بازگشت خانواده شگفت انگیز

سال ۲۰۰۴ بود که کارگردان خوش ذوق استودیوی پیکسار، «براد برد» ما را با خانواده شگفت انگیزان آشنا کرد و انیمیشن Incredibles را به ما معرفی کرد که در زمانه خود ژانر سوپرقهرمانی را از آن خود کرد. در آن سالها هنوز مارول و دی سی و ابرقهرمانانشان سینماها را فتح نکرده بودند و این گونه قهرمانان را در جای جای سینما نمی دیدید. شگفت انگیزان متشکل از یک پدر و مادر و سه فرزند خود بودند که قدرت‌های خارق العاده و منحصر به فردی هم نداشتند و بیشتر توانایی‌هایشان در ابرقهرمانان کامیک بوک‌های رایج و محبوب دیده می‌شد (کافیست نگاهی به ۴ شگفت انگیز و شخصیت فلش بیندازید) اما طنز و بعد خانوادگی که در اثر نهفته بود، آن را به یک انیمیشن بی‌نقص کرد و دو جایزه اسکار همان سال (بهترین انیمیشن و بهترین تدوین صدا) را هم به خانه برد.

حالا پس از گذشت ۱۴ سال استودیو پیکسار و دیزنی تصمیم گرفته‌اند قسمت دوم انیمیشن شگفت انگیزان را بالاخره روانه اکران کنند، بینندگان مهد کودکی شگفت انگیزان الان پشت کنکوری یا دانشجو هستند و بعد از گذشت این زمان نسبتا طولانی، پیکسار ریسک بزرگی می‌کند که شگفت انگیزان ۲ را می‌سازد اما تجربه ساخت دنباله‌های قصه اسباب بازی و موفقیت آنها در گیشه ثابت کرده که آثار پیکسار لااقل تا امروز جادوانه هستند و بینندگان وفاداری را دارند. اما آيا پیکسار و براد برد که بار دیگر در مقام کارگردان ظاهر شده توانسته‌اند همان شگفتی ۱۴ سال پیش را با آقای شگفت انگیز و بانوی محترمه بیافرینند؟

• استودیو سازنده: پیکسار و والت دیزنی
• کارگردان: براد بیرد
• صداپیشگان: هالی هانتر، ساموئل ال جکسون،کریگ تی نسلون
• بودجه فیلم: 200 میلیون دلار

با وجود گذشت این همه سال، انیمیشن Incredibles 2 دقیقا از ثانیه بعد از پایان قسمت اول آغاز می‌شود و انگار نه انگار که عمری از بیننده‌ها گذشته است. درست همانجایی که شروری به نام Underminer به شهر حمله کرد و قصد دزدی از گاوصندوق بانک مرکزی را داشت. خانواده شگفت انگیزان دوباره دست به کار شده و به همراه فروزن جلوی او می‌ایستند اما او موفق به فرار می‌شود و صدمات و خرابی‌هایی که نبرد گروه شگفت انگیزان و این ابرشرور به بار می‌آورد، مسئولان و دولتمردان را عاصی می‌کند.

آنها مانند سال‌های قبل بازهم ابرقهرمان بودن را ممنوع کرده و این خانواده را تبعید می‌کنند اما بعد از مدتی برادر و خواهری پیدا می‌شوند که همچون پدرشان نسبت به ابرقهرمانان حس دوستی دارند و قصد دارند با ادامه راه پدر مرحومشان، برای جبران زحمات آنها کمکشان کنند. این برادر و خواهر تصمیم می‌گیرند دنیای مبارزات و سختی‌های یک ابر قهرمان را از دید دوربینی که به لباس آنها وصل می‌شود به دنیا نشان دهند تا تصاویر دروغ پردازی رسانه‌ها نسبت به اقدامات آنها را از ذهن جهانیان پاک کنند و تصمیم می‌گیرند فعلا فقط با خانم شگفت انگیز یا همان Elastigirl کار را به طور آزمایشی پیش ببرند...

اولین چیزی که در برخورد دوباره با این خانواده به چشم می‌آید، حس آشنایی بیش از حد با جادوی انیمیشن است که باعث شده شخصیت‌ها و محیط درست همانند سالیان گذشته به نظر بیایند و یک تفاوت اساسی داشته باشند: کیفیت و بافت تصاویر بسیار بسیار قوی‌تر و بهتر که بی‌شک باعث شگفتی بیننده می‌شود. پیکسار و تیم طراحانش در این اثر سنگ تمام گذاشته و روی کوچکترین جزییات هم کار مضاعفی انجام داده‌اند و سکانس‌ها و نماهایی را هم در طول انیمیشن جای داده‌اند که نشان دادنشان صرفا یک قدرت نمایی در زمینه گرافیکی و زبدگی کارشان است (صحنه سشوار کشیدن وایولت و یا کنار استخر بودن و ... که ضرورتی برای بودنشان نیست ولی با دیدنشان شگفت زده خواهید شد)

از این حیث باید گفت که پیکسار کار خود را به نحو احسنت انجام داده و همچون قسمت اول که در زمانه خود پیشتاز انیمیشن‌ها بود، شگفت انگیزان ۲ هم یک سروگردن بالاتر از آثار همرده خود از منظر طراحی و گرافیک قرار می‌گیرد، اما باید اعتراف کرد که این شگفتی برخلاف قسمت اول در همه جنبه‌ها و عناصر انیمیشن نیست و وقتی کار به فیلمنامه می‌رسد، کمی تا قسمتی رنگ می‌بازد.

