گزارشی از فروش سینمای ایران در قرن جدید | از ظهور انیمیشن‌ها تا ناکامی فیلم‌های ارگانی

اختصاصی سلام سینما – فرزین محمدی: بررسی آمار فروش سینمای ایران بین سال‌های 1400 و 1404 نشان می‌دهد سال 1403 با 2 تریلیون تومان فروش سال پررونق سینمای ایران و سال 1400 با 158 میلیارد تومان سال کسادی سینما بوده است. فیلم «هفتاد سی» با 360 میلیارد تومان فروش پرفروش‌ترین فیلم بین‌ سال‌های 1400 تا 1404 است. نکته قابل توجه در آمار منتشر شده اختلاف فروش بین فیلم‌های کمدی و درام است. در تمام این سال‌ها فیلم‌های کمدی در صدر جدول فروش قرار داشتند. سال 1400 سالی است که سینماها تازه از کمای همه‌گیری کرونا بیرون آمده بودند و شاید بتوان دلیل افت فروش را در همین علت جستجو کرد. بررسی جدول فروش سینمای ایران در چهار سال گذشته نشان می‌دهد فیلم‌های کمدی طلایه‌دار فروش بوده‌اند و انیمیشن‌های ایرانی که آثار نوظهور در سینمای ایران هستند بین مردم محبوب واقع شده‌اند. همچنین بررسی‌ها نشان می‌دهد فیلم‌هایی که با اعتبار ارگان‌های دولتی ساخته شدند نتوانستند بین 10 فیلم ابتدایی جدول فروش قرار بگیرند. 

1400؛ کرونا و سال بی‌رونق سینمای ایران

سینمای ایران در سال 1400 با بیشتر از هفت میلیون مخاطب بیش از 158 میلیارد تومان فروش داشته است. فیلم‌های «دینامیت» به کارگردانی مسعود اطیابی با 58 میلیارد تومان، «گشت ارشاد 3» به کارگردانی سعید سهیلی با 42 میلیارد تومان، «قهرمان» به کارگردانی اصغر فرهادی با 12 میلیارد تومان، «بی‌همه چیز»‌ به کارگردانی محسن قرایی با بیشتر از 9 میلیارد تومان و «آتابای» به کارگردانی نیکی کریمی با 5میلیارد و 500 میلیون تومان پرفروش‌ترین فیلم‌های سال 1400 بوده‌اند. نکته قابل توجه در آمارهای فروش اختلاف فروش فیلم‌های کمدی با درام است به‌گونه‌ای مجموع فروش فیلم‌های درام در بین پنج فیلم اول پرفروش به میزان 26 میلیارد بوده است درحالیکه فروش دو فیلم کمدی در صدر جدول جمعا 100 میلیارد تومان محاسبه شده است. اختلاف فروش فیلم‌های کمدی با فیلم‌های رتبه پنجم به بعد جدول فروش به بیش از 80 درصد می‌رسد؛ برای مثال رتبه ششم فروش فیلم در سال 1400 «شهر گربه‌ها» است تنها 5 میلیارد تومان فروش داشته است؛ عددی که در مقابل 58 میلیارد فروش «دینامیت» به عنوان صدرنشین و فروش کلی 158 میلیارد تومانی بسیار ناچیز است. 

صعود فروش در سال 1401

فروش کل سینمای ایران در سال 1401 صعودی قابل توجه داشته است و عدد 450 میلیارد تومان را ثبت کرده است. فیلم‌های «انفرادی» با 77 میلیارد و 500 میلیون تومان و «بخارست» با فروش 54 میلیارد تومان و هردو به کارگردانی مسعود اطیابی رتبه اول و دوم پرفروش‌ترین فیلم‌های سال 1401 را به خود اختصاص داده‌اند. فیلم‌های «سگ بند» به کارگردانی مهران احمدی با 42 میلیارد تومان، «ملاقات خصوصی» به کارگردانی امید شمس نزدیک به 34 میلیارد تومان و «پسر دلفینی» به کارگردانی محمد خیراندیش با بیش از 23 میلیارد تومان در رتبه‌های سوم تا پنجم قرار دارند. 

