واکین رافائل فینیکس بازیگر و کارگردان، تهیه‌کننده و موزیسین آمریکایی است که در طول بازیگری‌اش چندین جایزه گرفته است؛ از جمله برنده اسکار و بفتا و گلدن گلوب، و نیز نامزد چهار جایزه اسکار.
شروع فعالیت بازیگری واکین فینیکس در تلویزیون بود؛ به همراه برادرش ریور فینیکس و خواهرش رین فینیکس. نخستین نقشی که بازی کرد در فیلم «کمپ فضایی» (SpaceCamp) بود. در آن دوره، او به اسم لیف فینیکس معروف بود.
موفقیت مقدماتی‌اش (که نظر منتقدان را جلب کرد) در سال ۱۹۹۵ و با بازی در دو فیلم «به خاطرش مردن» (To Die For) در کنار نیکول کیدمن، و نیز در سال ۲۰۰۰ با بازی در «قلم پرها» (Quills) بود. اما آغاز موفقیت اصلی‌اش در سال ۲۰۰۰ با بازی در نقش کومودوس در فیلم «گلادیاتور» (Gladiator) بود که صاحب نخستین نامزدی اسکار در رشته بهترین بازیگر نقش مکمل مرد شد.
او بعدها باز هم نامزد اسکار شد.
- برای نقش جانی‌کش (خواننده آمریکایی) در «سر به راه باش» (Walk the Line) در ۲۰۰۵
- در نقش سرباز کهنه‌کار در «استاد» (The Master) در سال ۲۰۱۲.
در سال ۲۰۱۷ برنده‌ی جایزه بهترین بازیگر مرد جشنواره کن را برای بازی در نقش یک قاتل در فیلم «تو هرگز واقعاً اینجا نبودی» (You Were Never Really Here) شد. اوج بازیگری واکین فینیکس در سال ۲۰۱۹ رخ داد. بازی در نقش جوکر در فیلم «جوکر» (Joker) که به خاطرش برنده‌ی اسکار بهترین بازیگر نقش اول مرد، و نیز برنده گلدن گلوب در رشته بهترین بازیگر نقش اول مرد شد.
واکین فینیکس به کار تهیه‌کنندگی نیز پرداخته است و کارگردان موزیک‌ـ‌ویدیو نیز هست. او به خاطر ضبط و تنظیم موسیقی متن فیلم «سر به راه باش» برنده جایزه‌ی گرمی در رشته بهترین موسیقی متن تلفیقی برای رسانه‌های ویژوال شد.
واکین فینیکس یک فعال اجتماعی نیز به شمار می‌رود. او به سازمان‌های بشردوستانه و خیریه‌های گوناگونی کمک مالی می‌کند و یکی از مدیران مؤسسه‌ای است که برای کودکان شهر سووتو در آفریقای جنوبی روزانه وعده‌های غذایی تهیه می‌کنند. او همچنین از طرفداران حمایت از حقوق حیوانات است و در همین راستا گوشت نمی‌خورد و یک گیاه‌خوار است.
از ویژگی‌های واکین فینیکس این است که در بازی‌های خودش غرق میشود و پیش از قبول نقش، مدت‌ها خودش را آماده می‌کند و اگر لازم باشد، سخت‌ترین تمرین‌ها را می‌کند؛ ببه طوری که خطوط بین داستان و واقعیت را محو می‌کند.
این غوطه‌وری به ویژه در حین فیلمبرداری مستندِ "من هنوز اینجا هستم" در سال ۲۰۱۰ آشکار بود؛ یعنی زمانی که واکین فینیکس در این مستند (که درباره خودش بود) بازی می‌کرد، به جهانیان اعلام کرد که از بازیگری کناره‌گیری می‌کند تا رپر شود. در حالی که این اعلامش فقط در فیلم مستند بود. یعنی او حتی در نقش خودش به قدری طبیعی بازی می‌کند که همه باور می‌کنند که واقعی است!
واکین فینیکس در ۲۸ اکتبر سال ۱۹۷۴ در منطقه ریو پیدراس از شهر سان‌خوآن (پایتخت جزیره‌ی پورتوریکو) در یک خانواده آمریکایی به دنیا آمد. پدر و مادر نامش را واکین رافائل باتم گذاشتند.
واکین فینیکس سومین فرزند از پنج فرزند دیگر به نامهای ریور فینیکس، رین فینیکس، لیبرتی فینیکس و سامر فینیکس است که همگی از دوران کودکی بازیگر بوده‌اند. ایشان یک خواهر ناتنی به اسم جودین نیز دارند که از ازدواج قبلی پدرشان است.
پدر واکین فینیکس، جان لی باتم، کاتولیک است و اصالتاً کالیفرنیایی (اهل فونتانا) است و نژاد انگلیسی، آلمانی و فرانسوی دارد. مادرش آرلین دونتز در خانواده‌ای یهودی از تبار روسیه و مجارستان در نیویورک به دنیا آمد و دبیر اجرایی در شبکه ان‌بی‌سی و پدرش معمار منظره‌ها بود.
پدربزرگ مادری‌اش مایر دونتز، اهل روسیه بود و مادربزرگ مادری‌اش مارگیت لفکوویتز مجارستانی بود اما دو یهودی اشکنازی بودند و در شهر نیویورک زندگی می‌کردند.
آرلین (مادرواکین فینیکس) به کالیفرنیا مهاجرت کرد و پدر او را در هنگامِ هیچهایک به سمت کالیفرنیا دید. آن‌ها یکدیگر را پسندیدند و تقریباً یک سال بعد، در سال ۱۹۶۹ ازدواج کردند.