فیلمنامه‌های پیکسار همیشه به نوآوری و خلاقیت خود مشهور هستند و حدس‌ها و کلیشه‌های مخاطب را در هم می‌شکنند. حتی در آخرین اثر آنها یعنی COCO با یک پیچش داستانی غافلگیرکننده داستان را در انتها جذابیت خاصی بخشیدند و آن را از دام یک قصه تکراری و روزمره در آوردند. انیمیشن شگفت انگیزان ۱ در زمانی اکران بود که با انبوه آثار سوپرقهرمانی روبرو نبودیم و حالا اکران قسمت دوم دقیقا در بحبوحه جو و هیجان این فیلم‌ها مصادف بوده و ناخودآگاه با این گونه آثار مقایسه می‌شود. اینجاست که باید دو خبر را به عرضتان برسانم، یکی بد و یکی خوب.

خبر خوب آنکه داستان Incredibles 2 با وجود هجوم و موج این سبک فیلم‌ها، دچار بازیچه و تاثیرپذیری نشده و کماکان اصالت خویش را حفظ می‌کند. المان‌های خانوادگی و چاشنی طنز اثر منحصر به فرد بوده و مانند آن را در هیچ اثری از مارول و دی سی ندیده‌ایم. اما خبر بد آنکه برخلاف سایر آثار پیکسار، کلیشه در اینجا وجود دارد و داستان از همان دقایق اولیه ابتدایی تا انتها قابل حدس است و هیچ گره گشایی خاص و توییست ناگهانی هم در کار نیست. برای بیشتر باز کردن این موضوع نیازمند به اسپویل کردن داستان هستم و فلذا از این کار خودداری می‌کنم اما همین بس که بدانید که دیالوگ‌های شخصیت‌های فیلم کاملا شخصیت و هویت آنها را نمایان می‌سازد و این مساله در فیلمنامه‌ای که از شرکت خلاق پیکسار در آمده، جایز نیست!

جدا از بحث کلیشه فقدان یک شخصیت منفی قوی و به یاد ماندنی همچون کاراکتر سیندروم در قسمت قبل در شگفت انگیزان ۲ به شدت حس می‌شود و سوپرقهرمانانی که ابرشرور(یا ابرشروران) واقعی را در برابر خود نداشته باشند، با عقل سلیم چندان جور در نمی‌آیند. البته این نقطه ضعف فیلمنامه سعی شده که با آوردن مسائلی همچون شخصیت اعجوبه Jack Jack (همان نوزاد معروف خانواده که تقریبا هر قدرتی را داراست) پوشانیده شود و می‌توان گفت که از پس این مهم تاحدی برآمده است. فیلمنامه یک حسن دیگر هم دارد اینست که همانند سایر آثار پیکسار هم قشر بزرگسال را جذب می‌کند و هم برای کم سن و سال ترها چیزی در چنته دارد.

نکته دیگری که باید به آن اشاره کرد، اصرار پیکسار به استفاده از همان تیم صداپیشگی اثر اول است که در همگی کاراکترها به جز شخصیت دش لحاظ شده است. (صداپیشه دش طبیعتا به بلوغ رسیده و صدایش را نوجوان دیگری ادا می‌کند که انصافا خوب از عهده این کار برآمده) اما در این بین با اینکه صداها هنوز روی کاراکترها می‌نشینند اما صدای Elastigirl که خانم هالی هانتر ۶۰ ساله آن را اجرا می‌کند، کمی بیش از حد پیر بوده و با روحیه شاداب و سرزنده این کاراکتر همخوانی ندارد. جیغ‌ها و غرغرهای او حقیقتا بیشتر به مادربزرگ خانواده می‌آید تا مادری جوان و ماجراجو.

صداگذاری و تدوین انیمیشن Incredibles 2 برای تمامی فعالان این صنف یک کلاس درس سینما محسوب می‌شود و فیلمبرداری انیمیشن (پدیده‌ای که حتی اسمش به گوش برخی ناآشناست ولی خوشبختانه این روزها در جامعه انیمیشن سازان کشور بیشتر به آن توجه می‌شود) مبهوت کننده است. به طور کلی مثل همان مبحث گرافیکی کار که گفتیم شگفت انگیزان ۲ رودست ندارد، باید اعتراف کرد که این انیمیشن از همه نظر در بخش‌های فنی با نمره کامل و سربلند بیرون می‌آید و اصل شگفتی‌اش در همین قسمت‌ها جا خوش کرده‌اند.

انیمیشن شگفت انگیزان ۲ به مثابه شخصیت‌های دوست داشتنی و به یادماندنی‌اش، تمامی طرفداران قدیمی را راضی نگه می‌دارد و مخاطبان جدید خود را نیز در این دریای پرتلاطم سوپرقهرمانان، با اثری خلاقانه روبرو می‌کند که در ریشه‌هایش بوی کلیشه هم به مشام می‌رسد اما نه آنطور که بیننده را دلسرد کند. شگفت انگیزان ۲ مثل سفری دوباره به مکانی آشنا و خوش آب و هواست که خاطرات بد را هم با خود دارد ولی خوبی‌اش به بدی‌هایش می‌چربد و نمی‌توان از آن گذشت.

پی نوشت: هنوز هم بهترین دنباله پیکسار برای آثارش سری داستان اسباب بازی (به خصوص قسمت سوم) آن است و بس اما شگفت انگیزان ۲ درست مانند ادامه شرکت هیولاها و نمو که آبرومندانه بودند رفتار می‌کند و نه مثل ماشین‌ها ۲ که شکست کامل بود.