بیوگرافی هادی مرزبان و همسرش فرزانه کابلی

 هادی مرزبان از آن‌دسته هنرمندانی بود که نامش با تاریخ تئاتر ایران گره خورد؛ نه از سر بزرگ‌نمایی، بل‌که به دلیل سال‌ها کار پیوسته، نگاه دقیق به متن، و وسواس در اجرا. نسل‌های مختلف تماشاگر با آثار او خاطره دارند؛ از نمایش‌های کلاسیک گرفته تا اجرا‌هایی که بر پایهٔ تجربه‌های شخصی و نگاه اجتماعی شکل گرفت. مرزبان در تمام این سال‌ها، چه در اوج فعالیت و چه در دوره‌هایی که با دشواری‌های جسمی روبه‌رو شد، تلاش کرد از صحنه کنار نرود و پیوندش را با هنر زنده نگه دارد. بستری‌شدن اخیر او در بیمارستان و درگذشت او در 81 سالگی، بار دیگر توجه بسیاری را به زندگی و کارنامهٔ این کارگردان باسابقه جلب کرده و فرصتی فراهم آورده تا مسیری که پیموده و اثری که گذاشته را مرور کنیم.

هادی مرزبان از چهره‌های اثرگذار و ماندگار تئاتر ایران است؛ هنرمندی که چند دهه از عمر خود را صرف ساخت و اجرای نمایش‌هایی کرده که بخشی از حافظه جمعی هنر ایران را شکل داده‌اند. او ۴ فروردین ۱۳۲۳ در سبزوار زاده شد و از همان سال‌های نوجوانی به هنر نمایش علاقه نشان داد؛ علاقه‌ای که بعد‌ها مسیر حرفه‌ای زندگی او را تعیین کرد.

تحصیلات و شکل‌گیری نگاه حرفه‌ای هادی مرزبان

پس از مهاجرت به تهران، هادی مرزبان تحصیلات خود را در دانشکده هنرهای زیبای تهران دنبال کرد و در سال ۱۳۵۲ در رشته بازیگری و کارگردانی فارغ‌التحصیل شد. او در این دوران با تکیه بر علاقه و کوشش فراوان، دانش پایه‌ای خود در زمینه هنر نمایش را مستحکم کرد و توانست نگاه حرفه‌ای به صحنه و نقش‌ها پیدا کند.

برای گسترش تجربه و آموختن روش‌های نوین کارگردانی، مرزبان راهی انگلستان شد و در سال ۱۳۵۷ مدرک کارشناسی ارشد در رشته «طراحی و کارگردانی تئاتر» از دانشگاه برونل دریافت کرد. این تجربه فرصتی بود تا او با شیوه‌های بین‌المللی کارگردانی و اجرای نمایش آشنا شود و دیدگاهش را نسبت به هنر نمایش گسترش دهد.

افزون‌بر تحصیلات دانشگاهی، مرزبان نشان درجه یک هنری دریافت کرد؛ نشانی که معادل مدرک دکتریست و تنها به هنرمندان اثرگذار کشور تعلق می‌گیرد. 

شروع فعالیت‌های هنری هادی مرزبان

فعالیت حرفه‌ای هادی مرزبان در عرصه تئاتر از سال ۱۳۴۵ آغاز شد. از همان نخستین سال‌ها، او با کوشش و تمرکز کامل وارد کارگردانی شد و همواره نگاهی دقیق به متن و اجرای نمایش‌ها داشت. مرزبان با انتخاب آثار و شکل‌دهی اجراها، نمایش‌هایی روی صحنه برد که بسیاری از آن‌ها نه تنها در خاطره مخاطبان ماندگار شدند، بل‌که به عنوان بخش مهمی از تاریخ تئاتر ایران ثبت شده‌اند. سبک او در کارگردانی و دقت در جزئیات، باعث شد اجراهایش همواره با استقبال هنرمندان و تماشاگران روبه‌رو شود و جایگاه او را به‌عنوان یک چهره اثرگذار تثبیت کند.

زندگی شخصی و ازدواج هادی مرزبان

هادی مرزبان در سال ۱۳۶۷، هنگامی‌که ۴۳ سال داشت، در جریان اجرای نمایش «آهسته با گل سرخ» با فرزانه کابلی آشنا شد. کابلی در آن زمان ۳۹ ساله بود و به عنوان یکی از طراحان برجسته حرکات و چهره‌های شناخته‌شده هنر نمایش شناخته می‌شد. این آشنایی کم‌کم شکل جدی‌تری به خود گرفت و سرانجام به ازدواج انجامید؛ پیوندی که از آن زمان تاکنون، زندگی و فعالیت‌های هنری آن‌ها را همراه با هم ادامه داده است.

