم آن عبارت هستند از:
- قرمزی پوست
- خارش شدید
- پوسته پوسته شدن
نقش پماد هیدروکورتیزون در درماتیت مقعدی
به طور خاص برای این نوع التهاب موثر است. استفاده کوتاه مدت از هیدروکورتیزون باعث تسکین التهاب، بازسازی بافت آسیب دیده و کاهش واکنش آلرژیک می شود.
4. پروکتیت (التهاب انتهای رکتوم)
توضیح بیماری پروکتیت مقعدی:
التهاب انتهای رکتوم معمولاً به دلیل مواردی مانند:
- عفونت ها (مثل هرپس یا کلامیدیا)
- بیماری های التهابی روده (مثل کولیت اولسراتیو)
- پرتودرمانی ناحیه لگن
ایجاد می شود. علائم آن شامل:
- درد و فشار در ناحیه پایین لگن
- خونریزی یا ترشح از مقعد
- احساس دفع ناقص
نقش پماد یا شیاف هیدروکورتیزون در درمان پروکتیت
در صورت تشخیص پزشک، هیدروکورتیزون موضعی (یا به صورت شیاف) برای کاهش التهاب و تسکین علائم تجویز می شود. البته درمان اصلی باید با توجه به علت زمینه ای تعیین شود.
طریقه مصرف پماد هیدروکورتیزون برای ناحیه مقعد
در صورتی که تصمیم دارید به نتیجه موثری برسید بهتر است موارد زیر را دنبال کنید:
- قبل از مصرف ناحیه باید تمیز و خشک باشد.
- مقدار کمی از پماد را روی موضع مالیده و با دست تمیز ماساژ دهید.
- در صورت نیاز به استعمال داخلی (در مواردی مثل هموروئید داخلی)، از اپلیکاتور استفاده شود.
- حداکثر ۲ بار در روز (صبح و شب) استفاده شود، مگر پزشک طور دیگری توصیه کند.
- طول دوره درمان معمولاً بین ۵ تا ۷ روز است.
نکات ایمنی و هشدارها
حتما قبل از استفاده به موارد زیر توجه کنید:
- از مصرف بیش از حد خودداری کنید؛ مصرف طولانی مدت می تواند باعث نازک شدن پوست و بروز ترک پوستی شود.
- استفاده در کودکان باید با تجویز پزشک انجام شود.
- در صورت وجود عفونت قارچی یا باکتریایی، مصرف پماد به تنهایی کافی نیست و نیاز به درمان مکمل دارید.
- اگر پس از ۷ روز مصرف، علائم بهبود نیافت یا بدتر شد، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
عوارض جانبی احتمالی
مصرف هیدروکورتیزون موضعی به صورت کنترل شده معمولاً بدون عارضه است، اما ممکن است برخی عوارض دیده شوند:
نوع عارضه | توضیحات |
سوزش تا تحریک موضعی | شایع در روزهای اول |
نازک شدن پوست | طی مصرف بلند مدت |
واکنش آلرژیک | در صورت حساسیت به ترکیبات |
تغییر رنگ پوست | نادر اما ممکن |
جایگزین های هیدروکورتیزون برای درمان بیماری های مقعدی
در صورتی که هیدروکورتیزون پاسخ مناسبی ندهد، پزشک ممکن است از گزینه های جایگزین استفاده کند:
- پماد لیدوکائین (بی حسی موضعی)
- پماد نیتروگلیسیرین (برای شقاق)
- پماد ضد قارچ / آنتی بیوتیک (در صورت عفونت)
- پماد ام جی (MG) ترکیبی گیاهی برای بواسیر و شقاق