1402؛ سال فیلم‌های کمدی

سال 1402 فروش کل سینمای ایران به یک تریلیون و 159 میلیارد تومان رسیده است. «فسیل» به کارگردانی کریم امینی با 324 میلیارد تومان فروش در صدر جدول فروش ایستاده است و فیلم‌های «هتل» به کارگردانی مسعود اطیابی با 277 میلیارد تومان، «هاوایی» به کارگردانی بهمن گودرزی با 83 میلیارد تومان، «شهر هرت» به کارگردانی کریم امینی با 77 میلیارد تومان، «ویلای ساحلی» به کارگردانی کیانوش عیاری با 63 میلیارد تومان و «بچه زرنگ» به کارگردانی مشترک بهنود نکویی، هادی محمدیان و محمدجواد جنتی با 62 میلیارد تومان در رتبه‌های دوم تا پنجم جدول فروش قرار دارند. نکته قابل توجه در این آمار اختلاف قابل توجه فروش فیلم‌های اول و دوم جدول با رتبه‌های دیگر جدول است. 

1403؛ سال پرفروش سینمای ایران

در سال 1403 فروش کل سینمای ایران نزدیک به 2 تریلیون تومان ثبت شده است. از این میزان 360 میلیارد تومان مربوط به فیلم «70سی» بهرام افشاری است که در رتبه نخست جدول فروش سال 1403 ایستاده است. فیلم «تگزاس 3» به کارگردانی مسعود اطیابی با 249 میلیارد تومان در رتبه دوم قرار گرفته است و رتبه‌های سوم تا پنجم مربوط به فیلم‌های «زودپز» به کارگردانی رامبد جوان با 229 میلیارد تومان، «تمساح خونی» به کارگردانی جواد عزتی با 168 میلیارد تومان و «صبحانه با زرافه‌ها» ساخته سروش صحت با 121 میلیارد تومان است. 

مرد عینکی در صدر جدول 1404

آمار فروش کل سینمای ایران در سال 1404 بیشتر از یک تریلیون و 500 میلیارد تومان است. «مرد عینکی» به کارگردانی کریم امینی با 182 میلیارد تومان و «پیر پسر» ساخته اکتای براهنی با 181 میلیارد تومان فروش در رتبه‌های اول و دوم جدول فروش قرار دارند. فیلم‌های «دایناسور» به کارگردانی مسعود اطیابی با 151 میلیارد تومان فروش در رتبه سوم قرار دارد و فیلم‌های «صدام» به کارگردانی پدرام پورامیری با 134 میلیارد تومان فروش و «زن و بچه» به کارگردانی سعید روستایی با 100 میلیارد تومان فروش رتبه‌های چهارم و پنجم را از آن خود کرده‌اند. نکته قابل توجه در فروش امسال سینما فروش بالای 100 میلیاردی و اختلاف کم بین پنج فیلم اول جدول است. 

پرفروش‌ترین سال سینمای ایران کدام سال بود؟

سینمای ایران در سال 1404 نزدیک به 20 میلیون نفر مخاطب داشته است این درحالی است که این عدد برای سال 1400 تنها 7 میلیون نفر ثبت شده است. تعداد مخاطب در سال 1401 بیش از 14 میلیون نفر بوده است و این آمار برای سال‌های 1402 و 1403 به ترتیب نزدیک به 27 میلیون نفر و 34 میلیون نفر بوده است. بنابراین پرفروش‌ترین و پرمخاطب‌ترین سال سینمای ایران در چهار سال گذشته 1403 بوده است و کمترین فروش را سال 1400 ثبت کرده است.  

نگاه اجمالی به آمار مخاطبان سینما

در تعداد مخاطب هم اختلاف زیادی بین فیلم‌های کمدی و درام وجود دارد. برای مثال در سال 1400 دو فیلم اول جدول فروش سینما یعنی «دینامیت» و «گشت ارشاد3» که هر دو کمدی هستند به ترتیب 2میلیون و 500 هزار و یک میلیون و 980 هزار بلیت فروخته‌اند؛ این درحالی است که رتبه سوم جدول یعنی فیلم قهرمان 500هزار بلیت فروخته است. این اختلاف در فیلم‌های بعدی بیشتر هم می‌شود به‌گونه‌ای که فیلم پنجم جدول فروش یعنی «آتابای» کمتر از 250هزار نفر مخاطب داشته است. 

