فارسی زبان یک گیلک نیست
فارسی زبان اصلی یک گیلک نیست
فیلمبرداری عالی. تدوین عالی. موسیقی عالی. کارگردانی خوب ، فیلم نامه خوب. و حال اصل مطلب...
فارسی زبان یک فارس است ، آذری زبان یک آذری ست ، کردی زبان یک کرد است ، لری زبان یک لر است و گیلکی زبان یک گیلک. اما چرا اصلی چنین ابتدایی در سینما و تلویزیون ایران رعایت نمی شود؟
سینما برای ما تحفه یست فرنگی که سال های دور(در دوران قاجار) از غرب وارد ایران شد. ما سینما را از همان ابتدا با فیلم های غربی و بخصوص هالیوودی شناختیم و بعد ها شروع به تقلید هنرمندانه از آن کردیم.
آمریکا وسترن را خلق کرد و جان فورد روح در کالبدش دمید بعد ها ایتالیا به آن ادویه مخصوص به خود را افزود و آنرا وسترن اسپاگتی نامید. آمریکا کمدی کلاسیک را خلق کرد و با کمک ستاره های اروپایی (مانند :چاپلین ، لورل و هاردی و دیگر بازیگران و کارگردانان مهاجر) به آن معنا بخشید و طولی نه انجامید که یک جهان از آن الگو گرفت. هیچکاک به سبک جنایی معنای تازه ای بخشید ، ژان رنوار و مارسل کارنه رئالیسم شاعرانه را از فرانسه به جهانیان معرفی کردند ، نئورئالیسم در ایتالیا پرده از کشوری جنگ زده برداشت و دسیکا ما را مجذوب ساده زیستی مردمان ساده کرد و کاپولا درام ها جذاب ساخت و کوبریک کمال گرا در هر ژانری غوغا بپا کرد. سینما در غرب بوجود آمد و به کمال خود رسید و این برای یک جهان اصلیست غیر قابل انکار . پس از همان ابتدا نیز ما تحت تاثیر سینمای غرب فیلمسازی کردیم و از آن الهام می گرفتیم. در این یاداشت کاری به دنیای سینمای شرق و کارگردانان بی نظیری مانند : وونگ کار وای ، هیروکازو کورئیدا ،آکیرا کوروساوا و ... ندارم و این نقدی برای سینمای شرق و ستایش سینمای غرب نیست. در ایران ،از موج نو تا امروز، فیلمسازان با الهام گرفتن وآمیختن فرم غربی و محتوای وطنی توانستند در جشنواره های جهانی افتخارات بسیاری را کسب کرده و نام خود را ماندگار کنند.
سریالی با محتوای مقاومت مردم گیلان در دوران اشغال شوروی در حال پخش است که در آن حتی شخصیت های گیلک به زبان گیلکی صحبت نمی کنند! شاید برای شما خواننده ی محترم این یک ایراد کودکانه به نظر برسد اما برای من حائز اهمیت بسیار است.
تینا پاکروان سعی دارد با سریالی درام – تاریخی مقاومت مردم گیلان را در طول جنگ جهانی و در زمان اشغال روسیه به نمایش بگذارد. خاتون ،با بازی نگار جواهریان، زنی ست بختیاری که پدرش از انقلابیون آن دوران بوده و در همان قسمت اول پی به این اصل می بریم. پس فارسی صحبت کردن خاتون کاملا منطقی و طبیعیست اما چرا مابقی بازیگران فارسی صحبت می کنند؟ آیا گیلکی زبان سختی است؟ آیا یک بازیگر نمی تواند زبان جدیدی برای یک فیلم بیآموزد؟ یا حداقل از لهجه ی آن منطقه استفاده کند؟
تمام شخصیت های اول به زبان فارسی صحبت می کنند این برای خانم کارگردان قابل هضم است اما ایشان نتوانستند کارگران را بدون لهجه ی گیلکی متصور شوند. مگر می شود فیلمی در گیلان ساخته شود و شخصیت اصلی گیلکی صحبت کند؟ سرهنگ خائن ما در واقعیت نیز به مردم زادگاهش خیانت می کندُ حتی لهجه ی گیلکی درستی ندارد او در برنامه های تلویزیونی به اصالتش می بالد و آن را می ستاید اما جلوی دوربین همه چیز را به باد فراموشی می سپارد.
در ایتالیا مردم سیسیل (جنوب ایتالیا) با غلظت بیشتری از مردم تورین (شهری در شمال ایتالیا) ایتالیایی حرف می زنند و این اصل در تمام فیلم ها و سریال های ایتالیا رعایت می شود. در آمریکا لهجه ی مردمان جنوب با شمال متفاوت است اما این تفاوت در هیچ فیلمی نادیده گرفته نشده و نمی شود.برای مثال: در فیلم ویل هانتینگ خوب شخصیت اصلی یک کارگر ساده و جوان است که استعداد بالایی در ریاضیات دارد اما با لهجه ( بوستون )انگلیسی صحبت می کند، در سریال کاراگاهان حقیقی داستان در کارولینای شمالی ( و یا جنوبی) اتفاق می افتد و شخصیت های اصلی همانند شخصیت های فرعی با لهجه ی جنوب آمریکا انگلیسی صحبت می کنند و در فیلم جانگو نیز شاهد بازیه درخشانی از دکاپریو با لهجه ی جنوب آمریکا هستیم و همان بازیگر در فیلم روزی روزگاری غرب با لهجه ی نیویورکی (دهه پنجاه) انگلیسی صحبت می کند و این برای کارگردان ، نویسنده و یا هیچکس دیگری نشان از ضعف و خواری نیست.
در ایران اما لهجه نشان از ضعف است و در سینما نقش های فرعی لهجه دارند و نقش های اصلی فارسی زبانند. اما اگر قرار است از غرب برای پیشرفت الگو بگیریم چرا از این جنبه ها چشم پوشی می کنیم؟ چرا کارگر خانه ی ارباب باید گیلکی صحبت کند اما زن ارباب فارسی ؟ چرا زن دوم که در فقر دست و پنجه نرم می کند باید لهجه گیلکی داشته باشد اما پسر ارباب که نظامی است و صاحب منسب ذره ای لهجه ندارد؟چرا فهیمه اکبر که نویسنده ، خواننده و فعال اجتماعی گیلانی بود به زبان گیلکی می خواند اما به فارسی صحبت می کند؟ چرا جناب خائن که ریشه اش گیلانی ست نمی تواند به زبان مادریش صحبت کند؟
اگر قرار است از فرهنگ کشور و تاریخ کشورمان فیلم و سریال بسازیم پس بهتر است در تاریخ دست نبرده و آن را به میل خود عوض نکنیم.
اما این دلخوری ها قبل از من توسط خیلی های دیگر بیان شده و بی شک من آخرین معترض نیز نخواهم بود.کاش احترام به فرهنگ اقوام مختلف همه گیر شده و دیگر شاهد چنین بی حرمتی های غیر عمد نباشیم.