پس از به دنیا آمدن فرزند دوم بود که خانواده به فرقه‌ای مذهبی به نام "فرزندان خدا" پیوستند و برای تبلغ مسیحیت به سراسر آمریکای جنوبی و پورتوریکو سفر کردند. و پورتوریکو جایی بود که فرزند سوم (یعنی واکین) و چهارم متولد شدند. اما آن‌ها کم‌کم از این فرقه سرخورده شدند و در سال ۱۹۷۷با برخی از قوانین غیر اخلاقی و غیر انسانی فرقه مخالفت کردند و از این فرقه جدا شدند.
سپس به فلوریدا رفتند و پنجمین فرزند را در آنجا به دنیا آوردند و برای مدتی در آنجا ساکن شدند. در همین زمان آن‌ها به طور قانونی نام واکین فینیکس را با الهام از پرنده افسانه‌ای که از خاکستر خود برخاسته بود، نماد یک آغاز تازه گرفتند.
وقتی واکین فینیکس سه ساله بود او و خواهر و برادر بزرگترش شاهد کشته‌شدن ماهی‌ها بودند. ماهیگیران با طرز خشونت‌‌آمیزی ماهی‌ها را با میخ به دیوار می‌کوبیدند. و همین این عملِ خشن باعث شد همه‌ی خانواده به گیاه‌خواری روی آورند و تو‌جه‌شان به طبیعت و مظاهر طبیعت زیاد شد.
واکین فینیکس خیلی از مواقع وقتش را در خارج از منزل با بریدن برگ‌های ژولیده می‌گذراند. لذا در همان عالَمِ کودکی‌اش دوست داشت او را «لیف» (برگ) صدا کنند؛ به خصوص که نام خواهران و برادرانش نیز الهام‌گرفته از طبیعت بود. او تا سن پانزده سالگی به همین نام مشهور بود.
در سال۱۹۷۹ پدر خانواده دچار آسیب نخاعی شد و از کار و شغلش باز ماند و به همراه خانواده به لس آنجلس نقل مکان کرد. همه‌ی بچه‌های خانواده، با یکدیگر تمرین‌های مختلف هنری و آواز و... می‌کردند. واکین فینیکس در مصاحبه‌‌ای گفت: “همه ما آواز می‌خواندیم و موسیقی می‌نواختیم و بسیار برونگرا بودیم. والدین من همیشه ما را تشویق می‌کردند تا احساسات خودمان را بیان کنیم. و بنابراین ورود به حرفه بازیگری به نظر می‌رسید که یک امر طبیعی باشد.”
همه‌ی مسئله از آنجا آغاز شد که مادر با یکی از عوامل کارگزارانِ هالیوود مواجه شد که در زمینه بازیگری کودکان فعالیت داشت و نامش آیریس برتون بود. آیریس برتون هر پنج فرزند را برای فعالیت‌های تبلیغاتی و تهیه قطعات تلویزیونی جذب کرد.
واکین فینیکس اولین بازیگری خود را در سن هشت سالگی تجربه کرد؛ یعنی در سال ۱۹۸۲ به عنوان مهمان در کنار برادرش ریور (که یکی از بازیگران اصلی‌اش بود) در مجموعه تلویزیونی «هفت عروس برای هفت برادر»، آن‌هم فقط در قسمت «آهنگ کریسمس».
وی در مورد اولین بازیگری‌ش اینطور می‌گوید: "آن لحظات، شادی آنی و لذت‌بخش‌ترین چیز برای من بود. برای برخی از بچه‌ها اولین بار که یک گل به ثمر می‌رسانند، در خاطرشان می‌ماند. و برای من این بازی در یک سریال بود که به وضوح به خاطر دارم."
واکین فینیکس در سال ۱۹۸۴ سریال‌های مختلف بازی کرد که فقط در یک قسمت از آن‌ها ظاهر شد؛ مانند «پسر پاییز»، «برنامه‌ی ویژه بعد مدرسه‌ی ای‌بی‌سی»، «آبی‌های هیل استریت»، و «قتل، او نوشت» (Murder, She Wrote) (به عنوان مهمان و همراه با خواهرش). او برای بازی در یک قسمت از «برنامه‌ی ویژه بعد مدرسه‌ی ای‌بی‌سی» (که در کنار برادرش ریور و در نقش برادرش بود) نامزد بهترین بازیگر نوجوان در یک فیلم خانوادگی در ششمین دوره جوایز فیلم نوجوانان شد.
یک سال بعد، در فیلم مستند و درام تلویزیونی «بچه‌ها حرفی نمی‌زنند» (Kids Don't Tell) که درباره آزار و اذیت کودکان بود ظاهر شد. در همین دوران بود که به عللی درس و مدرسه را رها کرد.
خانواده نیز از زندگی در لس آنجلس ناراضی بودند و همگی به فلوریدا بازگشتند و در گینسویل مستقر شدند.
واکین فینیکس در حین فیلمبرداری فیلم "او" با همبازی خود "رونی مارا" در سال ۲۰۱۲ آشنا شد و تاکنون نیز با وی در رابطه است. آن‌ها در ژوئیه ۲۰۱۹ نامزد کردند و در مِی ۲۰۲۰ اعلام کردند که منتظر اولین فرزندشان هستند.
در ۲۶ سپتامبر ۲۰۲۰ این زوج از به دنیا آمدن اولین فرزندشان خبر دادند. آن‌ها به یاد برادر فوت‌شده‌ی واکین، ریور فینیکس، اسم پسرشان را ریور گذاشتند.