هادی مرزبان و همسرش فرزانه کابلی

فرزانه کابلی در تمام این سال‌ها نه تنها شریک زندگی مرزبان بوده، بل‌که در مراحل مختلف حرفه‌ای او نیز حضور فعال و حمایتگرانه داشته است. او با همراهی و توجه مستمر خود، نقش مهمی در مدیریت و پشتیبانی فعالیت‌های هنری مرزبان ایفا کرده است و همواره پشتوانه‌ای برای ادامه کار و خلاقیت او بوده است.

ورود هادی مرزبان به سینما

با آن‌که هادی مرزبان بیش‌تر به عنوان کارگردان تئاتر شناخته می‌شود، تجربه بازیگری در سینما را نیز در کارنامه خود دارد. او نخستین‌بار در سال ۱۳۶۵ با بازی در فیلم «جنگل‌بان» ساخته منوچهر حقانی‌پرست وارد دنیای سینما شد و توانست نگاه تازه‌ای به بازیگری در فیلم داشته باشد. پس از این تجربه، مرزبان در چند اثر دیگر نیز حضور یافت و با نقش‌آفرینی‌هایش، نشان داد که توانایی تطبیق خود با قالب‌های گوناگون نمایشی و سینمایی را دارد و می‌تواند نگاه هنری خود را به صحنه فیلم نیز منتقل کند.

تدریس و فعالیت‌های آموزشی هادی مرزبان

افزون‌بر فعالیت در عرصه کارگردانی، هادی مرزبان بخش قابل توجهی از سال‌های کاری خود را به آموزش اختصاص داد. او از سال ۱۳۷۷ تا ۱۳۷۹ در کانون تئاتر دانشگاه علم و صنعت ایران تدریس کرد و طی این مدت شاگردان زیادی از دانش و تجربه‌های او بهره بردند. رفتار آرام و نگاه دقیق مرزبان به هنر نمایش باعث می‌شد فضای کلاس‌هایش صمیمی و در عین حال حرفه‌ای باشد و هر دانشجویی بتواند به شکل ملموس از روش‌ها و دیدگاه‌های او در زمینه کارگردانی و بازیگری بهره ببرد. حضور او در محیط آموزشی نه تنها دانش هنری شاگردان را ارتقا داد، بل‌که الهام‌بخش نسل‌های تازه‌ای از هنرمندان تئاتر شد تا مسیر حرفه‌ای خود را با دقت و جدیت دنبال کنند.

بستری‌شدن هادی مرزبان در بیمارستان

در آبان ۱۴۰۴ خبر بستری‌شدن هادی مرزبان دوباره نام او را در مرکز توجه قرار داد. فرزانه کابلی، همسر او، توضیح داد که مرزبان به دلیل ناراحتی در لوزالمعده و کبد در بیمارستان بستریست و تیم پزشکی در حال پیگیری دقیق روند درمان اوست. او ابراز امیدواری کرد که با بهبود شرایط جسمی، مرزبان بتواند دوباره روی پای خود از بیمارستان خارج شود؛ گرچه در این مدت مرزبان نگران تمرین‌های اجرای تازه‌اش بوده و پیوسته به کار فکر کرده است.

فرزانه کابلی گفت هر کاری از دستش برآید برای آرام‌تر شدن شرایط او انجام می‌دهد و امیدوارست پزشکان نیز تمام توان خود را صرف درمان او کنند.

از سوی دیگر، مهدی عبادتی، تهیه‌کننده و از اعضای نزدیک خانواده مرزبان، جزئیات بیش‌تری از وضعیت او ارائه کرد. او گفت چند روز است که مرزبان در بخش آی‌سی‌یو بستریست و مراحل درمان را در محیط مراقبت ویژه می‌گذراند.

به گفته عبادتی، به دلیل آن‌که منشأ بیماری هنوز برطرف نشده، لازمست این کارگردان باسابقه همچنان تحت نظر مستقیم تیم درمان باشد. او افزود مرزبان روز گذشته تحت عمل جراحی قرار گرفت؛ عملی که با وجود ریسک بالا، خوش‌بختانه با موفقیت انجام شد.

عبادتی تأکید کرد که حال عمومی مرزبان خوبست، اما تا رسیدن به شرایط جسمی ایده‌آل لازمست چند روزی دیگر در بیمارستان بماند و روند درمان را ادامه دهد.

