مهمانی خصوصی، حریم خصوصی است؛ حتی مصرف مشروبات هم مجوز ورود نمیشود
اختصاصی سلام سینما؛ مهلا رنجبران | در پی اعلام رسمی بازداشت ۷ بازیگر درباره این پرونده و ارجاع آن به اتهامات اخلاقی و مصرف مشروبات الکلی — پرسشهای جدی درباره حدود دخالت نهادها در «حریم خصوصی شهروندان» مطرح شده است. در همین رابطه، با کامبیز نوروزی، حقوقدان، گفتوگو کردیم تا بر اساس قانون، مرز بین حریم خصوصی و امکان ورود پلیس یا مقام قضایی را روشن کند.
تعریف قانونی حریم خصوصی چیست؟
نوروزی در ابتدا توضیح میدهد که:
«در قوانین ما حریم خصوصی تعریف مشخص قانونی ندارد.
ولی در قانون اساسی، حیثیت، جان و مال افراد از تعرض مصون است؛ این پایه بحث حریم خصوصی است.
ما بیشتر بر اساس فهم عرفی حریم خصوصی را تعریف میکنیم و چیزی نیست که در قانون بهطور دقیق مشخص شده باشد. عرف یک ضابطه ساده دارد: مکانها و اطلاعاتی که دیگران اجازه دسترسی به آن ندارند، حریم خصوصیاند.»
او مثالهای روشنی میزند:
«یک کیف دارید؛ هیچکس بدون اجازه شما نمیتواند داخل کیف شما را نگاه کند.
در خانهتان زندگی میکنید — چه کاخ باشد چه کلبه — هیچکس بدون اجازه نمیتواند وارد شود.
کسی بدون اجازه شما نمیتواند سوار اتومبیلتان شود.
کسی بدون اجازه شما نمیتواند از چهرهتان عکس بگیرد.
اینها همه یعنی حریم خصوصی. عرف هم همینها را میگوید.»
آیا پلیس میتواند به «مهمانی خصوصی» ورود کند؟
خبرنگار سلامسینما با اشاره به ماجرای بازداشت بازیگران، پرسشی مطرح میکند:
«در یک مهمانی خصوصی — چه برای مردم عادی، چه هنرمندان — آیا پلیس یا قوه قضاییه میتواند وارد شود؟»
نوروزی پاسخ میدهد:
«به نظر من مطلقاً اجازه ندارد.
اگر در یک خانه بهفرض گزارش شود که مواد مخدر تولید میشود، بله، دادستان یا بازپرس میتواند دستور ورود بدهد.
اما یک مهمانی خصوصی، خودِ مهمانی غیرقانونی نیست.
هر اتفاقی که در چنین محیطی میافتد، در حریم خصوصی است، نه در ملأ عام.
حتی مقام قضایی هم نمیتواند اجازه ورود بدهد.»
او مثالی روشن میزند:
«فرض کنید اعضای فامیل جمع هستند و محرم و نامحرم همدیگر را میبینند. این خیلی زیاد اتفاق میافتد.
نمیشود وارد شد و گفت جرم رخ داده؛ چون در محدوده حریم خصوصی است.»
مرزی که «حریم خصوصی» را از بین میبرد؛ تنها در جرائم با «وجهه عمومی»
نوروزی در پاسخ به رنجبران خبرنگار سلام سینما در خصوص این سوال که مرز قانونی چه زمانی میگوید این دیگر حریم خصوصی نیست؟ می گوید:
«هرجا شواهد و اطلاعات قابل اعتنا وجود داشته باشد که جرمی جدی با وجهه عمومی در حال رخ دادن است، قانون اجازه ورود میدهد.
یعنی جرمی که آثارش در جامعه بازتاب دارد.»
او مثال میزند:
«در یک خانه باند قاچاق مواد مخدر دارد بستهبندی میکند.
یا یک محل نگهداری اموال مسروقه است.
اینها استثنا هستند. چون جرم سازمانیافته و دارای اثر اجتماعی است.»
مصرف مشروبات الکلی در حریم خصوصی؛ آیا ورود پلیس را توجیه میکند؟
خبرنگار سلام سینما با اشاره به پرونده اخیر بازیگران میپرسد:
«الان گفته شده برخی از بازداشتها به دلیل مصرف مشروبات الکلی در مهمانی بوده.
آیا این مصرف، حریم خصوصی را از بین میبرد؟»
نوروزی با قاطعیت پاسخ میدهد:
«این قطعاً حریم خصوصی است.
عدهای دور هم جمع شدهاند — بازیگر، هنرمند، آدم عادی، هرکس.
این یک مهمانیست در حریم خصوصی.
حتی مصرف مشروبات الکلی هم نمیتواند دلیل قانونی ورود یا بازداشت باشد.
حداقلش این است که نه ورود به مکان و نه بازداشت افراد، با استناد به این موضوع هیچ توجیه قانونی ندارد.»
حکم قانونی درباره بازیگران بازداشتشده چیست؟
در ادامه گفتوگو، از نوروزی درباره وضعیت حقوقی بازداشتشدگان ــ طبق چارچوب کلی قوانین ــ میپرسیم. او تأکید میکند:
«در چنین مواردی معمولاً اصل برائت برقرار است. اگر فردی در خانه یا مهمانی خصوصی باشد، نفسِ حضور در آن مکان جرم نیست.
تا زمانی که جرم مشخص، قانونی و قابل استناد اثبات نشده باشد، هیچ اقدامی حتی بازداشت یا ورود به مکان خصوصی توجیه قانونی ندارد.»
او اضافه میکند:
«اگر صرفاً رفتارهای خصوصی ملاک باشد، قانون اجازهٔ برخورد نمیدهد. باید جرم مشخص وجود داشته باشد. و اگر جرم در فضای خصوصی باشد اما به ملأعام کشیده نشده و تهدید عمومی ایجاد نکند، باز هم ورود غیرقانونی است.»
چه چیزی «دلیل قانونی ورود» محسوب میشود؟
نوروزی جمعبندی میکند:
«دلیل قانونی زمانی است که شواهد جدی وجود داشته باشد مبنی بر اینکه جرم دارای آثار عمومی در حال وقوع است.
جرمی که تهدید اجتماعی ایجاد میکند و از رفتار فردی فراتر میرود.
اما مصرف مشروبات، نوع پوشش، رقصیدن، یا صرفاً دورهمی بودن،
هیچکدام دلیل ورود پلیس یا مقام قضایی نیستند.»
من مهلا رنجبران هستم؛ متولد ۱۳۸۱، فارغالتحصیل کارشناسی مهندسی نقشهبرداری، و عاشق دنیای خبر و تصویر. خبرنگاری برای من فقط یک شغل نیست؛ چیزیست که باهاش زندگی میکنم، نفس میکشم و ازش لذت میبرم.
از سال 1404 با سلام سینما همکاری دارم و با تمرکز بر سینما، تلویزیون، چهرههای هنری و حواشی فرهنگی، تلاش میکنم خبر را نه فقط منتقل، بلکه حسبرانگیز کنم و با قلمم به کلمات روح ببخشم.