واکین فینیکس قبل از این رابطه (که هم‌اکنون نیز هست)، در حین فیلمبرداری در فیلم "اختراع ابوت‌ها" با همبازی‌‌اش لیو تایلر رابطه برقرار کرد (از سال ۱۹۹۶ تا ۹۸). این دو، تا دو سال دوست صمیمی باقی ماندند تا حدی که لیو تایلر،واکین فینیکس و خواهرانش را خانواده‌ی خودش می‌دانست. آن‌ها پس دو سال رابطه، از هم جدا شدند.
سپس واکین فینیکس به مدت ۴ سال (از ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۵) با مدل آفریقایی توپاز پیج‌گرین دوست بود. واکین فینیکس، همین اکنون نیز در هیئت مدیره‌ی سازمان غیر انتفاعیِ The Lunchbox Fund (که غذای روزانه به دانش آموزان مدارس شهر سووتو در آفریقای جنوبی ارائه می‌دهد) عضو است. این سازمان، توسط پیج‌گرین تأسیس شده است.
سال‌ها بعد (از ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۵) با دی جی الی تیلز وارد رابطه شد. پیوند این‌دو نیز دوامی نیاورد و پس از جدایی، با رونی مارا نامزد شد. آن‌ها در تپه‌های هالیوود زندگی می‌کنند.
واکین فینیکس زندگی خانوادگی خود را ساده توصیف کرده است. او از مدیتیشن، تماشای مستند، خواندن فیلمنامه و شرکت در کلاس‌های کاراته لذت می‌برد. او دارای کمربند مشکی در کاراته است.
اعتقادات شخصی او درباره دین این است که (آن‌طور که خودش گفته است) او یک یهودی سکولار است که به هیچ دین ایدئولوژیک و سازمان‌یافته‌ای وابسته نیست. یکی از ارزش‌های اصلی او ایده‌ی بخشندگی است.
واکین فینیکس گفته است: "پدر و مادرم به خداوند اعتقاد دارند اما هیچوقت خیلی مذهبی نبودند. من یادم نمیاد آخرین بار کی به کلیسا رفتم اما شاید یکی دوبار رفته باشم. البته من یهودی هستم. مادرم هم یهودی است؛ اما به عیسی اعتقاد دارد. او رابطه‌ای بین خودش و عیسی می‌بیند.»
واکین فینیکس در سال ۱۹۸۶ در سن ۱۲ سالگی در اولین نقش در فیلم سینمایی «کمپ فضایی» (SpaceCamp) بازی کرد. او برای آماده‌شدن، به مرکز فضایی کندی رفت تا تحت آموزش آماتور فضانوردان قرار گیرد. او در این مقطع، هنوز با نام «لیف فینیکس» مطرح بود. سپس در مجموعه‌ی "آلفرد هیچکاک تقدیم می‌کند" در قسمت "یک پایان خوش" بازی کرد.
یک سال بعد، در ۱۹۸۹ اولین نقش اصلی را در فیلم کمدی ـ درام آمرکیایی «روس‌ها» (Russkies) ظاهر شد. این فیلم، در مورد گروهی از دوستان بود که ناآگاهانه در طول جنگ سرد با یک سرباز روسی دوست شدند.
در همین سال در فیلم کمدی ـ درام «پدر و مادری» (Parenthood) به کارگردانی ران هاوارد بازی کرد که نظر منتقدان را جلب کرد و واکین فینیکس را «نوجوان خشمگین باورنکردنی» خواندند. او توانست در سال ۱۹۹۰ به خاطر این بازی، اولین نامزدی خود را برای گرفتن جایزه‌ی بهترین هنرمند جوان در فیلم بلند کسب کند.
واکین فینیکس به قدری به عنوان بازیگر کودک جا افتاده بود که کم‌کم احساس کرد هیچ پیشنهاد جذابی مطابق با سن و سالی که رسیده بود، دریافت نمی‌کند. لذا تصمیم گرفت از بازیگری دور شود و استراحت کند. واکین همراه با پدرش به مکزیک سفر کرد و در آنجا زبان اسپانیایی آموخت و مدت‌ها از دنیای بازیگری دور بود.
واکین فینیکس در ۱۹۹۳ در سن ۱۸ سالگی به ایالات متحده بازگشت. برادرش ریور خوشحال شد و به او پیشنهاد کرد و تشویقش کرد که نام خود را به واکین تغییر دهد و دوباره به دنیای بازیگری برگردد اما همین برادر، کمی بعد، در ۳۱ اکتبر سال ۱۹۹۳ سه روز پس از تولد ۱۹ سالگیِ واکین فینیکس، در یکی از کلاب‌های معروف هالیوود بر اثر مصرف بیش از حد هروئین و کوکایین در سن ۲۳ سالگی درگذشت.
واکین فینیکس اغلب به عنوان "دومین ققنوس مشهور" شناخته می‌شد زیرا نام او بیشترین ارتباط را با مرگ برادرش ریور داشت. رسانه‌ها غالباً این دو را مقایسه درست و نادرست می‌کردند و درباره خبر مرگ برادرش خیلی صادق نبودند. لذا واکین فینیکس، پس از مرگ برادرش به رسانه‌ها بی‌اعتماد شد و به این بی‌اعتمادی شهرت یافت.