در سال 1401 اما هر پنج فیلم ابتدایی جدول فروش بالای 500هزار نفر مخاطب داشته‌اند. فیلم‌هایی مانند «موقعیت مهدی» و «روز صفر» که با هزینه ارگان‌های دولتی ساخته شدند به ترتیب 414هزار و 278هزار بلیت فروختند. در سال 1401 اکران فیلم‌های کارگردان‌های به‌نام سینما توفیق نداشتند؛ برای مثال «لامینور» داریوش مهرجویی با بیش از 45 هزار نفر و «مجبوریم» رضا درمیشیان با 49 هزار مخاطب جزو شکست خورده‌های اکران 1401 بوده‌اند. 

سال 1402 سال فیلم‌های کمدی سینما بوده است زیرا چهار فیلم صدرنشین جدول فروش با بیشتر از یک میلیون مخاطب کمدی بودند. فیلم «ورود خروج ممنوع» و «نارگیل» به عنوان فیلم‌های ششم و هفتم جدول بین 500هزار تا یک میلیون بلیت فروخته‌اند و از فیلم «سه‌ کام حبس» که رتبه هشتم در جدول دارد مخاطب ریزش می‌کند و به زیر 500هزار نفر می‌رسد. در سال 1402 فیلم «غریب» به عنوان اثری که با هزینه دولتی ساخته شده است 241 هزار بلیت فروخته است که نسبت به تعداد مخاطب فیلم‌های صدر جدول اختلاف زیادی دارد. 

در سال 1403 هم پنج فیلم صدر جدول فروش کمدی هستند. تعداد مخاطب برای پنج فیلم بالای جدول بالای 2 میلیون نفر است. تعداد مخاطبان برای فیلم‌های بعدی جدول فروش تا رتبه دهم بالای یک میلیون نفر مانده است اما از رتبه یازدهم یعنی فیلم «بی‌بدن» آمار افت می‌کند و به زیر یک میلیون نفر می‌رسد. نمودار افت مخاطب از فیلم پانزدهم جدول یعنی «قیف» به زیر 500هزار نفر می‌رسد. نکته قابل توجه تعداد مخاطب فیلم «علت مرگ نامعلوم» است که نماینده ایران در اسکار است، این فیلم در سال 1403 تنها 79 هزار و 500 نفر بلیت فروخته است. فیلم «خائن کشی» مسعود کیمیایی هم با فروش 6 هزار و 200 بلیت در دسته زیر 500هزار مخاطب قرار می‌گیرد.

در سال 1404 سه فیلم از پنج فیلم ابتدایی جدول فروش سینما کمدی هستند. هر پنج فیلم اول جدول بالای یک میلیون مخاطب داشته‌اند. نکته قابل توجه مربوط به انیمیشن «یوز» است که بااینکه در رتبه هشتم جدول قرار گرفته است بالای یک میلیون بلیت فروخته است. فیلم «موسی کلیم‌ الله» ابراهیم حاتمی کیا اما نتوانسته یک میلیون مخاطب را جذب کند و کمی بیشتر از 900هزار بلیت فروخته است. در سال 1404 هفت فیلم بین 500هزار تا یک میلیون نفر مخاطب داشته‌اند و از فیلم «پسر دلفینی 2» که رتبه چهاردهم در جدول را دارد مخاطبان به زیر 500هزار نفر کاهش می‌یابد. 

انیمیشن‌ها؛ پدیده نوظهور سینمای ایران

انیمیشن‌ها با وجود اینکه پدیده‌ای تازه در سینمای ایران هستند در گیشه توفیق قابل توجهی پیدا کرده‌اند. برای مثال انیمیشن «یوز» که امسال اکران شد با فروش بیش از یک میلیون مخاطب توانست 70 میلیارد تومان فروش داشته باشد. در سال 1403 هم انیمیشن‌های «ببعی قهرمان» با فروش یک میلیون و 500 هزار بلیت توانسته درآمد نزدیک به 68 میلیارد تومانی و انیمیشن «شنگول منگول» با 344هزار مخاطب توانسته درآمد 17 میلیارد تومانی داشته باشند. در سال 1402 هم انیمیشن «بچه زرنگ» با درآمد 62 میلیارد تومانی و فروش نزدیک به دو میلیون مخاطب بین 10 رتبه ابتدایی جدول قرار گرفته است. «پسر دلفینی» نیز در سال 1401 با فروش بیش از 23 میلیارد تومانی و فروش 917 هزار بلیت توانسته بین پنج فیلم ابتدایی جدول فروش قرار بگیرد. انیمیشن «لوپتو» نیز در همین سال توانست با 21 میلیارد تومان فروش و 885 هزار مخاطب بین 10 فیلم اول جدول قرار گرفته است.