بررسی سینمای ترکیه و ستاره های آن

یک سال پس از نخستین نمایش فیلم ورود قطار به ایستگاه در فرانسه، این فیلم به عنوان اولین فیلم سینمایی در ترکیه به نمایش در آمد.

تاریخ سینمای ترک را می‌توان به ۷ دوره متفاوت تقسیم کرد:

۱.سال‌های بین ۱۹۱۴ تا ۱۹۳۰،

۲.سال‌های بین ۱۹۳۱ تا ۱۹۵۰،

۳.سال‌های بین ۱۹۵۱ تا ۱۹۶۰،

۴.سال‌های بین ۱۹۶۱ تا ۱۹۷۰،

۵.سال‌های بین ۱۹۷۱ تا ۱۹۸۰،

۶.سال‌های بین ۱۹۸۱ تا ۱۹۹۰،

۷.سال‌های بعد از سال ۱۹۹۰ یا همان دوره معاصر سینمای ترک.

در سال ۱۹۱۴، فواد اوزکینای با ساختن یک فیلم مستند اولین فیلم ترک را ساخت.

سینمای ترکیه را بطور عمومی با نام ییلماز گونی می شناسیم،اما در ادامه سینمای نوین ترکیه با درخشش هایی که در جشنواره های بین المللی داشت، خود را هر چه بیشتر بر سر زبان ها انداخت.

متاسفانه در ایران آثار موجود درباره سینمای ترکیه بسیار اندک است.

کسانی مانند نوری بیلگه جیلان،فاتح آکین،سمیح کاپلان اوغلو و... که برخی در ترکیه مشغول فیلمسازی هستند و برخی دیگر نیز در مهاجرت به این کار مشغول هستند.اختلاط فرهنگی با آلمان و تعداد مهاجران زیاد ترک در این کشور شاید در راه یافتن به بازار اروپا بی تاثیر نبوده باشد.

زندگی ترک های ساکن آلمان،مشکلات اجتماعی آنها و دغدغه های شغلی شان اغلب مضمون اصلی فیلم های «آکین» را تشکیل می دهد.

کاپلان اوغلو در میان دیگر فیلمسازان نسل جدید ترکیه،سینمای متفاوتی ارائه کرده است.او که خرس طلای جشنواره فیلم برلین را در کارنامه دارد، سینمایی شاعرانه را به تماشاگران عرضه می‌کند؛ سینمایی که در آن حاشیه صوتی فیلم هم به اندازه حرکت‌های چشمگیر دوربین از اهمیت و پیچیدگی‌های خاص خودش برخوردار است.

از جمله افتخارات این کارگردان می‌توان به نامزدی شیر طلایی ونیز با فیلم «شیر» و کسب جایزه بهترین کارگردان بخش بین‌الملل جشنواره فیلم فجر با فیلم «تخم‌مرغ» در سال 2008 اشاره کرد.

نوری بیلگه جیلان نیز از نظر مضامین و سبک شاعرانه اشتراکات بسیاری با عباس کیارستمی دارد.

فیلم‌های سه میمون (۲۰۰۸) ، روزی روزگاری در آناتولی (۲۰۱۱) و خواب زمستانی (۲۰۱۴) موفق‌ترین آثار جیلان به شمار می‌روند، که اولی جایزه بهترین کارگردان جشنواره فیلم کن ۲۰۰۸ ، دومی جایزه گرندپری جشنواره فیلم کن ۲۰۱۱ و سومی جایزه بهترین فیلم جشنواره فیلم کن ۲۰۱۴ را نصیب او کرد. سه میمون به عنوان اولین فیلم در تاریخ سینمای ترکیه در بخش بهترین فیلم خارجی زبان آکادمی اسکار هم پذیرفته شد.

فیلم «روزی روزگاری در آناتولی» به عنوان نماینده سینمای ترکیه در جایزه اسکار بهترین فیلم خارجی‌زبان ۲۰۱۱ معرفی شده بود.

جیلان زندگی هنری خود را با عکاسی آغاز کرد.او عکس‌هایی را که بین سال‌های ۱۹۸۲ تا ۱۹۸۹ گرفته بود «عکس‌های اولیه»، عکس‌های دوره دوم خود (۲۰۰۳ تا ۲۰۰۹) را «سینما اسکوپ ترکی» و دوره سوم (۲۰۰۶ تا ۲۰۰۸) را «برای پدرم» نام‌گذاری کرد. مکان‌های عکاسی‌اش، بعدها لوکیشن‌های زیادی از فیلم‌هایش را شکل داد. جیلان فیلمسازی را از سال ۱۹۹۵ با ساخت فیلم کوتاه پیله آغاز کرد که در جشنواره فیلم کن ۲۰۰۵ به نمایش درآمد و این اولین حضور یک فیلم کوتاه ترکی در این فستیوال بود. سپس در سال ۱۹۹۸، نخستین فیلم بلند خود را با نام قصبه کارگردانی کرد.ابرهای ماه می(۱۹۹۹) و دوردست(۲۰۰۲) به نوعی سه گانه او محسوب می شوند.او در هر سه فیلم از خانواده و دوستانش به عنوان بازیگر استفاده کرد و خود نیز کارهای تکنیکی از قبیل فیلمبرداری،طراحی صدا،فیلمنامه و کارگردانی را شخصا انجام داد.

سومین فیلم بلند او دوردست (۲۰۰۲) موفق به دریافت جایزه‌های بسیاری از جمله جایزه هیئت داوران و جایزه بهترین بازیگر مرد در جشنواره کن شد. اقلیم‌ها (۲۰۰۶) فیلم چهارم او نیز جایزه فیپرشی جشنواره کن ۲۰۰۶ را به‌دست آورد و مورد استقبال منتقدان قرار گرفت. این فیلم در جشنواره فیلم پرتقال طلایی آنتالیا، برنده ۵ جایزه از جمله بهترین کارگردانی شد. سه میمون، جایزه بهترین کارگردان جشنواره فیلم کن را در سال ۲۰۰۸ به‌دست آورد و "خواب زمستانی" جایزه بهترین فیلم جشنواره فیلم کن را در سال ۲۰۱۴ کسب کرد.

جیلان در شصت و دومین دوره جشنواره فیلم کن در سال ۲۰۰۹، یکی از اعضای هیئت داوران بخش مسابقه بین‌المللی بود.

سینمای ترکیه در سال های اخیر در سطح جهانی پیشرفتهای چشمگیری داشته است و نام سینماگران این کشور در کنار بزرگان سینمای جهان می درخشد و نوید سینمایی درخشان در آینده ای نزدیک از این کشور را می دهد و با دیدن فیلمهایی که در سال های اخیر در جشنواره های جهانی می درخشند، شما نیز فرصت تماشای آثار دیگر فیلمسازان مطرح سینمای معاصر ترکیه همچون: دمیر کوبوز، رها اردم، درویش زعیم و پلین اسمر را از دست ندهید.