اغلب از او درباره روز مرگ ریور سؤال می‌کردند و هنوز نیز می‌کنند و او این مصاحبه‌ها و سؤال‌ها را غیر صادقانه توصیف کرده است. کارگردان جیمز گری واکین فینیکس خارج از پرده‌ی سینما بسیار متفاوت است. او بسیار لطیف و شیرین و حساس است.
واکین فینیکس دو سال پس از بازگشت به آمریکا با فیلم کمدی ـ درامِ سیاه و جنایی «به خاطرش مردن» (To Die For) به کارگردانی گاس ون سنت و در کنار نیکول کیدمن به سینما و بازیگری نیز بازگشت. او در نقش جیمی امت بازی کرد؛ مردی آشفته که توسط یک زن (نیکول کیدمن) فریب می‌خورد تا مرتکب قتل شود.
واکین فینیکس در سال ۱۹۹۷ و ۱۹۹۸ در چهار فیلم بازی کرد که هر چهار در گیشه موفق نبودند.
- سال ۱۹۹۷ در فیلم جنایی «دور برگردان» (U Turn) به کارگردانی الیور استون
- سال ۱۹۹۸ در فیلم‌های «اختراع ابوت‌ها» (Inventing the Abbotts)
- «کبوترهای سفالیم (Clay Pigeons)
- «بازگشت به بهشت» (Return to Paradise)
اما در سال ۱۹۹۹ توانست کمی اوج بگیرد و در فیلم نسبتاً موفقِ «هشت میلی‌متری» (8mm) به کارگردانی جوئل شوماخر و در کنار نیکلاس کیج بازی ظاهر شود.
- در فیلم «گلادیاتور» به کارگردانی ریدلی اسکات و در کنار راسل کرو ظاهر شد و بسیار درخشید. کریس ناشاواتی از هفته‌نامه‌ی سرگرمی، واکین فینیکس را در قیاس با راسل کرو "ستاره‌ای با ظرافت بیشتر" نامید. واکین فینیکس اولین نامزدی خود را برای اسکار، گلدن گلوب و بفتا در بهترین بازیگر نقش مکمل مرد به دست آورد. او و برادر فقیدش ریور اولین برادرانی بودند که نامزد جایزه اسکار بازیگری شدند.
- در فیلم «محوطه» (The Yards) به کارگردانی جیمز گری بازی کرد. این فیلم اگرچه نتوانست گیشه‌ی خوبی داشته باشد اما منتقدان درباره فیلم و بازی واکین فینیکس نظرات مثبت داشتند.
- در فیلم زندگینامه‌ای درام آمریکایی - بریتانیایی - آلمانی «قلم‌پرها» (Quills) به کارگردانی فیلیپ کافمن نقش‌آفرینی کرد.
در سال ۲۰۰۱ او فقط در یک فیلم بازی کرد به نام «سربازان بوفالو» (Buffalo Soldiers) به کارگردانی گرگور جوردن. اولین نمایش جهانی این اثر طنزآمیز، در همین سال در جشنواره بین المللی فیلم تورنتو در اوایل سپتامبر برگزار شد اما از آنجا که لحن فیلم نسبت به ارتش طنزآمیز بود، نمایش گسترده‌ترش به دلیل حملات یازده سپتامبر دو سال به تأخیر افتاد و سرانجام در ۲۵ جولای۲۰۰۳ اکران شد.
در سال ۲۰۰۲ نیز فقط در یک فیلم ظاهر شد. فیلم علمی تخیلی و مهیج «نشانه‌ها» (Signs) به کارگردانی ام. نایت شیامالان و در کنار مل گیبسون. این اثر، گیشه‌ی مطلوبی نداشت اما بازی واکین فینیکس مورد تحسین قرار گرفت.
در سال ۲۰۰۳ در یک فیلم بازی کرد و یک فیلم به صداپیشگی پرداخت. واکین فینیکس در فیلم «همه چیز درباره عشق است» (It's All About Love) به کارگردانی توماس وینتربرگ و در کنار شان‌پن بازی کرد و در انیمیشن «برادر خرس» (Brother Bear) به تهیه‌کنندگی شرکت والت دیزنی صداپیشگی کرد.
او درباره صداپیشگی‌اش گفت: "اوج حقیقی این است که من در یک فیلم دیزنی در نقش یک شخصیت متحرک بازی کنم. آیا این بزرگترین نیست؟"
- فیلم روان‌شناختیِ دلهره‌آور «روستا» (The Village) به کارگردانی ام. نایت شیامالان
- فیلم «نردبان ۴۹» (Ladder 49) که در آماده سازی برای این نقش، به مدت دو ماه با آتش‌نشانی بالتیمور آموزش دید و آتش‌های واقعی را خاموش کرد
- سومی فیلم درام تاریخی «هتل رواندا» (Hotel Rwanda) به کارگردانی تری جرج. بازی فینیکس در فیلم اول، فوق‌العاده توصیف شد. او برای نقش‌آفرینی در فیلم «هتل رواندا» نامزد دریافت جایزه انجمن بازیگران شد.
واکین فینیکس در سال ۲۰۰۵ در فیلم درام موزیکال «سر به راه باش» (Walk the Line) به کارگردانی جیمز منگولد در نقش جانی‌کش، خوش درخشید و نامزد دریافت جایزه اسکار در رشته بهترین بازیگر نقش اول مرد شد.
نکته‌ی جالب این است که تمام قطعات آوازی در فیلم و نیز موسیقی متن همراه آن، توسط خودِ واکین فینیکس پخش و خوانده میشود. تیتراژ آخر فیلم را خودِ واکین فینیکس می‌خواند.
