جزییات پروانه نمایش فیلم سینمایی «لاک پشت» / بهمن کامیار: سینمای ایران را به اجبار به کمدی فروختند!
«لاک‌پشت» در سال ۱۳۹۸ ساخته شد و با وجود دریافت پروانه ساخت از سوی وزارت ارشاد، هیچ‌گاه موفق به اکران عمومی نشد. فضای پررمزوراز فیلم، مضمون اجتماعی آن و برخوردی انتقادی با برخی ساختارهای فرهنگی و قضایی، از جمله دلایل غیررسمی توقیف آن اعلام شده بود؛ هرچند بهمن کامیار و دیگر عوامل فیلم بارها نسبت به این مسئله واکنش نشان دادند و خواستار شفاف‌سازی درباره دلایل توقیف شدند.
فیلم «لاک‌پشت» در چهل‌وسومین دوره جشنواره فیلم فجر این فرصت را یافت که در بخش ویژه، در کنار آثار توقیفی دیگری چون «پیرپسر» و «رکسانا»، برای اهالی رسانه به نمایش درآید. اما برخلاف آن دو فیلم، خبری از اکران عمومی «لاک‌پشت» نبود. به همین بهانه به سراغ کارگردان و تهیه‌کننده فیلم، بهمن کامیار رفتیم تا از آخرین وضعیت نمایش فیلم او باخبر شویم.
بهمن کامیار، کارگردان و تهیه‌کننده سینما و تلویزیون، در گفت‌وگو با «سلام سینما» از سرنوشت اکران فیلم تازه‌اش با عنوان «لاک‌پشت» گفت و به بررسی جایگاه سینمای غیرکمدی در گیشه امسال پرداخت.
فیلم «لاک‌پشت» در صف اکران تابستان
کامیار در خصوص سرنوشت فیلم «لاک‌پشت» پس از حضور در چهل‌وسومین جشنواره فیلم فجر گفت: «پروانه نمایش صادر شده و ما قرارداد پخش فیلم را هم با دفتر پخش منعقد کردیم. به احتمال زیاد، تابستان امسال، این فیلم در برنامه اکران قرار می‌گیرد.»
واکنش‌ها به «لاک‌پشت» در جشنواره: فراتر از انتظار
وی در خصوص واکنش‌ها به نمایش این فیلم در بخش ویژه چهل و سومین جشنواره فیلم فجر در گفت و گو با خبرنگار «سلام سینما» افزود: «نمایش خیلی خوبی داشتیم. بازخوردها چه از سوی مخاطبان و چه از سوی منتقدان مثبت بود. بسیاری از نویسندگان مطالبی درباره فیلم نوشتند و حتی خیلی‌ها تماس گرفتند و درباره فیلم صحبت کردند. این نشان می‌دهد که اثر توانسته توجه‌ها را جلب کند.»
سال بازگشت مخاطب جدی به سینما؟
کامیار درباره شرایط گیشه و بازخوردهای عمومی به فیلم‌های غیرکمدی گفت: «امسال برخلاف دو سه سال گذشته، دیگر خبری از تیم‌های صرفاً کمدی در اکران نیست. بعد از چند سال، مخاطبان جدی سینما، با فیلم‌هایی روبرو می‌شوند که صرفاً به قصد خنداندن ساخته نشده‌اند. پیش‌بینی من این است که با توجه به اکران نوروز و فروش نسبتاً خوب فیلم‌های غیرکمدی، امسال مردم بیشتر به سمت آثار جدی می‌روند. باید بفهمیم که سینمای ما فقط کمدی نیست.»
از دل فیلمنامه‌ای قدیمی تا فیلمی در ژانر سایکودرام
وی در ادامه، درباره روند شکل‌گیری فیلم «لاک‌پشت» تاکید کرد: «فیلمنامه را من سال ۱۳۹۶ یا ۱۳۹۷ نوشتم. از همان ابتدا دو بازیگر اصلی فیلم را در ذهنم داشتم و خوشبختانه فیلم هم با همان‌ها ساخته شد. همان زمان فیلمنامه را به آقای اصلانی دادم. ایشان هم استقبال کرد اما به خاطر مشغله سریال‌ها، امکان همکاری نداشت. گذشت تا سال ۱۴۰۲ که شرایط برای همکاری فراهم شد. از سوی دیگر، آقای صابر ابر هم فیلمنامه را خواند و خیلی سریع پذیرفت. بدون مشکل خاصی تیم بسته شد و کار آغاز شد.»
تفاوت‌گرایی و ژانر سایکودرام؛ ریسک موفق
بهمن کامیار در توضیح انتخاب سبک سایکودرام برای این فیلم گفت:«من اساساً علاقه‌مند به تجربه ژانرهای متفاوت هستم. حس کردم که این تیم و این فضا می‌تواند فیلمی متفاوت رقم بزند. خدا را شکر، زمانی که در جشنواره نمایش داشتیم، بسیاری از تماشاگران به همین متفاوت بودن فضای فیلم علاقه نشان دادند. ژانر سایکودرام این روزها در سینمای ایران کمیاب است، اما بازخوردها نشان داد که چقدر می‌تواند تاثیرگذار باشد.»
ژانر سایکودرام چیست؟
وی در خصوص تعریف این ژانر نیز توضیح داد: «سایکودرام یا درام روانشناسانه، بر پایه شخصیت‌پردازی و بررسی لایه‌های روانی شخصیت‌ها استوار است. در این نوع فیلم، بیشتر تمرکز روی سلامت روان، تأثیر افکار و درونیات شخصیت‌ها بر زندگی و تصمیمات آن‌هاست. شما به درون ذهن شخصیت نفوذ می‌کنید، می‌بینید که چه می‌اندیشد، چه احساس می‌کند، و این چطور زندگی‌اش را شکل می‌دهد. سایکودرام به جای رخدادهای بیرونی، روایت را از درون شخصیت‌ها پیش می‌برد.»
اکران نیاز به تنوع دارد، نه تکرار ژانر کمدی
کامیار در بخش دیگری از این گفت‌وگو، بر اهمیت تنوع ژانر در سینمای ایران تاکید کرد و گفت:«ما باید اعتماد مخاطبان را دوباره جلب کنیم و این اعتماد وقتی بازمی‌گردد که فقط یک ژانر تکراری را نبینند. سینمای ما سال‌هاست یا کمدی بوده یا اجتماعی. آن هم اجتماعی‌های تلخ و تکراری. باید به سمتی برویم که مخاطب بتواند بین گزینه‌ها انتخاب کند. امروز یک فیلم کودک، فردا یک فیلم ترسناک یا یک اکشن. این تنوع، نه فقط مخاطب‌های سینما، بلکه حتی مخاطب‌های قهر کرده را هم بازمی‌گرداند.»
نقش مدیران و شورای صنفی در بازگرداندن مخاطب
وی افزود:«تعیین‌کننده اصلی مسیر سینما، مدیریت است. مدیریت سینمایی باید از فیلم‌های ژانرهای مختلف حمایت کند؛ هم در صدور پروانه ساخت، هم در چینش اکران، هم در جلوگیری از تخلفات سینمادارها. وقتی سینما به سمت تک‌ژانری شدن می‌رود، حتی فیلم‌سازهایی که هیچ‌وقت کمدی نمی‌ساختند هم مجبور می‌شوند به سمت آن بروند. این خطری‌ست که باید با سیاست‌گذاری درست جلوی آن را گرفت.
خبرنگار: مهلا رنجبران