نقش هادی مرزبان در تئاتر و سینمای ایران

کارنامه و آثار هادی مرزبان

کارگردانی تئاتر – گزیده آثار مهم

طالب – تالار سنگلج، ۱۳۵۸

فریاد – تالار قشقایی، ۱۳۶۰

پلکان – تالار اصلی تئاتر شهر، ۱۳۶۳

شاهزاده و گدا – تالار اصلی، ۱۳۶۵

آهسته با گل سرخ – تالار اصلی، ۱۳۶۷

هاملت با سالاد فصل – تالار اصلی، ۱۳۶۹

تنبور نواز – تالار اصلی، ۱۳۷۲

آمیز قلمدون – تالار چهارسو، ۱۳۷۶

شب روی سنگ‌فرش خیس – تالار اصلی، ۱۳۷۸

سیمرغ – تالار وحدت، ۱۳۷۹

میر عشق – تالار وحدت و فرهنگسرای بهمن، ۱۳۷۹ – ۱۳۸۰

باغ شب‌نمای ما – تالار اصلی، ۱۳۸۱

خاطرات هنرپیشه نقش دوم – تالار سنگلج، ۱۳۸۲

نوبت دیوانگی – تالار وحدت، ۱۳۸۳

ملودی شهر بارانی – تالار اصلی، ۱۳۸۴

پایین؛ گذر سقاخانه – تالار وحدت، ۱۳۸۵

لبخند با شکوه آقای گیل – تالار اصلی، ۱۳۸۶

هاملت با سالاد فصل – تالار سنگلج، ۱۳۸۸

دزد آب – جشنواره رضوی، ۱۳۸۸

خانمچه و مهتابی – تالار برج آزادی، ۱۳۸۹

تانگوی تخم‌مرغ داغ – تالار وحدت، ۱۳۹۳

بازار عاشقان – تالار وحدت، ۱۳۹۵

بنگاه تئاترال – سنگلج، ۱۳۹۶

آهسته با گل سرخ – سنگلج، ۱۳۹۷

دکتر نون زنش را بیشتر از مصدق دوست دارد – تالار وحدت، ۱۴۰۱

هادی مرزبان در برنامه کتاب‌باز

نویسندگی هادی مرزبان در تئاتر

سیمرغ – تالار وحدت، ۱۳۷۹

بازیگری هادی مرزبان در تئاتر

رستم و سهراب – دانشکده هنر‌های زیبا، ۱۳۴۷

ملاقات بانوی سالخورده – تالار مولوی، ۱۳۵۱

همه پسران من – تالار سنگلج، ۱۳۵۹

بازیگری هادی مرزبان در سینما

جنگل‌بان – ۱۳۶۶

آخرین تک‌سوار ایل – ۱۳۶۷

ابلیس – ۱۳۶۹

آخرین تک‌سوار – ۱۳۷۷

بچه‌های ابدی – ۱۳۸۶

جایگاه هنری هادی مرزبان

هادی مرزبان طی چند دهه فعالیت پیوسته در تئاتر ایران، به یکی از چهره‌های تأثیرگذار و ثابت‌قدم این حوزه بدل شده است. نگاه دقیق او به متن، پایبندی به اصول اجرایی و توجه به ریشه‌های فرهنگی، سبک ویژه‌ای در کارگردانی او پدید آورده است. بسیاری از منتقدان، مرزبان را یکی از مهم‌ترین مفسران صحنه‌ای آثار اکبر رادی می‌دانند؛ چراکه اجرا‌های او از نمایش‌نامه‌های رادی، بخش مهمی از تاریخ تئاتر ایران را شکل داده است.

مرزبان، چه در نقش کارگردان و چه در مقام معلم و هنرمند فرهنگی، شخصیتیست که جامعه تئاتر او را با احترام و اعتماد می‌شناسد. بخش بزرگی از هویت تئاتر معاصر ایران، وام‌دار سال‌ها تلاش و پایداری اوست.

هادی مرزبان، کارگردان پیشکسوت تئاتر، در سن ۸۱ سالگی درگذشت.

فرزانه کابلی، همسر او، با اندوه در گفت‌و‌گو با ایسنا اعلام کرد که مرزبان امروز ساعت ۷ صبح در بیمارستان دار فانی را وداع گفت.

مرزبان طی هفته‌های اخیر به دلیل مشکلات لوزالمعده در بخش مراقبت‌های ویژه (ICU) بستری بود.

این هنرمند قصد داشت نمایش «پریزاد» را روی صحنه ببرد، اما این پروژه هرگز به پایان نرسید.