او به خاطر همین نقش برنده‌ی جایزه گلدن‌گلوب در رشته بهترین بازیگر مرد-فیلم موزیکال، و برای دومین بار نامزد بفتا در رشته بهترین بازیگر نقش اول مرد، و نیز نامزد جایزه سینمایی انتخاب منتقدان برای بهترین بازیگر مرد شد.
در اوایل همین سال، به کار گویندگی برای فیلم مستند «ساکنان زمین» نیز پرداخت. این مستند درباره تحقیقات مربوط به سوء استفاده از حیوانات در مزارع کارخانه ها و کارخانه‌های پرورش حیوانات خانگی است.
واکین فینیکس در سال ۲۰۰۶ در فیلمی بازی نکرد. در همین سال، موفقیت بسیار درخشانش در سال قبل، باعث شد که او را به آکادمی علوم و هنرهای سینما دعوت کنند تا عضو آن شود و به آن‌ها ملحق گردد.
۱. در فیلم اکشن خوب و موفق «شب مال ماست» (We Own the Night) به کارگردانی جیمز گری و تهیه‌کنندگیِ خودش، در نقش پسری است که سعی می‌کند برادر (مارک والبرگ) و پدرش (روبرت دووال) را از قاتلان مافیای روسی نجات دهد. واکین فینیکس برای اولین بار بود که به کار تهیه‌کنندگی یک فیلم سینمایی می‌پردازد. و نیز او به خاطر بازی در این اثر موفق، اولین جایزه بهترین بازیگر نقش اول مرد را در مراسم برگزیده مردم به دست آورد.
۲. در فیلم ضعیف جنایی و درام «جاده آرزوها» (Reservation Road) به کارگردانی تری جرج در نقش پدری است که سعی می‌کند بفهمد قاتل پسرش که در یک تصادف کشته شده است کیست.
در سال ۲۰۰۸ فقط در یک فیلم موفق و خوب رمانتیک آمریکایی به کارگردانی جیمز گری بازی کرد (که سومین همکاری‌اش با این کارگردان بود): «دو عاشق» (Two Lovers) که اقتباسی از داستان کوتاه «شب‌های روشن» به نویسندگی فیودور داستایفسکی است. دیوید ادلستین درباره بازی او نوشته‌است: "واکین فینیکس حیرت انگیز است!"
در سال ۲۰۰۹ و ۲۰۱۰ نیز فقط در فیلم مستندنمای «من هنوز اینجا هستم» (I'm Still Here) بازی کرد که خودش تهیه‌کننده‌اش بود و در نوشتن فیلمنامه نیز با شوهرخواهرش کیسی افلک شراکت داشت. این مستندنما زندگی واکین فینیکس را از زمان بازنشستگی از بازیگری و ورودش به حرفه هیپ‌هاپ دنبال می‌کند.
در سال ۲۰۱۱ و ۲۰۱۲ واکین فینیکس با پل توماس اندرسون کارگردان آمریکایی در فیلم «استاد» (The Master) همکاری کرد. این فیلم گیشه‌ی خوبی نداشت اما از نظر هنری و سینمایی موفقیت بزرگی بود. واکین فینیکس برای بازی در این فیلم یک بار دیگر نامزد دریافت جایزه در اسکار، گلدن گلوب و بفتا شد.
او در این اثر، نقش یک الکلی جانباز جنگ جهانی دوم به اسم فردی کوئل را بازی کرده است که نظر بسیار مثبت همه‌ی منتقدان در همه‌ی جهان را جذب کرد. پیتر ترورز در Rolling Stone نوشته‌است: "واکین فینیکس بهترین است. او لباس هر نقشی را به گونه‌ای به تن می‌کند انگار که پوست دومش است و تو نمی‌توانی چشمانت را از بازی‌اش برداری."
واکین فینیکس در سال ۲۰۱۳ در دو فیلم بازی کرد که هر دو درخشان بودند و تحسین منتقدان را بر انگیختند. او برای بار چهارم با جیمز گری همکاری کرد و در فیلم درخشان و درامش به نام «مهاجر» (The Immigrant) در نقش مکمل یک دلال ظاهر شد.
او در همین سال در فیلم کمدی - درام رمانتیکِ علمی - تخیلی به نام «او» (Her) بسیار درخشید و به خاطرش نامزد گلدن‌گلوب شد. کارگردان و نویسنده‌ی این اثر درخشان اسپایک جونز است.واکین فینیکس در نقش تئودور تومبلی بازی کرده است؛ مردی که عاشق سامانتا (با صداپیشگی اسکارلت جوهانسون)، که یک سیستم عامل کامپیوتری هوشمند است، میشود.
در سال ۲۰۱۴ فقط در یک فیلم جنایی ـ درام - کمدی بازی کرد: «خباثت ذاتی» (Inherent Vice) به کارگردانی پل توماس اندرسن. واکین فینیکس برای بار دوم بود که با این کارگردان همکاری می‌کرد. این اثر اولین اقتباس از کتاب توماس پینچن بود. واکین فینیکس در نقش یک کارآگاه خصوصی هیپی بازی می‌کند که سعی دارد به دوست دختر قبلی‌اش در حل یک معمای جنایی کمک کند.
در سال ۲۰۱۵ در دو فیلم بازی کرد
- «مرد بی‌منطق» (Irrational Man) به کارگردانی وودی آلن، در نقش یک استاد فلسفه که دچار بحران هویتی شده‌است
- روایتگری در مستند «وحدت» (Unity)، که دنباله‌ای بر فیلم ساکنان زمین اوست.
واکین فینیکس در سال ۲۰۱۷ در فیلم درام درخشان اکشن و روان‌شناختی «تو هرگز واقعاً اینجا نبودی» (You Were Never Really Here) به کارگردانی لین رمزی بر اساس رمانی به همین نام اثر جاناتان ایمس ظاهر شد. بازی واکین فینیکس به قدری از دید منتقدان درخشان و تحسین‌برانگیز بود که در جشنواره کن برنده‌ی جایزه ی بهترین بازیگر مرد شد.
واکین فینیکس در سال ۲۰۱۸ در سه فیلم بازی کرد. او در نقش حضرت عیسی در فیلم «مریم مجدلیه» (Mary Magdalene) به کارگردانی گارث دیویس و در کنار رونی مارا (در نقش مریم مجدلیه ) ظاهر شد. برخی از منتقدان گفتند که واکین فینیکس فاقد شفقت و لطف آرام لازم برای ایفای این نقش است. برخی دیگر آن را یکی از بهترین تصویرهای عیسی تا آن زمان دانستند.
گارت دیویس (کارگردان «مریم مجدلیه») درباره بازی فینیکس می‌گوید: "کار با فینیکس، مانند کار با یک حیوان وحشی، زیبا است. باید به او فضا بدهید تا آزاد باشد. باید آزادانه پرسه بزند: خام و بدون کنترل و واقعاً طبیعی. اگر او بوی طراحی صحنه را حس کند، روح آزادش را از دست می‌دهید؛ و اگر فیلمنامه ضعیف باشد، او اشکالات آن را آشکار می‌کند. او به شدت باهوش و تقریباً کاملاً غریزی است و او از این حساسیت عظیم برخوردار است که می‌تواند هم نفرین و هم هدیه باشد. اما برای من معنای انسان بودن این است."
اثر دیگر واکین فینیکس در سال ۲۰۱۸ فیلمِ «نگران نباشید، او با پای پیاده زیاد دور نخواهد شد» (Don't Worry, He Won't Get Far on Foot) به کارگردانی گاس ون سنت است که واکین فینیکس در آن، نقش یک الکلی فلج به نام جان کالاهان را که عاشق چاپ کارتون در روزنامه‌های رنگی است بازی می‌کند.
و آخرین فیلمش در سال ۲۰۱۸، فیلم کمدی سیاه وسترن «برادران سیسترز» (The Sisters Brothers) به کارگردانی ژاک اودیار بود که فینیکس در نقش چارلی سیسترز بازی کرد. فیلم، اقتباسی از داستان تاریخی به نوشته پاتریک دوویت است. در این اثر، جان‌سی‌ریلی و واکین فینیکس به ترتیب به عنوان برادران قاتل بدنام الی و خواهران چارلی بازی کردند و تعقیب و گریز آن‌ها را شرح می‌دهد.
واکین فینیکس در سال ۲۰۱۹ با بازی در فیلم «جوکر» (Joker) به کارگردانی تاد فیلیپس، در اوج گیشه و در اوج جنجال‌ها و در اوج تحسین‌های همه‌ی منتقدان قرار گرفت. او در نقش جوکر (یکی از شخصیت‌های کمیک و روانی و شرور دی‌سی کامیکس) بسیار خوش درخشید.
واکین فینیکس به قدری قوی کار کرد و به قدری از قبل، عزم کرده بود که این نقش را به خوبی بازی کند که از یک سو، برای آماده‌سازی، ۲۴ کیلوگرم وزن کم کرد؛ و از سوی دیگر نگرانی‌هایی را در میان مردم و مخاطبان و منتقدان بر انگیخت که مبادا الهام‌بخش خشونت در زندگی واقعی شود.
جوکر با فروش بیش از یک میلیارد دلار (در برابر بودجه تولید ۵۵ میلیون دلاری) موفق به فروش فوق‌العاده‌ی گیشه شد. واکین فینیکس به خاطر این نقش، به اوج کمال رسید و برنده‌ی جایزه اسکار و گلدن‌گلوب شد.
واکین فینیکس در سال ۲۰۱۹ در یکی از مصاحبه‌ها می‌گوید که او در انتخاب فیلمها فقط به کارگردان تکیه می‌کند. او می‌گوید: "من واقعاً به ژانر یا اندازه بودجه یا هر چیزی شبیه این‌ها اهمیتی نمی‌دهم. مسئله این است که آیا فیلمسازی وجود دارد که دید و نگرش منحصر به فردی داشته باشد و صدای خاصی داشته باشد و برخوردار از توانایی ساخت فیلم باشد."
در سال ۲۰۲۰ واکین فینیکس بار دیگر دست به تهیه‌کنندگی اجرایی در فیلم مستند «گوندا» (Gunda) زد. این مستند که به کارگردانی ویکتور کوساکوفسکی بود، زندگی روزانه‌ی یک خوک، دو گاو و یک مرغ یک پا را دنبال می‌کند. همه‌ی نکته این است که بازیگر در دنیای کارگردان است که وارد میشود.
سال 2022 نیویورک تایمز او را در لیست ۲۵ بازیگر برتر قرن ۲۱ قرار داد.
واکین فینیکس به عنوان یکی از فعال‌ترین افراد مشهور در جنبش حقوق حیوانات شناخته میشود. او از سه سالگی گیاه‌خوار بوده است و هیچوقت هیچ لباسی از پوست حیوانات نپوشیده است. او همیشه از عوامل فیلمها درخواست می‌کند که تمام لباس‌های چرمی‌اش از مواد مصنوعی ساخته شود.
او معتقد است حقوق حیوانات یکی از مهمترین ارکان زندگی‌اش است و باور دارد "اگر ما سبک زندگی گیاهی را در پیش نگیریم، تغییرات آب و هوایی قریب الوقوع است." انجمن مدافع حقوق حیوانات، پتا (PETA) او را در سال ۲۰۱۹ به عنوان "مرد سال" برگزید و درباره دلیلش اعلام کرد: "واکین فینیکس هرگز فرصتی را برای کمک به حیوانات از دست نداده‌است. او بهترین نمونه برای یک فرد گیاه‌خوار است."
او در سخنرانی‌اش در مراسم بزرگ اسکار به حقوق حیوانات پرداخت و گفت انسان‌ها به دنیای طبیعی می‌روند و آن را به خاطر منابع آن، غارت می‌کنند. او گفت: ما احساس می‌کنیم که می‌توان گاوی را به طور مصنوعی تلقیح کرد. و هنگامی که نوزادش به دنیا می‌آید، او را می‌دزدیم"
در طول این سال‌ها، واکین فینیکس کمپین‌های متعددی را برای سازمان‌های مختلف برای کمک به ترویج گیاه‌خواری و پایان کشتار حیوانات برپا کرده است. در سال ۲۰۱۹ او و شریکش رونی مارا تظاهرات روز ملی حقوق حیوانات را برای کمک به گسترش آگاهی در مورد حقوق حیوانات برپا و رهبری کردند.
او معتقد است که کشاورزی و گوشت، عامل اصلی تغییر آب و هوا است. اهمیت او به حقوق حیوانات به قدری بود که هنگام ارائه جوایز اسکار در سال ۲۰۲۰ همه غذاهایی که قبل از اسکار در تئاتر دالبی سرو می‌شد گیاهی بودند. این را بعدها اعلام کردند.
یک روز پس از برنده شدن جایزه اسکار، و متعاقباً با ایراد سخنرانی اصلی در مورد گاو مادر و نوزادان آن‌ها که در کشاورزی حیوانات استفاده میشود، واکین فینیکس در راستای نجات گاو و گوساله‌ی تازه متولد‌شده در کشتارگاهی در لس آنجلس کمک کرد و آن‌ها را از مرگ رهانید.
او تهیه‌کننده‌‌ی مستند "سلامتی چیست؟" است که در سال ۲۰۱۷ در شبکه نتفلیکس به نمایش در آمد. این برنامه درباره هزینه‌ی تریلیون دلاری دولت و شرکت‌های بزرگ است که مردم را بیمار نگه دارند.
برخلاف تصور مردم، واکین فینیکس مبتلا به لب شکری نبوده است بل‌که جای زخم روی لب او هنگام تولد همراهش به دنیا آمده است. خودش در این باره گفته است که مادرش در زمان بارداری درد شدیدی را احساس می‌کند و واکین فینیکس با این زخم متولد میشود.
واکین فینیکس از سه سالگی گیاه‌خوار بوده است. او مستند جدیدی به نام «گوندا» (Gunda) را در مورد ادراکات یک خوک، دو گاو و یک مرغ یک‌پا تهیه کرده است. او گفته است که به فرزندش حق انتخاب می‌دهد و تأکید می‌کند: “قطعاً امیدوارم که [گیاه‌خوار شود]، اما اعتقاداتم را بر فرزندم تحمیل نمی‌کنم. فکر نمی‌کنم کار درستی باشد”.
خنده‌ی او در این فیلم، تداعی‌کننده‌ی رنج و ترس است؛ زیرا این مشکل، ریشه در یکی از مشکلات مربوط به بیماری صرع دارد. واکین فینیکس بعد از ماه‌ها بررسی رفتارهای افرادی که این نشانه را دارند موفق به اجرای بی نقص این خنده‌ی منحصر به فرد شد.
پس از بازی در "دو عاشق" و دو بار نامزدی جایزه اسکار، واکین فینیکس اعلان کرد که تصمیم به بازنشستگی از کار بازیگری گرفته است تا به موسیقی هیپ‌هاپ بپردازد؛ اما کمی بعد مشخص شد این خبر صحت ندارد. مسئله این بود که واکین فینیکس در حال کار بر روی یک مستندنما به نام "هنوز اینجا هستم" بود و این سخن را در راستای محتوای این مستند گفته است؛ اما این‌قدر طبیعی بازی کرده است و طبیعی گفته است که همه فکر کردند که واقعا مي‌خواهد بازنشسته شود!
همه‌ی خواهر و برادرهای واکین فینیکس نامشان در پیوند با طبیعت است: رود (River)، آزادی (Liberty)، باران (Rain) و تابستان (Summer). لذا واکین فینیکس نیز هوس کرد نامش را تغییر دهد. او در سن شش سالگی تصمیم گرفت اسمش را به "برگ" (Leaf) تغییر دهد. در شانزده سالگی تصمیم گرفت دوباره از اسم واقعی‌اش استفاده کند.
در فیلم «نردبان چهل و نه» (Ladder 49) خواکین نقش یک آتش نشان را برعهده داشت که مجبور شد برای نجات یک خانواده با آتش عظیمی رو به رو شود. یکی از کارهایی که واکین فینیکس در جریان تحقیقاتش برای جان بخشی به این کاراکتر انجام داد این بود که به مدت یک ماه به عنوان یک آتش نشان واقعی در یک آتش نشانی کار کرد.
واکین فینیکس دوست ندارد با طرفدارهایش عکس بگیرد. او مایل است با آن‌ها کمی صحبت کند و با آن‌ها کمی وقت بگذراند.
در حادثه‌ی تیراندازی آرورا که در روز ۲۰ جولای سال ۲۰۱۲ اتفاق افتاد، ۱۲ تن از مخاطبانی که به دیدن "شوالیه‌ی تاریکی بر می‌خیزد" رفته بودند کشته شدند. خانواده‌ی کشته‌شدگان‌‌ِ آن حادثه، بعد از اکران فیلم "جوکر" نامهای به استودیوی برادران وارنر نوشتند و از اکرانش ابراز نگرانی کردند.
واکین فینیکس قوی‌ترین تأثیرات بازیگری را از روبرت دنیرو گرفته است. او بارها گفته است که محبوب‌ترین بازیگر از نظر او رابرت دنیرو است.
واکین فینیکس در ۲۶ ژانویه ۲۰۰۶، در حین رانندگی به سمت دره کنیون در هالیوود، به علت خرابی ترمز از مسیر منحرف میشود. واکین فینیکس موضوع را اینطور تعریف می‌کند: "من در ماشین بودم و گیج و منگ شده بودم.
ناگهان شخصی که نمی‌توانستم به خوبی ببینم که کیست، به شیشه‌ی ماشینم ضربه زد و گفت فقط آروم باش. من گفتم: حالم خوبه. او پاسخ داد که نه خوب نیستی. او نگذاشت سیگارم را روشن کنم. و من خبر نداشتم که بنزین از باک ماشین چکه می‌کند. او جانم را نجات داد. بعدها فهمیدم که آن شخص ورنر هرتسوک (کارگردان آلمانی) است. هنگامی که ورنر، واکین فینیکس را از شیشه عقب ماشین به سمت بیرون می‌کشید، مردم به آمبولانس زنگ زدند. اما وقتی واکین فینیکس فینیکس خواست از وی تشکر کند، او با فروتنی قهرمانانه به سمت خانه‌اش رفت!
در اوایل آوریل ۲۰۰۵ واکین فینیکس برای معالجه اعتیاد به الکل، خود را به مراکز توانبخشی معرفی کرد. او دوازده سال بعد در این باره گفت: من واقعاً در آن زمان، خودم را به عنوان یک لذت‌طلب تصور می‌کردم. من بازیگر لس آنجلس بودم و می‌خواستم اوقات خوشی را سپری کنم.
در اکتبر ۲۰۱۲ فینیکس جایزه اسکار را مزخرف دانست اما بعداً در مصاحبه‌اش عذرخواهی کرد و گفت که اسکار برای بسیاری از فیلمسازان و بازیگرانِ شایسته، شرایط مهمی را فراهم می‌کند.
۲۰۰۸: برنده جایزه برگزیده مردم در رشته بازیگر محبوب مرد
۲۰۰۱: نامزدی جایزه اسکار در رشته بهترین بازیگر نقش مکمل مرد، برای "گلادیاتور"
۲۰۰۱: نامزدی جایزه گلدون‌گلوب در رشته بهترین بازیگر نقش مکمل مرد، برای "گلادیاتور"
۲۰۰۱: نامزدی جایزه بفتا در رشته بهترین بازیگر نقش مکمل مرد، برای "گلادیاتور"
۲۰۰۵: نامزدی جایزه انجمن بازیگران در رشته اجرای فوق‌العاده جمع بازیگران فیلم‌‌ـ‌ـ‌درام، برای "گلادیاتور"
۲۰۰۶: نامزدی جایزه اسکار در رشته بهترین بازیگر نقش اول مرد، برای "سر به راه باش"
۲۰۰۶: برنده جایزه گلدن‌گلوب در رشته بهترین بازیگر نقش اول مرد در فیلم درام موزیکال، برای "سر به راه باش"
۲۰۰۶: نامزدی جایزه بفتا در رشته بهترین بازیگر نقش اول مرد، برای "سر به راه باش"
۲۰۰۶: نامزدی جایزه انجمن بازیگران در رشته اجرای فوق‌العاده نقش اول مرد، برای "سر به راه باش"
۲۰۱۳: نامزدی جایزه اسکار در رشته بهترین بازیگر نقش اول مرد، برای "استاد"
۲۰۱۳: نامزدی جایزه گلدن‌گلوب در رشته بهترین بازیگر نقش مکمل مرد‌‌ـ‌درام، برای "استاد"
۲۰۱۳: نامزدی جایزه بفتا در رشته بهترین بازیگر نقش اول مرد، برای "استاد"
۲۰۱۷: برنده جایزه جشنواره کن در رشته بهترین بازیگر، برای برای "تو هرگز واقعاً اینجا نبودی"
۲۰۱۹: نامزدی جوایز مستقل اسپیریت در رشته بهترین بازیگر نقش اول مرد، برای "تو هرگز واقعاً اینجا نبودی"
۲۰۲۰: برنده جایزه اسکار در رشته بهترین بازیگر نقش اول مرد، برای "جوکر"
۲۰۲۰: برنده جایزه گلدن‌گلوب در رشته بهترین بازیگر نقش اول مرد، برای "جوکر"
۲۰۲۰: برنده جایزه بفتا در رشته بهترین بازیگر نقش اول مرد، برای "جوکر"
۲۰۲۰: برنده جایزه جشنواره بین‌المللی فیلم پالم اسپرینگ از سوی رئیس هیئت مدیره، برای "جوکر"
